میراث طبیعی
دریاچه ارومیه با 3میلیارد دلار فاینانس جان می‌گیرد
معاون امور تالاب‌ها: فاینانس خارجی صرف اجرای طرح‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه می‌شود
اسدالله افلاکی/ دبیرگروه زیست‌بوم:
استاندار آذربایجان غربی از موافقت رئیس‌جمهور با پیشنهاد استفاده از 3میلیارددلار فاینانس خارجی برای اجرا و تکمیل طرح‌های احیای دریاچه ارومیه خبر داد و گفت: مذاکره با سرمایه‌گذاران خارجی نیز در این زمینه آغاز شده است.
به گزارش همشهری، محمدمهدی شهریاری در حالی از موافقت رئیس‌جمهور برای استفاده از فاینانس خارجی به‌منظور احیای دریاچه ارومیه خبر می‌دهد که عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست و دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه پیش از این بارها از دولت خواسته بود با استقراض خارجی برای احیای دریاچه ارومیه موافقت کند. او 13آذرماه امسال هم با تأکید بر اینکه دریاچه ارومیه با بودجه سنواتی احیا نمی‌شود، استقراض از خارج را راهکار تأمین منابع مالی مورد نیاز این ستاد دانست و گفت: اگر سازمان برنامه و بودجه پول ندارد، دولت اجازه دهد از منابع خارجی وام بگیریم.
کمبود منابع مالی
مسعود باقرزاده‌کریمی، معاون امور تالاب‌ها در دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره استفاده از فاینانس خارجی برای احیای دریاچه ارومیه به همشهری گفت: با استفاده از 3میلیارد دلار فاینانس قرار است همان طرح‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه اجرا شود؛ زیرا یکی از مشکلات و موانع اساسی اجرای طرح‌های مصوب ستاد احیای دریاچه ارومیه کمبود منابع مالی بود و منابع دولتی در این زمینه جوابگو نیست. این مقام مسئول در سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره طرح‌های موردنظر برای احیای دریاچه ارومیه با استفاده از فاینانس خارجی تصریح کرد: انتقال آب رودخانه«زاب» به دریاچه، برق‌دار کردن چاه‌ها و نصب کنتورهای حجمی روی چاه‌های حوزه دریاچه ارومیه با هدف کنترل برداشت آب و نیز جایگزین کردن آبیاری تحت فشار به جای آبیاری غرقابی و بستن چاه‌های غیرمجاز از مواردی است که بسیار پرهزینه است و به اعتبار زیادی نیاز دارد که تاکنون تأمین نشده اما با استفاده از فاینانس می‌توان این طرح‌ها را اجرا کرد.
باقرزاده‌کریمی درباره آخرین وضعیت دریاچه ارومیه هم گفت: با وجود آنکه بارش‌ها شروع شده و انتظار می‌رود وضعیت دریاچه بهبود پیدا کند اما هم‌اکنون، حجم آب دریاچه به کمتر از 10درصد و سطح دریاچه نیز به زیر 30درصد رسیده و در نتیجه دریاچه از حالت دریاچه خارج و به تالاب تبدیل شده است.
راهکارهای اجرا نشده
به گزارش همشهری، با روی کار آمدن دولت یازدهم تشکیل کارگروه نجات دریاچه ارومیه در تاریخ 27مرداد92 به تصویب هیأت دولت رسید. پس از آن و در پی برگزاری جلسات متعدد، راهکارهای 19گانه در 17مهر92 به‌تصویب هیأت دولت رسید. سپس با استقرار دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه، ضمن بررسی راهکارهای 19گانه مصوب، نقشه راه و برنامه احیای دریاچه ارومیه در 2جلسه کارگروه نجات دریاچه ارومیه در تاریخ 9اردیبهشت93 به ریاست معاون اول رئیس‌جمهور و در 8تیرماه همان سال با ریاست حسن روحانی (رئیس‌جمهور) ارائه شد و به تصویب رسید و همزمان دستور شروع عملیات اجرایی راهکارهای مصوب از سوی رئیس‌جمهور صادر شد.
نقشه راه احیای دریاچه ارومیه و راهکارهای مصوب ذیل 6 بسته کلی پس از تصویب هیأت وزیران برای اجرا به دستگاه‌های اجرایی ذیربط ابلاغ شد اما به‌رغم این ابلاغیه این راهکارها اجرا نشد یا بخش اندکی از آن اجرا شد؛ ضمن اینکه باوجود پیگیری‌های فراوان رسانه‌ای، هیچ‌یک از دستگاه‌های ذیربط گزارش جامع و کاملی درباره وظایفی که براساس این نقشه برعهده آنها گذاشته شده بود، ارائه نکردند. این راهکارها عبارتند از:
1- کنترل و کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی به این شرح: «کاهش 40درصدی از حقابه آب‌های سطحی و زیرزمینی از طریق خرید توسط وزارت نیرو طی 2سال»، « تهیه و اجرای برنامه‌های افزایش بهره‌وری از 60درصد آب باقیمانده در بخش کشاورزی توسط جهاد کشاورزی» و «تأمین سرمایه و تکنولوژی‌های مورد نیاز افزایش بهره‌وری آب باقیمانده توسط دولت».
2- کنترل و کاهش برداشت از منابع آب سطحی و زیرزمینی حوضه شامل: «ممنوعیت برداشت هرگونه افزایش برداشت از منابع آب حوضه و جلوگیری از توسعه جدید به‌ویژه در بخش کشاورزی»، «جلوگیری از برداشت غیرمجاز از آب‌های سطحی»، «توقف تمامی طرح‌های سد‌سازی در دست مطالعه و اجرایی (به‌استثنای سد‌های شهید مدنی و چراغ‌ویس) و طرح‌های شبکه‌های آبیاری و آبرسانی پایین‌دست در حوضه آبریز دریاچه ارومیه، ذخیره و رها‌سازی آب در سد شهید مدنی منحصرا برای دریاچه ارومیه»، «ساماندهی چاه‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه و نصب کنتورهای هوشمند و حجمی جهت کنترل برداشت در راستای افزایش میزان جریان ورودی از رودخانه‌ها به دریاچه» و «انجام هماهنگی لازم با قوه قضاییه در راستای تسهیل و تسریع در اجرای قانون تعیین‌تکلیف چاه‌های فاقد پروانه به‌ویژه چاه‌های اثر‌گذار بر آب‌های سطحی».
3- اقدامات حفاظتی و کاهش اثرات ازجمله «شناسایی کانون‌های تولید ریزگرد و تثبیت آنها».
4- اقدامات مطالعاتی و نرم‌افزاری شامل مواردی چون «مطالعه و بررسی اثرات جاده میان‌گذر شهید کلانتری بر اکوسیستم دریاچه ارومیه و ارائه راهکارهای اصلاحی».
5- تسهیل و افزایش حجم آب ورودی به دریاچه ارومیه از طریق اقدامات فیزیکی و سازه‌ای نظیر «انتقال آب رودخانه‌ها به پیکره آبی دریاچه».
6- تأمین آب برای دریاچه از منابع جدید شامل راهکارهایی چون «تأمین اعتبار موردنیاز و تسریع در طرح انتقال آب از رودخانه زاب به حوضه آبریز دریاچه ارومیه» و «انتقال پساب تصفیه‌خانه‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه به دریاچه».
ضرورت ارائه گزارش عملکرد دستگاه‌های اجرایی
اکنون این پرسش بزرگ مطرح است که آیا مجوز استفاده از 3میلیارد دلار فاینانس به احیای دریاچه ارومیه منجر می‌شود یا این تسهیلات هم گره‌ای از معضل دومین دریاچه شور جهان باز نمی‌کند. براین اساس پیش از هر اقدامی ضروری است دستگاه‌های ذیربط، گزارش شفافی از عملکرد خود درخصوص تعهداتی که در قبال احیای دریاچه ارومیه ملزم به اجرای آن بوده‌اند، ارائه دهند تا مشخص شود هر دستگاه تا چه اندازه به این تعهدات عمل کرده است.
