شهرسازی
مخاطرات سیلاب تهران را جدی بگیرید
نوروز امسال با بارش‌های سنگین و سیلاب‌های مخربش به یادها سپرده شد؛ سیلاب‌هایی که هنوز در مناطقی مانند گلستان خرابی می‌آفریند و کاملاً مهار نشده؛ اما توانسته است تلنگری باشد به ذهن متولیان حوزه مهندسی راه، مسکن و شهرسازی تا اگر خرابی مسکن مهر در زلزله کرمانشاه دیدگاهشان را تغییر نداد، از خرابی ابنیه تازه‌ساز در جریان سیلاب‌های اخیر به‌خود بیایند و درصدد درس گرفتن از سیلاب برآیند.
به گزارش همشهری، نشست تخصصی درس‌هایی از سیل‌های اخیر در حوزه راه، ساختمان و شهرسازی را می‌توان نخستین گام مؤثر در حوزه بازخوانی تجربیات سیلاب و عملکرد سازه‌های مهندسی جدیدالتأسیس در بلایای طبیعی دانست که دیروز با همت مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی برگزار شد. در این نشست، ضمن تأکید بر لزوم تغییر رویکردهای مدیریت دارایی‌های عمومی و جرم انگاری تخلفات شهرسازی، هشدارهایی نیز نسبت به وقوع سیلاب احتمالی در تهران و تخریب‌های فاجعه‌بار آن داده شد.
لزوم توجه به مستندسازی سیلاب
در نشست تخصصی درس‌هایی از سیل‌های اخیر در حوزه راه، ساختمان و شهرسازی، محمد شکرچی زاده، رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تغییر رویکردها در مدیریت دارایی‌های عمومی و بازنگری در آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های مبتنی بر تغییرات اقلیمی را ضروری دانست و ایجاد کمیته مستندسازی سیلاب و تقویت کمیته سیلاب در وزارت راه و شهرسازی را ضروری عنوان کرد. شکرچی‌زاده با اشاره به اینکه سیلاب‌های اخیر تخریب‌های گسترده‌ای به همراه داشت، گفت: سیل فرصت بی‌بدیلی برای محققان و کارشناسان فراهم کرد و سازه‌های مهندسان در ساخت ابنیه، پل‌سازی، سدسازی، ساختمان‌سازی و شهرسازی را به بوته امتحان گذاشت و اکنون فرصت مناسبی برای ارزیابی عملکرد مهندسان در حوزه‌های گوناگون است. او با اشاره به آمارهای تهیه‌شده در وزارت راه و شهرسازی درباره تخریب‌های ناشی از سیلاب‌های اخیر، افزود: نتایج ارزیابی‌ها مؤید این است که رویکردها در بخش ابنیه باید از استانی به حوضه آبریز تغییر کند زیرا در اتفاقات اخیر مشخص شد مدیریت استانی جوابگوی نیازهای وضعیت بحران نیست. رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی همچنین نسبت به دوره بازگشت سیلاب‌ها هشدار داد و گفت: در مخاطراتی همچون زمین‌لرزه، زمانی که یک زلزله با بزرگای زیاد در منطقه‌ای رخ می‌دهد، ده‌ها سال طول می‌کشد تا انرژی زمین مجدداً متمرکز شود، اما در مورد سیل، همواره احتمال وقوع آن وجود دارد و حتی به‌واسطه تخریب‌هایی که در بافت گیاهی منطقه ایجاد می‌کند، باید انتظار داشت در دوره‌های بعدی با شدت بیشتری رخ دهد. شکرچی‌زاده در ادامه ضمن تأکید بر لزوم رعایت حریم رود دره‌ها، گسل‌ها و رودخانه‌ها و عدم‌ساخت‌وساز در آنها گفت: به‌دلیل بی‌توجهی به حریم رودخانه‌ها، شاهد تسریع لغزش در برخی از مناطق کشور بوده‌ایم و درعین‌حال، برداشت بی‌رویه شن و ماسه از بستر رودخانه‌ها به ناپایدار کردن رودها منجر شده است.
ضرورت جرم انگاری تخلفات شهرسازی در نشست تخصصی درس‌هایی از سیل‌های اخیر در حوزه راه، ساختمان و شهرسازی، فرزانه صادق مالواجرد، دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران نیز ضمن تشریح نتایج به‌دست‌آمده از اثرات سیل در شهرسازی، بر ضرورت جرم‌انگاری تخلفات شهرسازی به‌منظور کاهش این تخلفات تأکید کرد.
او با اشاره به اینکه ساخت‌وسازهای غیرمجاز در حریم رودخانه‌ها سهم قابل‌توجهی در تشدید تبعات سیلاب و بالا رفتن خسارت‌ها داشته‌اند، گفت: در شورای‌عالی شهرسازی و معماری بر ضرورت تقویت ضمانت اجرایی قوانین و مقررات برای جلوگیری از ساخت‌وسازهای غیرمجاز تأکید می‌شود اما اثربخشی این اقدام نیازمند وجود ضمانت اجرایی است. به عقیده مالواجرد تا زمانی که تخلفات شهرسازی جرم انگاشته نشوند تخلفات ادامه دارد و باید سریعاً در این زمینه اقدام کرد.
هشدار نسبت به سیلاب در تهران
در بخشی از نشست تخصصی درس‌هایی از سیل‌های اخیر، علی بیت‌اللهی، دبیر کارگروه ملی مخاطرات طبیعی نسبت به وقوع سیلاب احتمالی در تهران و میزان تخریب‌های فاجعه‌بار آن هشدار داد و بر ضرورت تدوین آیین‌نامه سیلاب و نقشه پهنه‌بندی سیل تأکید کرد. به گفته بیت‌اللهی، دره‌رودهای بسیار مرتفع و وسیعی در تهران تبدیل به اتوبان شده که به‌واسطه شیب تند و فرصت زمانی اندک، خطر آنها در سیلاب احتمالی از اتفاقات دروازه قرآن شیراز بسیار فراتر خواهد بود. او با یادآوری اینکه تحلیل اثرات سیل و مخاطرات طبیعی در ساختمان‌ها و ابنیه از وظایف مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی است، گفت: با استفاده از این تحلیل‌ها باید آیین‌نامه سیلاب و نقشه پهنه‌بندی سیل را تدوین کرد تا همچون آیین‌نامه ۲۸۰۰ که برای زلزله تدوین شده، یک ملاک و قاعده کارشناسی لازم‌الاجرا برای ساخت‌وساز در اختیار مهندسان باشد. دبیر کارگروه مخاطرات طبیعی با اشاره به اینکه زلزله آبان‌ماه۹۶ کرمانشاه با شدت ۷.۳ریشتر، بیش از ۵ هزار میلیارد تومان به‌جای گذاشت، تصریح کرد: در خسارت سیل تاکنون ۳۵هزار میلیارد تومان خسارت برآورد شده که این امر نشان می‌دهد خسارت این رخداد حتی از زلزله که ویرانگرترین اتفاق طبیعی شناخته می‌شود نیز بیشتر است و راهی جز کاهش ریسک مخاطرات طبیعی ازجمله سیلاب با اصلاح اصول مهندسی و شهرسازی وجود ندارد. به گفته بیت‌اللهی در سیلاب اخیر، ۱۴هزار کیلومتر جاده دچار آب‌گرفتگی شد، ۷۳۵ پل تخریب و ۷۶ نفر جان باختند.
97 درصد بیمارستان‌ها تاب‌آوری ندارند
رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در این نشست، تدوین آیین‌نامه مقاوم‌سازی سازه‌ها در برابر سیلاب‌ها را ضروری دانست و افزود: در سیلاب‌ها، شهرهای باستانی کشور در برابر مخاطرات سیل در امان ماندند اما سازه‌های جدید فروریخت؛ این امر نشان می‌دهد که نیاکان ما بیشتر به مخاطرات سیل توجه داشتند و برای همین بسیاری از پل‌هایی که آنها ساختند از سیلاب در امان ماند. شکرچی‌زاده همچنین با اشاره به اینکه ۹۷ درصد از بیمارستان‌های کشور در مخاطرات احتمالی تاب‌آوری لازم را ندارند، گفت: به‌نظر می‌رسد که به‌جای ساخت بیمارستان‌های جدید نسبت به مقاوم‌سازی بیمارستان‌های موجود در کشور اقدام شود و در دانشگاه‌ها نیز باید به‌جای هدایت مهندسان به سمت ساخت‌وسازهای جدید، آنها را به سمت مقاوم‌سازی سازه‌های موجود هدایت کرد.
