آواز‌خوانی در کوچه‌های شهر

سمیرا رحیمی 

شهرت و لذت دستیابی به جایزه‌ای جهانی در سن 35سالگی خود به تنهایی می‌تواند کل عمر هنری یک هنرمند را تحت‌تأثیر قرار دهد؛ جایزه‌ای معتبر در جهان موسیقی که فرانسوی‌ها در سال2013 محمد معتمدی، خواننده و نوازنده ایرانی را شایسته دریافت آن دانستند اما دریافت آن هرگز باعث نشد او از مردم و دغدغه‌هایشان فاصله بگیرد. معتمدی از آن دست هنرمندان خودساخته‌ای است که برخلاف دیگر اعضای خانواده‌اش که گرایشی به موسیقی نداشتند، فراگیری آواز و ساز را به تنهایی آغاز کرد و در 19سالگی جذب شیوه آواز سیدحسین طاهرزاده شد و این تکنیک را نزد حمیدرضا نوربخش آموخت. همزمان، علاقه‌اش به مکتب آواز اصفهان باعث شد تا به تمرین و الگوبرداری از آواز اساتیدی مانند تاج اصفهانی و ادیب خوانساری بپردازد. نخستین اجرای حرفه‌ای معتمدی به سال1376 بازمی‌گردد؛ در کنسرتی که به همراه استاد طلوعی اجرا شد.

این موسیقی‌دان و خواننده تاکنون کنسرت‌های فراوانی را در سطح جهان اجرا کرده‌است؛ از اجرای کنسرت در تئاتر شهر پاریس و کاخ ورسای گرفته تا اجرای کنسرت در هلند، ایتالیا، آذربایجان و پاکستان. اما انتخاب او به‌عنوان چهره برتر سال و برنده جایزه فرانس موزیک سال2013 در جشنواره موسیقی بابل مد- جشنواره‌ای که سالانه با هدف معرفی و تحسین هنرمندان خلاق در زمینه موسیقی جهان در شهر مارسی فرانسه برگزار می‌شود- در رسانه‌ها خبرساز شد و این آخرین باری نبود که نام معتمدی به‌عنوان چهره‌ای خبرساز در لابه‌لای سطور اخبار تکرار می‌شد.

دعوت صمیمانه معتمدی از مردم برای حضور در کنسرت رایگانش در شهریور سال97 نه‌تنها از سوی مردم با استقبال مواجه شد بلکه سطح استقبال به اندازه‌ای بود که «آن نخستین کنسرت» به نخستین قدم در مسیر فرهنگسازی برگزاری کنسرت‌های رایگان خیابانی تبدیل شد تا در فروردین سال1398 نیز برگزاری این دست کنسرت‌ها در سطحی وسیع‌تر تکرار شود.

برگزاری کنسرت‌های رایگان در کشورهای مختلف جهان، برنامه‌ای رایج و حتی به‌عنوان بخشی از مسئولیت شهرداری‌ها یا نهاد‌های فرهنگی کشورها پذیرفته‌ شده‌است تا به این شکل شادی و نشاط عمومی جوامع افزایش پیدا کند. همه‌ساله و به‌ویژه در فصل‌های گرم سال، در بافت‌های تاریخی شهرهایی مانند پاریس، پراگ، بوداپست، لندن و دیگر شهرهای بزرگ اروپایی می‌توان آزادانه و بدون پرداخت هیچ هزینه‌ای در کنسرت‌های رایگان موسیقی در سبک‌های مختلف شرکت کرد.

ایده برگزاری کنسرت رایگان در ایران را اولین‌بار همایون شجریان در مرداد سال1397 و همزمان با آغاز موج فشارهای اقتصادی به مردم مطرح کرد؛ ایده‌ای که از نظر او می‌توانست کمی حال همه را بهتر کند و باعث آرامش دل مردم شود، البته اگر مشکلی به نام مجوز در کار نباشد. در ادامه مطرح شدن این ایده، شهرام ناظری با پیشنهاد برگزاری کنسرت چندین روزه رایگان در ورزشگاه آزادی از پیشنهاد همایون شجریان استقبال کرد. خوانندگان دیگری نیز برای برگزاری کنسرت موسیقی با حداقل قیمت بلیت اعلام آمادگی کردند اما در نهایت این محمد معتمدی بود که نخستین کنسرت رایگان عمومی را به همراه ارکستر سازهای ملی ایران و رهبری علی‌اکبر قربانی در بوستان آب و آتش تهران برگزار کرد؛ کنسرتی که خود قبول دارد به‌دلیل اینکه نخستین تجربه در سطح کشور بود، ضعف‌هایی داشت که برای اجراهای آینده قابل جبران هستند؛ ضعف‌هایی مانند نیاز به بهبود پوشش کامل‌تر تصویری و صوتی.

معتمدی بعد‌ها اعلام کرد ایده برگزاری کنسرت رایگان را در سال1395 در یک نشست خبری اعلام کرده‌ و رایزنی با نهاد‌ها و سازمان‌های مربوطه، ازجمله سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران، مرکز توسعه و آموزش فعالیت‌های هنری و نیروی انتظامی را نیز از همان زمان آغاز کرده‌است. به گفته او بخش زیادی از جامعه و مردم علاقه زیادی به دیدن کنسرت دارند، اما فقدان توان مالی بیشتر مردم اجازه نمی‌دهد که آنها شرایط حضور در کنسرت‌های باکیفیت را داشته‌باشند و همین اصلی‌ترین انگیزه او برای عملی‌ساختن ایده اجرای کنسرت رایگان شد. معتمدی مهم‌ترین نگرانی مسئولان برای اجرای چنین رویدادی را امنیت مردم می‌دانست و پس از اجرای نخستین کنسرتش اعلام کرد خود او نیز شب قبل از اجرا نگران ازدحام جمعیت و آسیب‌دیدگی تماشاگران در این ازدحام بوده‌است.

با برداشته‌شدن نخستین قدم توسط معتمدی، سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران به بهانه جشن نوروز و آغاز سال1398، مجموعه‌ای از کنسرت‌ها را در محله‌های تاریخی تهران برگزار کرد و این‌بار، حضور مقاماتی مانند محمد‌جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشور و پیروز حناچی شهردار تهران به اعتبار برگزاری چنین رویداد‌های فرهنگی افزود و امید به تکرار چنین اقداماتی را باکیفیت و تنوع بیشتر، در دل هنردوستان زنده کرد.