محمدرضا نصیری روزنامه‌نگار
در اینکه فدراسیون و سازمان لیگ ناکارآمد است، احتمالا کسی شکی ندارد. این روزها همه در حال محکوم کردن این دو نهاد فوتبالی هستند، با این اتهام که آنها نمی‌توانند یک بازی بدون درد و خونریزی را برگزار کنند. به اشتباهات فنی و اداری متعددی که سازمان لیگ گرفته هم اشارات زیادی شده و البته مصلحت‌اندیشی‌هایی که این نهاد را از اجرای صحیح قانون دور نگه داشته است. اما آیا واقعا سازمان لیگ و فدراسیون اینقدر مقصر و بی‌عرضه‌اند؟ پاسخ، قاطعانه مثبت نیست.
یک- در همه جای دنیا فوتبال محلی است برای خالی‌شدن عقده‌های هولیگان‌ها. خاصیت فوتبال این است که هواداران برای هم کری بخوانند. روی سکوها کسی بحث فلسفی نمی‌کند و به حل معادله ریاضی نمی‌پردازد. شاید همین‌هایی که روی صندلی‌های ورزشگاه‌ها رکیک‌ترین ناسزاها را نثار همدیگر می‌کنند، در زندگی عادی افرادی به‌شدت مودب و مبادی آداب و تابع قانون باشند. در همین فصلی که هنوز به پایان نرسیده؛ در اروپا موارد بی‌اخلاقی و ناهنجاری‌های زیادی در ورزشگاه‌ها بروز کرده است. انگلیسی‌ها شاید بهترین تماشاگران دنیا باشند؛ از این لحاظ که اگر تماشاگران کشورهای دیگر اینقدر به زمین نزدیک بودند که می‌توانستند نفس بازیکنان را بشنوند و آنها را در آغوش بگیرند، شاید هر هفته قتل‌هایی در ورزشگاه‌ها اتفاق می‌افتاد. حالا در همین انگلیس در این فصل چندین و چند توهین نژادپرستانه علیه بازیکنان سیاهپوست نظیر رحیم استرلینگ و دین‌ستیزانه علیه محمد صلاح و یهودیان حامی تاتنهام ثبت شده است. پریروز داربی گلزن‌کرشن روی ال‌کلاسیکوی جمعه فوتبال ایران را سپید کرد. یکی از تماشاگران شالکه فندکی را به‌صورت سانچو، پدیده تیم دورتموند کوبید و هواداران دو تیم آنقدر به هم توهین کردند و یکدیگر را کتک زدند که پلیس مجبور شد برای کنترل کردن اوضاع با باتوم به جان‌شان بیفتد. این بازی هم دو اخراجی داشت و کسی به بازیکنان درس اخلاق نداد که چرا خشونت به خرج می‌دهید یا اعتراض می‌کنید. این خاصیت فوتبال است. فوتبال منبر اخلاق نیست. هیچ بازیکن فوتبالی در دنیا الگوی اخلاقی جوانان و نوجوانان نیست. آنها الگوی موفقیت کودکان و جوانان‌اند اما هیچ پدر و مادری به فرزندش نمی‌گوید ببین مسی چه می‌گوید و چه می‌کند، تو هم یاد بگیر. والدین به فرزندان نمی‌گویند از رونالدو یاد بگیر که به پدرومادرش احترام می‌گذارد یا طعنه بزنند که «خوش به حال مادر کیه‌لینی که پسرش درس‌خوان شده و قرار است دکتری بگیرد»!
دو- حتی اگر لیگ با بهترین نظم ممکن برگزار شود و تماشاگران نیم ساعت قبل از بازی خودشان را به ورزشگاه برسانند و روی صندلی خودشان بنشینند و دوربین‌ها هم حرکات آنها را زیرنظر بگیرد، باز هم امکان هرج‌ومرج وجود دارد. این توجیه بی‌نظمی موجود نیست، اما در آلمان و انگلیس و بقیه اروپا با آن همه نظم و قانون و روی حساب‌وکتاب بودن همهچیز باز هم آن اتفاق‌ها می‌افتد. مگر سر چهارراه‌ها چراغ قرمز نداریم و جلوی خیابان‌ها تابلوی ورود ممنوع نزده‌اند؟ پس چرا این همه تخلف صورت می‌گیرد؟ مگر در خیابان‌ها سطل زباله تعبیه نشده؟ چرا ملت ته‌سیگار خود را توی پیاده‌رو پرت می‌کنند؟ چرا روی زمین آب‌دهان می‌اندازند؟ مگر آن همه سختگیری در قبال دزدی و اختلاس در قانون پیش‌بینی نشده؟ چرا این همه مدیر و کارمند اختلاسگر و رانت‌خوار داریم؟ وقتی در اتوبان به‌خاطر یک کل‌کل ساده رانندگی، خودمان و دیگران را به کشتن می‌دهیم، وقتی بر سر جای پارک در یک کوچه فرعی همدیگر را با چاقو می‌زنیم، وقتی با نگاه‌های دریده و رفتار زننده اجازه حس امنیت به زنان جامعه نمی‌دهیم... چه انتظار بیهوده‌ای است که تماشاگران فوتبال‌مان مثل افرادی متشخص رفتار کنند و قبل و بعد از حضور در ورزشگاه کارت بزنند و به تماشاگر تیم حریف گل بگویند و به‌جای کری‌های سطح پایین فوتبالی، کلمات قصار از خودشان صادر کنند؟
سه- شرایط برگزاری فوتبال باید بهبود یابد و امکانات لازم برای پاس داشتن کرامت انسانی در ورزشگاه‌ها پیش‌بینی شود اما تا وقتی ما همان لات و بددهن و هیز و دزد و پرخاشگر محل کار و زندگی خودمان هستیم، در ورزشگاه هم به آدم‌های بهتری تبدیل نمی‌شویم. با این منطق که بهتر شدن امکانات تأثیر ناخودآگاهی روی افراد دارد، نمی‌شود برای فوتبال هم نسخه پیچید. وقتی راننده بی‌مبالات در محله باکلاسی رانندگی می‌کند، رانندگی‌اش هم باکلاس می‌شود. او با تأثیر از محیطی که در آن قرار گرفته، بیشتر به قوانین راهنمایی و رانندگی احترام می‌گذارد؛ درست اما مگر رفتار تماشاگر فوتبال در ورزشگاه مدرن با ورزشگاه زهوار دررفته تفاوتی دارد؟ مگر صندلی‌های ورزشگاه آزادی کنده نشد؟ راه‌حل شاید آموزش کودکان در مدارس باشد. به‌جای آن همه حفظیات به‌دردنخورکه در زندگی هیچ‌وقت به‌کار نمی‌آید، دانش‌آموزان را اجتماعی‌تر و مسئول‌تر بار بیاوریم. هیچ‌گونه تنبیهی جواب نمی‌دهد، نه محرومیت تیم‌ها از تماشاگر، نه جریمه مالی؛ رفتار هولیگان‌های آینده باید از همین حالا و در مدارس درست شود.
همهچیز تقصیر فدراسیون ناکارآمد نیست
در همینه زمینه :
سینمای‌جهان
سینمای جهان
نگاه فنی
