سرنوشت مبهم کانال مالی ایران و اروپا

با وجود آغاز به‌کار شرکت‌ سازوکار ویژه تجارت و تامین مالی ایران و اروپا(ساتما) 2چالش بزرگ، تاسیس این سازو کار مالی را در هاله‌ای از ابهام فروبرده است. به گزارش همشهری، شرکت سازوکار ویژه تجارت و تامین مالی ایران و اروپا که نهاد ایرانی متناظر اینستکس اروپایی به شمار می‌رود و با نام ساتما شناخته می‌شود به مدیرعاملی علی اصغر نوری در تاریخ دوم اردیبهشت در تهران به ثبت رسیده است.
موضوع فعالیت این شرکت، انجام همه معاملات تجاری بین ایران و اروپا اعلام شده و قرار است درگام نخست مبادلات غذا و دارو از طریق این کانال بین ایران و اروپا انجام شود و به‌تدریج دامنه فعالیت این کانال مالی به سایر کالا‌ها هم گسترش یابد. در واقع شرکت ساتما یک شرکت ایرانی و اینستکس یک شرکت اروپایی است که کار تسویه معاملات را در خاک دو کشور از طریق بانک‌های ایرانی و اروپایی به‌صورت مجزا انجام می‌دهند.

روش کار ساتما
روش کار به این صورت است که صادر کننده‌ها و وارد کننده‌های ایرانی در داخل کشور و از طریق بانک‌های داخلی و به وسیله شرکت ساتما کار تسویه معاملات را انجام می‌دهند و تجار اروپایی هم همین کار را در خاک اروپا و از طریق بانک‌های اروپایی انجام می‌دهند. در واقع تجار ایرانی و اروپایی هزینه‌ها و پول را بین خود رد و بدل می‌کنند و اساسا ارز و پول خارجی جا به جا نمی‌شود.به این شکل که واردکننده ایرانی پول کالای خارجی خریداری شده از اروپا را به جای شرکت صادرکننده اروپایی، به‌حساب یک صادرکننده ایرانی واریز می‌کند و یک واردکننده اروپایی نیز به همین ترتیب پول کالای خریداری شده خود را به‌حساب یک صادرکننده اروپایی واریز می‌کند و نقل و انتقال پول بین بانک‌های ایرانی و اروپایی انجام نمی‌شود.

مشکل کجاست؟
اما مشکل کار اینجا است که کار نقل و انتقال‌های مالی در داخل خاک اروپا باید براساس قرارداد‌های بین بانکی انجام شود و چون قوانین FATF تأکید می‌کند محل منابع و مصارف نقل و انتقال پول باید در این قرار داد‌ها درج شود هیچ بانک اروپایی حاضر نشده است عملیات این کانال مالی را برعهده بگیرد زیرا درج نشدن نام ایران در این قرار داد‌ها مغایر با قوانین FATF  است و از طرف دیگر اگر نام ایران در این قرار داد‌های بین بانکی ارو پایی درج شود مشمول تحریم‌های آمریکا می‌شود. چالش دومی که سرنوشت فعالیت کانال مالی مشترک ایران و اروپا را با ابهام مواجه کرده است بحث تامین وجه اولیه معاملات است.این وجه اولیه باید از طریق فروش نفت ایران به اروپا تامین شود تا کار تسویه معاملات در قالب کالاهای دیگر قابل انجام باشد اما از آنجا که آمریکا حاضر نشده است معافیت‌های خریداران نفت ایران را تمدید کند به‌صورت عملی مسیر آغاز به‌کار کانال مالی مشترک ایران و اروپا بسته شده است.

راهکار ایرانی
هنوز مشخص نیست مقامات ایرانی چه راهکاری را برای این مشکل درنظر گرفته‌اند اما آنطور که حمید بعیدی‌نژاد سفیر ایران در لندن در توییترش نوشته است: با وجود چالش‌های موجود اینستکس با جدیت به‌دنبال انجام نخستین تبادل تجاری با طرف ایرانی در سریع‌ترین زمان ممکن است.او در این‌باره توییت کرد:فیشر رئیس شرکت اینستکس، روز دوشنبه در جلسه‌ای با صاحبان صنایع و روسای شرکت‌های بازرگانی انگلیس در لندن اعلام کرد با وجود چالش‌های موجود، اینستکس با جدیت به‌دنبال انجام نخستین تبادل تجاری با طرف ایرانی خود در سریع‌ترین زمان ممکن است.

اولین نقل و انتقال انجام خواهد شد
دیروز مدیرعامل ساتما به‌صورت تلویحی اعلام کرد قرار است نخستین نقل و انتقال به‌زودی انجام شود او اما مشخص نکرد این نقل و انتقال به چه صورتی و در قالب معاملات چه کالاهایی انجام خواهد شد.علی اصغر نوری، اعلام کرد: پس از تاسیس و ثبت ساتما و با توجه به جلسات و هماهنگی‌های برگزار شده با کشور‌های اروپایی و شرکت اروپایی اینستکس، درنظر است نخستین نقل و انتقال‌های مالی ایران و اروپا با هماهنگی طرفین و بانک‌های ایرانی و اروپایی انجام شود.
او افزود:جلسات هماهنگی با بانک‌های ایرانی برگزار شده است و سلسله جلساتی برای معرفی سازوکار و امکانات آن به صادرکنندگان و واردکنندگان ایرانی، در هفته آینده برگزار می‌شود.


   اروپایی‌ها به‌دنبال یافتن راه‌حل

رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری خارجی اتاق بازرگانی هم درباره احتمال رفع چالش‌های موجود بر سر آغاز به‌کار کانال مالی ایران و ارو پا گفت:  اسفند سال قبل در زمان سفر پر فیشر رئیس آلمانی اینستکس، جلسه‌ای با او داشتم و او نیز یکی از چالش‌ها را پیدا کردن بانکی اعلام کردکه ریسک انجام تراکنش را بپذیرد. البته او تأکید کرد که آنها به‌دنبال حل این چالش هستند.فریال مستوفی درباره چالش‌های موجود گفت: انتقال هر نوع پول در اروپا بین شرکت‌های مختلف حتما باید براساس یک قرارداد باشد و از آنجاکه در آن قرارداد ذکر می‌شود که این تبادل مابه ازای کالای خرید و فروش شده با ایران است، هیچ بانکی حاضر به پذیرش ریسک نقل و انتقال بین شرکت‌های اروپایی نیست. مستوفی توضیح داد: امکان دارد حساب شرکت صادرکننده کالا به ایران در بانک HSBC انگلیس و حساب بانک واردکننده از ایران در دویچه بانک آلمان باشد، اما هیچ‌یک از این دو بانک با ایران کار نمی‌کنند، امکان نقل و انتقال و انجام تراکنش بین آنها وجود ندارد. رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری خارجی اتاق بازرگانی ایران تأکید کرد: برای اجرایی شدن اینستکس باید بانکی پیدا شود که ریسک انجام تراکنش بین طرف‌های واردکننده و صادرکننده کالا به ایران را بپذیرد. او در عین حال چالش بعدی اینستکس را نبود سرمایه و پول در این سازوکار برای تسویه وجوه عنوان کرد و افزود: باید در ابتدا پولی به اینستکس تزریق شود تا امکان تسویه کالا و خدمات وجود داشته باشد.