کسب درآمد با طعم توت‌فرنگی

شهرام سوادکوهی|  ساری-خبرنگار:


پای میوه‌های کوچک پرطرفدار بهاری و تابستانی کم‌کم به بازار میوه باز شده و اگر توان خرید و قیمت‌های سرسام‌آور برخی از انواع آنها اجازه دهد، سر از سبد خانوار نیز در می‌آورند. یکی از پرطرفدارهای بهاری توت‌فرنگی است؛ میوه‌ای که معمولا در کشور و استان ما به خاطر ضعف در فراوری، به صورت تازه‌خوری مصرف می‌شود. هر چند که سیل روزهای پایانی سال گذشته در شهرستان سیمرغ که یکی از قطب‌های تولید این محصول بوته‌ای در مازندران است، بخش زیادی از محصول توت‌فرنگی این منطقه را از بین برد، اما حدود دو هفته است که در میوه‌فروشی‌ها و کنار خیابان‌ها می‌توان توت‌فرنگی‌ها را دید و خرید. بی‌تردید سیل اخیر وضعیت اقتصاد توت‌فرنگی در برخی مناطق تولید این محصول را مانند رنگ آن قرمز کرده است.

توت‌فرنگی همان‌طور که میوه‌ای خوشمزه و پرطرفدار محسوب می‌شود، محصولی درآمدزا و اقتصادی نیز هست؛ چراکه بیشترین برداشت در واحد سطح نسبت به دیگر میوه‌های مشابه را دارد. از مزایای تولید توت‌فرنگی نسبت به سایر محصولات کشاورزی، کسب درآمد بیشتر، بازدهی و برگشت سرمایه سریع و امکان کاشت در زمین‌ها و گلخانه‌های کوچک است. در ایران که یکی از 5 تولیدکننده اصلی توت‌فرنگی دنیا محسوب می‌شود، کردستان رتبه نخست تولید را دارد و مازندران به عنوان دومین تولید‌کننده شناخته می‌شود.

کشت توت‌فرنگی در استان چند سال است که مورد توجه قرار گرفته و در برخی شهرستان‌ها اقدامات خوبی برای افزایش تولید این محصول دیده می‌شود. قائمشهر یکی از همین مناطق است که به گفته مدیر جهاد کشاورزی این شهرستان، امسال 150 هکتار از زمین‌های باغی آن زیر کشت توت‌فرنگی رفته است.

 «مجید جعفری» با اشاره به میانگین برداشت 20 تن در هکتار، از پیش‌بینی برداشت حدود 3 هزار تن توت‌فرنگی در باغ‌های این شهرستان خبر داد و گفت: در باغ‌های قائمشهر رقم توت‌فرنگی سِلوا کشت شده که گونه‌ای قوی و پرمحصول است و در 4 فصل میوه‌دهی دارد. وی از کشت گونه کاماروسا نیز به عنوان یک گونه مناسب برای شهرهای شمالی ایران در قائمشهر خبر داد و افزود: این گونه باردهی مناسبی دارد و میوه‌هایش نیز از کیفیت بالایی برخوردارند.


بهنمیر؛ قطب تولید توت‌فرنگی مازندران

هرچند که توت‌فرنگی در چند نقطه از مازندران کشت می‌شود و اقداماتی نیز برای افزایش تولید آن در حال انجام است، اما در یک منطقه از مازندران تولید این محصول پرطرفدار رواج و سابقه بیشتری نسبت به سایر مناطق دارد. بهنمیر و کیاکلا را معمولا به عنوان مناطق اصلی کشت توت‌فرنگی در استان می‌شناسند. اما در سال‌های اخیر فعالیت در این زمینه بین بهنمیری‌ها به شکل قابل توجهی افزایش یافته و جدی گرفته شده است. شهرستان بابلسر در حال حاضر بیشترین میزان تولید توت‌فرنگی استان را در اختیار دارد. جهاد کشاورزی این شهرستان پیش‌بینی کرده که با توجه به قرار داشتن حدود 850 هکتار از زمین‌های این شهرستان زیر کشت توت‌فرنگی، امسال حدود 13 هزار تن از آن در شهرستان تولید شود که هم از نظر مساحت زمین زیر کشت و هم میزان تولید بیشتر از سال گذشته است. 


فاصله معنادار با کردستان

 با این‌که مازندران از نظر اقلیمی شرایطی بسیار مطلوب برای کشت توت‌فرنگی دارد، میزان تولید این محصول در استان نسبت به کردستان بسیار پایین‌تر است. 

کردستان هم‌اکنون با تولید 45 هزار تن توت‌فرنگی در حدود 3 هزار هکتار زمین، رتبه نخست تولید توت‌فرنگی کشور را در اختیار دارد. سهم این استان تولید 73 درصد توت‌فرنگی کشور است. تولید توت‌فرنگی در مازندران در حالی کمتر از 20 هزار تن یعنی معادل یک‌سوم محصول تولید شده در کردستان است که سطح زیر کشت توت‌فرنگی در مازندران نصف زمین‌های کردستان است. این آمار نشان می‌دهد که میانگین برداشت توت فرهنگی از هر هکتار در کردستان بیشتر از مازندران است. 

طبق آمارها میزان برداشت محصول توت‌فرنگی در زمین‌های کردستان به 40 تن در هر هکتار نیز رسیده؛ این در حالی است که میانگین برداشت توت‌فرنگی در مازندران طبق آمارها بین 10 تا 20 تن از هر هکتار در نوسان است. این ارقام نشان‌دهنده دلیل فاصله تولید توت‌فرنگی مازندران و کردستان در مقایسه با سطح زیر کشت دو استان است. نکته مهم دیگر که در کشت توت‌فرنگی مورد توجه فعالان کشاورزی کردستان قرار گرفته، استفاده از گونه‌های جدید با ماندگاری بالاست. برای این‌که توت‌فرنگی تولید شده در کردستان فرصت بیشتری برای عرضه در بازار داشته باشد، با استفاده از ارقام اصلاح شده، توت‌فرنگی‌کاران این استان محصولی با ماندگاری بیش از 10 روز را روانه بازار می‌کنند.


نیاز به صنایع تبدیلی

تهدید دیگر محصول توت‌فرنگی در مازندران که می‌تواند به فرصت تبدیل شود، تازه‌خوری آن است. این محصول فرصت زیادی برای ماندن در انبار و بازار ندارد. بنابراین یا باید به صورت تازه‌خوری مصرف یا این‌که به شکل فراورده‌ به بازار عرضه شود. در حال حاضر میزان تولید توت‌فرنگی در مازندران به حدی نرسیده که روی دست تولیدکننده باقی بماند، اما آنچه می‌تواند سبب افزایش تولید توت‌فرنگی شود و از طرفی آینده این فعالیت را در استان تضمین کند، ایجاد صنایع تبدیلی مناسب برای بهره‌برداری از آن و همچنین بازاریابی مناسب برای این محصول و فراورده‌هایش است؛ اتفاقی که برای بسیاری از محصولات مازندران نیفتاد و هر سال خسارت زیادی از همین نقطه ضعف به فعالیت‌های باغی و کشاورزی مازندران وارد می‌شود. 

روند رو به رشد کشت توت‌فرنگی در مازندران اتفاق خوبی برای اقتصاد کشاورزی است، اما بهینه‌سازی کشت برای افزایش میانگین تولید در استان نیز اقدامی ضروری برای بهره‌وری از نیروی کار و سرمایه هزینه شده در این بخش است. مازندران به واسطه همسایگی با کشورهای حاشیه دریای خزر و امکان ترانزیت و همچنین حضور میلیونی گردشگران با یک برنامه‌ریزی درست می‌تواند سهم بیشتری از اقتصاد توت‌فرنگی را نصیب خود کند. به شرطی ‌که این فرصت به عنوان یک موقعیت اساسی و بر مبنای پژوهش‌های علمی و کارشناسی برای افزایش سطح زیر کشت و بهینه‌سازی فرایندهای کشت توت‌فرنگی مورد توجه قرار گیرد.


رقبای خارجی

در مازندران نکته‌ای که باید در کشت توت‌فرنگی مورد توجه قرار بگیرد، جلوگیری از ورود توت‌فرنگی‌های خارجی به بازار استان است. این روزها در کنار توت‌فرنگی‌های تولید شده استان، توت‌فرنگی‌های شکیل و خوش آب و رنگ وارداتی هم دیده می‌شوند که رقیبی سرسخت برای توت‌فرنگی‌های تولیدی استان محسوب می‌شوند. این توت‌فرنگی‌ها به خاطر ظاهر مناسب‌تری که دارند معمولا مورد توجه مشتریان قرار می‌گیرند. باز بودن دروازه‌های بازار میوه مازندران به روی توت‌فرنگی سبب شده که این محصول نیز مانند بسیاری از میوه‌های تولیدی مازندران از گزند رقیب خارجی مصون نماند.