محیط زیست
دلالان چوب در جنگل‌های ارسباران
سودجویان با قطع درختان و فروش آن به کارخانه‌های صنایع چوب موجب رونق این صنایع در استان‌های دیگر شده‌اند
سید مرتضی احمدپور | تبریز – خبرنگار:
داستان بریده شدن درختان ارسباران همچنان ادامه دارد. روزانه مردم برخی شهرهای استان آذربایجان شرقی در جاده‌های مختلف درختانی را مشاهده می‌کنند که قلع و قمع شده و روی کامیون‌ها حمل می‌شوند.
از سوی دیگر خط و نشان‌های مسئولان نظامی و قضایی هم برای ممنوعیت تردد کامیون‌های حامل چوب‌های درختی منطقه ارسباران تنها چند روزی دوام داشت و پس از مدت کوتاهی که حمل‌و‌نقل علنی تنه‌های درختان متوقف شده بود، این بار این پدیده با چهره‌ای عریان‌تر و ظاهرا قانونی‌تر خود را نشان می‌دهد. در این بین ادعاهای برخی مسئولان مبنی بر طبیعی بودن این فرایند هم چندان منطقی به نظر نمی‌رسد.
جلوگیری از قطع درختان باغ‌ها
کارشناس منابع طبیعی با اشاره به حوادث رخ داده در شمال کشور بر اثر بارش باران و سیلاب عنوان می‌کند: زمانی می‌گفتیم که قطع انبوه درختان در شمال کشور، روزی به سیلاب منجر خواهد شد اما مردم و مسئولان می‌خندیدند اما حالا با اتفاقاتی که افتاد حقیقت این موضوع برای همه آشکار شد.
«جعفر آخوندی» درباره علت علمی مقابله درختان با بروز سیلاب می‌گوید: وقتی قطرات باران به‌صورت رگباری و مستقیم با خاک برخورد می‌کنند، خاک‌دانه‌ها را پراکنده کرده و سپس قطرات به هم متصل شده و آسان‌تر جریان پیدا می‌کنند. زمانی که خاک‌دانه‌ها با آب ترکیب می‌شوند، به خاطر سنگینی وزن قدرت تخریب سیلاب افزایش پیدا می‌کند و فجایعی نظیر «آق‌قلا» به وجود می‌آید.
او معتقد است که حتی بوته‌ها نیز می‌توانند به‌عنوان سدهای طبیعی در برابر سیلاب عمل کنند و به همین خاطر از بین بردن فضاهای سبز در منطقه ارسباران هیچ توجیهی ندارد.
آخوندی تاکید می‌کند: فروش یک‌جای درختان یک باغ شخصی هم علاوه بر عواقب ناخوشایند طبیعی، می‌تواند باعث متضرر شدن باغدار شود چراکه تمام سرمایه یک‌جا با قیمتی نازل به دلالان به فروش می‌رسد. باید جهاد کشاورزی با ابزار قانونی قدرتمندی که دارد به موضوع قطع درختان باغات شخصی ورود پیدا کرده و مانع تداوم این روند شود. حتی اگر لازم باشد باید دولت از باغداران حمایت مالی کند تا آنها مجبور به فروش درختان جوان و ثمربخش خود نباشند.
جغرافیای ارسباران در حال تغییر
رئیس شورای اسلامی آذربایجان شرقی با بیان این‌که وضعیت قطع درختان در منطقه ارسباران قابل قبول نیست، می‌گوید: وضعیتی که اکنون جریان دارد منطقی به نظر نمی‌رسد و مشخص است که افرادی سودجو در این منطقه در حال نابودی طبیعت هستند.
«غلامحسین مسعودی ریحان» ادامه می‌دهد: هر یک از مسئولان مواضعی را بیان می‌کنند که متفاوت است و بر همین اساس شورای اسلامی استان برای بررسی وضعیت و با توجه به مطالبه شهروندان از اشخاص مختلف دست‌اندر‌کار در این موضوع دعوت کرده تا در این زمینه اظهار نظر کنند. وی با بیان این‌که از اتحادیه چوب‌فروشان به عنوان اصلی‌ترین مشتریان این چوب‌ها نیز دعوت شده است، اظهار می‌کند: از نظر این اتحادیه تفاوت زیادی میان چوب درختانی که برای هرس شدن قطع شده‌اند با چوب درختان تر و جوان وجود دارد و به‌راحتی قابل تشخیص است. چوب‌فروشان قول داده‌اند تا از چوب‌هایی که در عین طراوت و جوانی قطع شده‌اند استفاده نکرده و در صورت مشاهده خرید و فروش چنین چوب‌هایی به مسئولان گزارش دهند.
مسعودی ریحان می‌افزاید: قطع درختان ارسباران همچنان ادامه دارد و علت هر چه که باشد در نهایت نابودی جنگل‌های منطقه رخ می‌دهد. با این شرایط جغرافیای منطقه در حال تغییر بوده و دلالان سودجویی که تنها به فکر منافع خود هستند کمر به نابودی منطقه بسته‌اند.
این مسئول به عواقب قطع بی‌رویه درختان ارسباران اشاره می‌کند و می‌گوید: در بررسی‌های کارشناسی که شورای اسلامی استان دریافت کرده است، قطع درختان علاوه بر تسریع در نابودی خاک منطقه موجب ناپایداری در برابر عواملی چون سیل می‌شود و گونه‌های جانوری نادر منطقه را هم تهدید می‌کند.
20 هزار هکتار درختان غیر‌اقتصادی در ارسباران
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان با بیان این‌که نظارت کامل بر روند قطع درختان در منطقه ارسباران وجود دارد، می‌گوید: برای این‌که موضوع برای شهروندان و رسانه‌ها مشخص شود در روزهای اخیر توری رسانه‌ای تشکیل دادیم و عکاسان رسانه‌های مختلف را برای عکسبرداری از منطقه دعوت کردیم تا واقعیت درختان قطع‌شده را از نزدیک لمس کنند.
«اکبر فتحی» ادامه می‌دهد: علاوه بر این معاونان مختلف این سازمان در جلسات مختلف استانی حضور یافته و موضوع را به مسئولان و نماینده‌های مردم توضیح داده‌اند. از نظر این سازمان برای تشخیص علت قطع درختان در این منطقه باید موضوع از ابعاد مختلف بررسی شود.
وی با بیان این‌که 20 هزار هکتار فضای درختکاری‌شده غیر اقتصادی در این منطقه وجود دارد عنوان می‌کند: این درختان باید قطع و به‌جای آن درختان جدیدی کاشته شوند تا چرخه طبیعیت ادامه داشته باشد، در عین این‌که درختان صنوبری که 15 تا 20 سال گذشته به منظور اهداف اقتصادی و برای فروش کاشته شده‌اند اکنون باید قطع شده و به فروش برسند.
فتحی تاکید می‌کند: این درختان به صورت عمده در باغ‌های شخصی قرار دارند و باغداران این منطقه علاوه بر بهره‌برداری از میوه درختان در بهره‌برداری از چوب درختان باغ‌های خود سهیم بوده و با کسب مجوزهای لازم از جهاد کشاورزی اقدام به قطع و فروش درختان می‌کنند. گذشته از این تعدادی از درختان نیاز به هرس‌های سالانه دارند. اقدامی که برای رشد و نمو درختان لازم بوده و شاخه‌ها و درختان قطع شده به داخل یا خارج استان صادر می‌شوند.این مسئول تاکید می‌کند: جهاد کشاورزی آماده است تا در مورد ابعاد مختلف این فرایند به صورت شفاف به مسئولان، همچنین نماینده‌های مردم در مجلس و شورای استان پاسخگو باشد و اسناد خود را در اختیار آنان قرار دهد تا اگر قصوری صورت گرفته جوابگو باشیم.
مناطق ارسباران زیر ذره‌بین محیط زیست
معاون محیط‌زیست طبیعی اداره کل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان شرقی هم با اشاره به وضعیت مناطق حفاظت‌شده در جنگل‌های ارسباران عنوان می‌کند: از مجموع 130 هزار هکتار وسعت ارسباران نزدیک 40 هزار هکتار برای احداث پارک ملی از سوی سازمان حفاظت از محیط‌زیست استان اختصاص یافته و این منطقه در 4 بخش مورد حفاظت قرار می‌گیرد و در این مناطق بیش از هزار گونه گیاهی وجود دارد.
«میرمحسن قمی» ادامه می‌دهد: تعرضی به درختان واقع در اراضی حفاظت‌شده جنگل‌های ارسباران صورت نگرفته و گزارشی مبنی بر قطع درختان در مناطق حفاظت‌شده این جنگل‌ها نداریم. این سازمان بر فرایند هرس درختان دراین منطقه هم نظارت دارد.وی با بیان این‌که تعیین مناطق ویژه در محیط‌هاى جنگلى و حفاظت‌شده برای ایجاد تاسیسات مناسب رفاهى و استراحتگاهى گردشگران در ارسباران صورت گرفته است، عنوان می‌کند: از گردشگران نیز خواسته شده تا از روشن کردن آتش که می‌تواند منجر به آتش‌سوزی در منطقه شود، همچنین شکستن شاخه‌های درختان خودداری کنند و طبیعی است که قطع درختان آن هم به صورت انبوه توسط گردشگران امکان‌پذیر نیست.
جنگل‌های ارسباران؛ شمال کوچک در آذربایجان‌شرقی
متخصصان حوزه گردشگری و محیط‌زیست، کلیبر و جنگل‌های ارسباران را یک شمال کوچک در آذربایجان شرقی معرفی کرده‌اند، اما کسی به حرف‌هایشان اهمیت چندانی نداده است، اگر داده بود، حالا به‌جای عکس‌های درختان قطع‌شده، عکس‌های سلفی گردشگران در مناطق بکر ارسباران به دست می‌رسید.
اواخر سال گذشته یعنی زمانی که تصاویر حمل درختان کلیبر از تب‌وتاب افتاده بود و وضعیت کمی آرام‌تر شده بود، گزارشی خبری از فعال شدن یک واحد تولیدی چوب در یکی از شهرهای شمالی کشور پخش شد. در آن مقطع عنوان شد که درختان کلیبر به کارخانه‌های چوب‌بری و صنایع چوبی جانی دوباره بخشیده است، چراکه جنگل‌های شمالی در تنفس به سر می‌برند. در سال ۹۶ طرح استراحت ۱۰ ساله جنگل‌های شمال کشور از سوی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری به دولت ارائه شد و به تصویب هیات دولت رسید و به همین خاطر گفته می‌شود که جنگل‌های ارسباران حالا تاوان تنفس جنگل‌های شمال کشور را می‌دهد.
