از «کل»‌های خانگرمز چه خبر؟

وحید الوندی|  تویسرکان - خبرنگار :


چند وقت پیش انتقال چند راس «کل» از منطقه حفاظت‌شده خانگرمز تویسرکان به منطقه حفاظت‌شده لشکردر ملایر خبرساز شد و حاشیه‌هایی ایجاد کرد. این خبر موجی از انتقادات و اعتراض‌های مردمی و فعالان فضای مجازی را درشهرستان تویسرکان به دنبال داشت. منتقدان در تویسرکان معتقدند اجرای این طرح حیات جانوری خانگرمز را به خطر می‌اندازد و موجب تلف شدن تعداد قابل توجهی از وحوش این منطقه حفاظت‌شده می‌شود.


فرمانداری در جریان نبود

فرماندار تویسرکان از اجرای این طرح انتقاد می‌کند و می‌گوید که از مراحل آن بی‌اطلاع بوده و اداره محیط‌‌ زیست تویسرکان بدون اطلاع قبلی این کار را انجام داده است. حبیب مومیوند در گفت‌و‌گو با همشهری اظهار می‌کند: برای انجام این کار هماهنگی‌های لازم با فرمانداری صورت نگرفته است.وی می‌افزاید: انجام هر فرآیند اجرایی و کاری در این سطح بدون اطلاع‌رسانی و هماهنگی قبلی با فرمانداری پذیرفته نیست. مخالف اجرای طرح‌های علمی در حوزه‌های زیست‌محیطی و حیات جانوری نیستیم اما فرماندار شهرستان به عنوان رئیس شورای تامین شهرستان باید از قبل در جریان انجام این چنین اموری قرار بگیرد.


پیگیری موضوع

مومیوند می‌گوید: بازگرداندن یا جایگزینی وحوش انتقال‌یافته از منطقه حفاظت‌شده خانگرمز را با جدیت از طریق مدیرکل حفاظت محیط‌‌ زیست استان و استاندار پیگیری می‌کنیم.
فرماندار تویسرکان بیان می‌کند: از سوی فرماندار، به عنوان رئیس شورای تامین شهرستان، به فرمانده انتظامی تویسرکان ابلاغ شده است که با هرگونه انتقال وحوش و موارد مشابه بدون هماهنگی با فرمانداری به صورت قانونی و رسمی برخورد کند.
وی ادامه می‌دهد: اگر قرار است تبادل ژنتیکی در حوزه حیات جانوری به صورت علمی بین 2 شهرستان صورت بگیرد، این کار باید در شرایط یکسان و عادلانه انجام شود.


حفاظت ژنتیکی 

اما رئیس اداره حفاظت محیط‌‌ زیست تویسرکان اظهار می‌کند: طرح انتقال کل از خانگرمز به لشکردر ملایر موجب حفاظت ژنتیکی از کل‌های این 2 منطقه حفاظت‌شده می‌شود.
کرمعلی گیلانه در گفت‌و‌گو با خبرنگار همشهری می‌افزاید: برخلاف ذهنیتی که در بخشی از افکار عمومی شکل گرفته، اجرای طرح انتقال کل از منطقه حفاظت‌شده خانگرمز نه‌تنها به حیات جانوری این منطقه هیچ آسیبی وارد نمی‌کند، بلکه موجب حفاظت ژنتیکی از کل‌های این منطقه می‌شود.


ژن‌های یکسان

این مسئول بیان می‌کند: چندصد کل موجود در منطقه حفاظت‌شده خانگرمز در حال حاضر ژن‌های یکسان دارند و این مساله خطرساز است زیرا در صورت بروز بیماری و مشکلاتی از این دست، احتمال دارد شاهد تلف شدن همه کل‌ها باشیم.
گیلانه توضیح می‌دهد: اگر ژن‌های کل‌های موجود در هر منطقه حفاظت‌شده متفاوت و از گونه‌های مختلف باشند، سطح ایمنی و حفاظت از کل‌ها بالا می‌رود و در صورت بروز بیماری‌های مختلف شاهد تلف ‌شدن همه کل‌ها نخواهیم بود.
رئیس اداره حفاظت محیط‌‌ زیست تویسرکان می‌گوید: کل‌های خانگرمز تاکنون هیچ‌گونه مهاجرتی انجام نداده‌اند بنابراین نه ژن جدیدی به جمع آنها وارد شده و نه ژنی از میان آنها خارج شده است. این انتقال موجب حفاظت بیشتر و دقیق‌تر از کل‌های خانگرمز می‌شود.

گیلانه ادامه می‌دهد: در واقع انتقال گونه‌های با ژن‌های یکسان یک عمل کاملا کارشناسانه، تخصصی و علمی است که باید با منطقه‌ای همتراز با منطقه حفاظت‌شده خانگرمز از نظر ‌زیست‌بومی صورت می‌گرفت و منطقه حفاظت‌شده لشکردر ملایر به همین دلیل انتخاب شد.
وی تصریح می‌کند: انتقال کل از خانگرمز به لشکردر ملایر و برعکس کلا در 2 مرحله مجزا صورت می‌گیرد که در مرحله اول، از اواخر پاییز تا اوایل بهمن 97 (به دلیل آن‌که نیمه اول سال فصل باروری است و برای این‌که استرس و مخاطره روانی برای وحوش خانگرمز پیش نیاید)، 20 راس کل (کل کلا جنس نر است) به مرور به منطقه لشکردر ملایر منتقل شدند.


پیگیری موضوع در سطح ملی

نماینده تویسرکان در مجلس شورای اسلامی نیز می‌گوید: اجازه آسیب‌رسانی به منطقه حفاظت‌شده خانگرمز را به عنوان مهم‌ترین داشته زیست‌محیطی شهرستان تویسرکان نمی‌دهیم.
محمدمهدی مفتح در گفت‌وگو با همشهری اظهار می‌کند: موضوع انتقال کل‌های وحشی از خانگرمز را به لشکردر ملایر در نشست با مدیرکل محیط‌‌ زیست استان همدان پیگیری کرده‌ایم اما همچنان دریافت اطلاعات کامل‌تر و دقیق‌تر را از این اداره‌ کل در دستور کار داریم.

وی می‌افزاید: منطقه حفاظت‌شده خانگرمز، با برخورداری از بیش از 35 گونه متنوع جانوری و گیاهی، یکی از ارزشمندترین گنجینه‌های زیست‌محیطی غرب کشور است و بدون تردید اجرای هر طرح و فرآیندی در آن باید با هماهنگی مسئولان ارشد شهرستان تویسرکان انجام شود.

مفتح با بیان این‌که موضوع انتقال چند راس کل وحشی را از خانگرمز به لشکردر ملایر در سطح ملی و کشوری نیز پیگیری می‌کنیم، تصریح می‌کند: اداره کل حفاظت محیط‌‌ زیست استان همدان باید گزارش‌های دقیق‌تر و جامع‌تری در این زمینه ارائه دهد و این موضوع از طریق تذکر به رئیس‌جمهوری نیز پیگیری می‌شود. باید به صورت دقیق و شفاف جزئیات انتقال کل‌های وحشی از منطقه حفاظت‌شده خانگرمز روشن شود و این فرآیند به صورت علمی و تخصصی مورد بررسی قرار گیرد.وی اضافه می‌کند: بدون تردید اجازه نمی‌دهیم به هر دلیلی به منطقه حفاظت‌شده خانگرمز آسیبی وارد شود و گونه‌های جانوری و گیاهی آن در معرض تهدید قرار بگیرند.


پاسخ شفاف

چندی پیش، وقتی انتقال چند راس کل از منطقه حفاظت‌شده خانگرمز تویسرکان به منطقه حفاظت‌شده لشکردر ملایر بدون هماهنگی و اطلاع قبلی فرماندار تویسرکان به عنوان نماینده ارشد دولت در این شهرستان انجام شد، مدیرکل حفاظت محیط‌‌ زیست استان و رئیس اداره محیط‌‌ زیست تویسرکان به صراحت اعلام کردند که اجرای این طرح کاملا علمی و براساس رویه عادی تبادلات زیست‌محیطی انجام شده و هیچ جنس ماده‌ای از وحوش در این میان از خانگرمز تویسرکان به لشکردر ملایر انتقال نیافته و مجموع کل‌های انتقالی 20 راس بوده و همچنین این تبادل‌های ژنتیکی و انتقال وحوش در چند مرحله بین تویسرکان و ملایر انجام شده است. اما نکته جالب توجه اینجاست که عادل عربی، مدیرکل حفاظت محیط‌‌ زیست استان همدان، اخیرا در گفت‌و‌گو با یکی از پایگاه‌های خبری تویسرکان، برخلاف گفته قبلی خود، به صراحت اعلام کرده در میان وحوش انتقالی از تویسرکان به ملایر، جنس ماده هم وجود داشته و تاکنون - با وجود انتقال چند راس کل از منطقه حفاظت‌شده خانگرمز تویسرکان به منطقه حفاظت‌شده لشکردر ملایر، هیچ انتقالی از ملایر به تویسرکان صورت نگرفته است و در آینده این انتقال صورت می‌گیرد. به نظر می‌رسد باید مسئولان شفاف‌تر و دقیق‌تر پاسخ بدهند.