پاشنه آشیل بازار متشکل ارزی

بازار متشکل ارزی که چند ماهی است ایجاد آن شتاب گرفته، قرار است تا 2هفته دیگر عملیاتی شود آن‌هم در شرایطی که هنوز بسیاری از مباحث محوری مرتبط با فعالیت این بازار مشخص نیست. فعلا تازه‌ترین اقداماتی که متولی بازار ارز در ارتباط با این بازار داشته، محدود به انتخاب هیأت مدیره و جانمایی استقرار این بازار است که هرچند می‌تواند از نظر رسانه‌ای ارزش خبری داشته باشد اما از منظر بازیگران اقتصاد چندان اهمیتی ندارد.
به گزارش همشهری، باوجود مثبت بودن ذات ایجاد بازار متشکل ارزی، اقداماتی که فعلا تحت عنوان مقدمه‌سازی‌ برای ایجاد این بازار انجام می‌شود، از جنس همان اقدامات اداری و بوروکراسی‌های معمول است که برای ایجاد هر کسب‌وکاری باید اجرا شود درحالی‌که بازار متشکل ارزی، به‌ویژه در شرایط جنگ اقتصادی مسئولیت خطیری بر عهده دارد و اقتصاد کشور نیز صرفا با کارکرد روانی اخبار مرتبط با این بازار تصمیم‌گیری نمی‌کند. پس بهتر اینکه بانک مرکزی به‌عنوان متولی اصلی مدیریت بازار ارز، به‌جای پرداختن به حواشی بازار متشکل ارزی و مانور دادن بر اقدامات اداری مرتبط با آن، تلاش کند سریعا ابهامات موجود در کارکرد این بازار را برطرف سازد؛ چراکه ازنظر بازار، اینکه دولت و بانک مرکزی چقدر می‌توانند خلأ ناشی از کاهش درآمدهای ارزی از محل نفت را پر کنند اهمیت دارد نه اینکه بازار متشکل ارزی قرار است در کدام خیابان یا کدام ساختمان فعالیت کند. در این وضعیت شاید متولی بازار ارز تلاش کند با جانمایی بازار متشکل ارزی در ساختمان فردوسی بانک مرکزی، تلنگری به بازار سنتی ارز بزند و اعلام حضور کند؛ اما بازیگران اقتصاد و بازار، حتی اگر ندانند که از تیرماه پارسال بخش عمده خدمات ارزی بانک مرکزی در ساختمان خیابان فردوسی انجام می‌شود و جانمایی بازار متشکل ارزی در این ساختمان اتفاق خارق‌العاده‌ای نیست، بازهم اهمیتی به آن نمی‌دهند چراکه آنها طعم تلخ تنش ارزی را بارها چشیده‌اند و بیش از آنکه مشتاق شنیدن نام هیأت مدیره بازار متشکل ارزی باشند، به‌دنبال یافتن پاسخ برای سؤالاتی هستند که آنها را قانع کند بازار متشکل ارزی می‌تواند مشکلات بازار را رفع کند.

دوئل ابهام و شفافیت
 براساس آنچه درباره بازار متشکل ارزی گفته شده، این بازار قرار است برای خریدوفروش ارز بین بازیگران اصلی یعنی بانک‌ها و صرافی‌ها ایجاد شود و بانک مرکزی نیز ناظر ارشد بازار باشد اما هنوز بازیگران اقتصاد سؤالاتی را که از روز نخست درباره فعالیت این بازار داشته‌اند، بی‌کم وکاست دارند و اگر انتظاری برای راه‌اندازی این بازار می‌کشند، فقط برای یافتن پاسخ همین سؤال‌هاست. شاید ازنظر متولیان امر، ملاک عملکرد بازار متشکل ارزی همان نرخ ثبت‌شده روی تابلو باشد؛ اما فعالان اقتصادی انتظاری جز کارسازی نیازهای ارزی خود ندارد و ابهام در روند ایجاد بازاری که قرار است ویترین شفافیت باشد را نمی‌پذیرند.

   سؤالاتی که درباره بازار متشکل ارزی مطرح می‌شود

 ازجمله سؤالاتی که بازیگران اقتصاد ایران درباره عملکرد بازار متشکل ارزی مطرح می‌کنند این است که منابع ارزی مورد معامله در این بازار از چه طریقی تأمین یا وارد کشور می‌شود؟ سؤال دیگر اینکه با فعال شدن این بازار، قرار است بازی چند نرخی در بازار ارز ادامه پیدا کند یا نه، به‌خصوص که با ارز چند نرخی، صیانت از ذخایر ارزی منتفی می‌شود. از دیگر سؤالاتی که مطرح شده این است که دولت و بانک مرکزی چه توان یا برنامه‌ای برای جایگزینی سریع درآمدهای ارزی ناشی از صادرات غیرنفتی با درآمدهای نفتی دارند و آیا می‌توانند توازن میان منابع و مصارف ارزی را حفظ کنند. سوال دیگر اینکه آیا سیاست‌های محدودسازی تقاضای ارزی در بخش خدمات و تجارت که در شرایط فعلی در قالب ممنوعیت واردات و تعیین سقف اجرا می‌شود، در بازار متشکل ارزی نیز ادامه پیدا می‌کند یا بازیگران می‌توانند آزادانه به تأمین ارز تقاضاهای قانونی اقدام کنند و سقفی برای آن تعیین نمی‌شود؟