منابع طبیعی
قرارداد نیروهای حفاظتی؛ چالش جنگل‌های مازندران
معاون امور جنگل‌های اداره کل منابع طبیعی مازندران- ساری: ممکن است تأخیری در قراردادها ایجاد شود، اما اصلاً بحث تمدید نشدن مطرح نیست
معظمه نقی‌پور | ساری- خبرنگار:
ماجرای اخراج کارکنان شرکت‌های حفاظت از جنگل که در روزهای اخیر مورد توجه برخی رسانه‌ها قرار گرفت هنوز به سرانجام مشخصی نرسیده است. هفته گذشته بود که مدیرعامل شرکت نکاچوب اعلام کرد قرارداد کارکنان این شرکت از یکم اردیبهشت تمدید نمی‌شود و به دلیل مسائل مالی و پیش‌بینی نشدن بودجه لازم برای شرکت‌های بهره‌بردار سابق، کارکنان این شرکت از مجموعه بیکار می‌شوند. پس از این اقدام صدها تن از کارکنان این شرکت دست به تجمع اعتراض‌آمیز زدند و مسئولان قول پیگیری دادند. اما نکاچوب تنها شرکتی نبود که دست به این اقدام زده است. مدیران برخی شرکت‌های مشابه دیگر رسماً اعلام کردند که از به‌کارگیری همه نیروهای حفاظت جنگل اعم از کارشناسان، نگهبانان، قرقبانان و سایر نیروهای حفاظتی از یکم اردیبهشت خودداری شود.
بر اساس قانون برنامه ششم توسعه، از پایان سال ۹۶ همه قراردادهای مربوط به بهره‌برداری از جنگل‌های شمال پایان یافت و قرار شد که به منظور اجرای قانون طرح تنفس جنگل، این شرکت‌های بهره‌بردار در قالب طرح حفاظت و احیای جنگل به فعالیت خود ادامه دهند. اما این روزها موضوع احتمالی تمدید نکردن قرارداد سازمان منابع طبیعی با شرکت‌های بهره‌بردار در طرح حفاظت از جنگل‌ها توجهات زیادی را به خود جلب کرده است. حتی بازگشت به کار کارگران شرکت «نکا چوب» که در واکنش به این خبر تجمع اعتراض‌آمیز داشتند، حساسیت‌ها را کاهش نداد و همه منتظر هستند تا ببینند قرار است چه تصمیمی برای سرمایه‌های ملی گرفته شود و آیا سفره بزرگی برای قاچاقچیان چوب پهن خواهد شد یا خیر؟
قراردادها تمدید می‌شود
تمدید نشدن قراردادها طبیعتاً مشکلات متعددی پدید خواهد آورد. با این حال، معاون امور جنگل‌های اداره کل منابع طبیعی مازندران-ساری از در نظر گرفتن راهکارهایی برای تمدید دوباره خبر داد و به همشهری گفت: اعلام نشد که قراردادها تمدید نمی‌شود، بلکه قرار است ساز و کارها مشخص شود تا تمدید قرارداد انجام پذیرد. نه تنها بحث لغو قرارداد مطرح نیست، بلکه رئیس سازمان جنگل‌ها تأکید دارد حتی در مناطقی که با مجریان طرح قرارداد نداشتیم، از طریق شرکت‌های دیگر آگهی داده شود و برای حفاظت از این مناطق نیز نیرو در نظر بگیریم.
به گفته «فتح‌الله غفاری»، قرارداد نیروهای وابسته به شرکت‌های بهره‌بردار سابق و حفاظتی کنونی 31 فروردین پایان یافته و سازمان در تلاش برای تمدید قرارداد نیروهای قانونی این شرکت‌هاست. وی با اشاره به احتمال بروز تأخیر در تمدید قرارداد با نیروها در ماه جاری عنوان کرد: سازمان در تلاش برای تمدید قراردادهاست. اگرچه ممکن است تأخیری در قراردادها ایجاد شود، اما اصلاً بحث تمدید نشدن مطرح نیست. این موضوع پیش‌تر هم رخ داده و پیش آمده که قراردادها با تأخیر تمدید شوند. تلاش‌ها بر این است که همه قراردادهای رسمی نیروهای حفاظتی با شرکت‌های بهره‌بردار جنگل تمدید شود.
معاون امور جنگل‌های اداره کل منابع طبیعی مازندران-ساری از تمدید قراردادها در روزهای آتی خبر داد و اظهار کرد: امیدواریم این تمدید قرارداد اتفاق بیفتد و هیچ مشکلی برای جنگل و همچنین کارکنان شرکت‌ها پیش نیاید. اگرچه کارگران نکاچوب اعتراضاتی داشتند، اما به کار برگشتند و مشکلی ندارند. امکان تمدید قراردادها بعد از ۳۱ فروردین وجود دارد و در حال بررسی سازوکار لازم هستیم.
آزاد شدن قاچاق چوب
نگرانی‌ها از تمدید نشدن قرارداد بیش از 4 هزار نیروی شرکت‌های بهره‌بردار جنگل‌ها که یک سال است وظیفه حفاظت از جنگل‌ها را بر عهده دارند، صرفا به خاطر مسائل اجتماعی و بیکاری چند هزار سرپرست خانواده نیست. یکی از چالش‌های اساسی در صورت تمدید نشدن قرارداد این نیروها، باز شدن درهای جنگل به روی قاچاقچیان چوب و شدت گرفتن سرعت تخریب جنگل‌هاست. بخش دولتی به هیچ وجه توان محافظت از جنگل‌ها را ندارد و خالی شدن جنگل‌ها از کارکنان شرکت‌های بخش خصوصی به معنی آزاد شدن قاچاق چوب‌های جنگلی است.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری قائمشهر، سیمرغ و جویبار در این زمینه به همشهری گفت: مطمئناً عملکرد نیروهایی که تا الان مشغول بودند مورد پایش و رصد قرار می‌گیرد و سیاست کلی سازمان در حفظ نیروها براساس پایش‌ها و رصدهاست. اما در سوی دیگر ماجرا بحث نبود اعتبارات و کمبود تخصیص‌هاست که سازمان را با چالش جدی تأمین منابع مالی مواجه کرد و سبب شد بازنگری در دستور کار قرار بگیرد.
«رضاعلی رحیمی» با بیان این‌که تشکل‌های غیر دولتی نیز می‌توانند در این مواقع کمکی برای حفاظت از جنگل باشند افزود: تمدید نشدن قرارداد مشکلاتی برای حفاظت جنگل پیش می‌آورد، اما قطعا دولت، سازمان و وزارتخانه راهکارهایی برای حل این مشکلات اندیشیده‌اند. به نظرم با این تعداد اندک نیرو و با هماهنگی برخی تشکل‌های غیردولتی و بسیج مردمی هم می‌توان به نقطه قابل توجهی رسید. مطمئن باشید با همکاری مردم و همیاران طبیعت می‌توان تا حدود زیادی اهداف سازمان را تأمین کرد.
وی تمدید نشدن قرارداد را چالشی برای بحث حفاظت از جنگل‌ها دانست و عنوان کرد: اگر واقعاً روزی این اتفاق بیفتد و تمدید قرارداد شکل نگیرد، چالش‌هایی به وجود خواهد آمد. حضور نداشتن نیروهایی که در عرصه منابع طبیعی اطلاعات بومی در منطقه داشتند و فعالیت می‌کردند، باعث می‌شود به مجموعه حفاظت منابع طبیعی مسئولیت‌های بیشتری محول شود که به مراتب سنگین‌تر خواهد بود و از سوی دیگر خطراتی برای حفاظت از جنگل به وجود خواهد آمد. این کارشناس با تأیید این‌که تمدید نشدن قراردادها و حذف نیروهای شرکتی تخریب منابع طبیعی و افزایش قاچاق چوب را به دنبال دارد، افزود: با این وجود معتقدیم که افزایش فرهنگ منابع طبیعی و تبدیل به معارف عمومی که مقام معظم رهبری به آن اشاره فرمودند باید به عنوان یکی از راهکارهای مهم برای کاهش آسیب به منابع طبیعی در نظر گرفته شود.
ضربه‌های مداوم به جنگل‌ها
جنگل‌های شمال کشور همواره درپی طرح‌های مختلف آسیب‌های زیادی دیده‌اند. طرح‌هایی که اگرچه شعارشان حفظ منابع ملی بود، اما در عمل تیشه به ریشه این ثروت زده‌اند. خیلی‌ها بر این باورند که نخستین ضربه وارد شده به جنگل‌های شمال، اجرای نادرست طرح خروج اجباری دامداران از جنگل‌ها بود. از آن زمان تاکنون دیگر جنگل‌ها رنگ آرامش به خود ندیدند و شاهد کاهش تراکم جنگل‌ها هستیم. طرح تنفس جنگل هم که اقدامی به سوی نجات منابع ملی بود، با این چالش‌ها مواجه شده و ممکن است قاچاق چوب را گسترش دهد. اکنون که زمزمه‌های تمدید نشدن قرارداد کارکنان شرکت‌های بهره‌بردار که حفاظت از عرصه‌های جنگلی به آنان واگذار شده بود مطرح است و به گفته برخی مسئولان، در بودجه سال 1398 اعتباری برای پرداخت حقوق کارگران این شرکت‌ها در سال جاری پیش‌بینی نشد و سازمان نیز نمی‌تواند حقوق آنها را تامین کند، لرزه بر اندام جنگل‌های شمال و طرفداران این ثروت بی‌مانند بیشتر می‌شود.
