گزارش
رئیس مرکز مدیریت شبکه وزارت بهداشت در گفت‌وگو با همشهری:
سلامت همگانی با مشارکت مردمی ممکن می‌شود
معصومه حیدری پارسا/خبر‌نگار
همه ساله از اول تا هفتم اردیبهشت‌ماه را هفته ملی سلامت می‌خوانند. هفته‌ای که بهانه و فرصتی است برای توجه بیشتر به سلامتی و همچنین تأکید بر این موضوع که همه افراد باید به مراقبت‌های بهداشتی مورد نیاز خود دسترسی داشته باشند. از همه مهم‌تر اینکه بهداشت و سلامت از حقوق مهم و اساسی است و همه مردم نیز باید به اطلاعات و خدمات بهداشتی و درمانی مورد نیاز خود برای حفظ سلامت خود و خانواده‌شان دسترسی داشته باشند. محمد شریعتی، قائم‌مقام معاونت بهداشت و رئیس مرکز مدیریت شبکه وزارت بهداشت معتقد است: دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی اولیه، اساس و پایه برنامه ایجاد پوشش همگانی سلامت است. وی می‌گوید: اگر چه در سال‌های اخیر در حوزه بهداشت و درمان حتی در مناطق روستایی و حاشیه‌نشین موفقیت‌های بسیاری داشته‌ایم اما برای پوشش همگانی سلامت چند ویژگی نیاز است به‌طور مثال امکان دسترسی به خدمات سلامت که مورد نیاز همه افراد است باید صورت گیرد؛ در واقع با این نگاه دنیا به این سمت و سو حرکت می‌کند که مردم نه‌تنها باید از خدمات اولیه سلامت برخوردار باشند بلکه با مکانیسم‌هایی چون نظام ارجاع از خدمات تخصصی مورد نیاز هم برخوردار شوند.
وی درباره وضعیت پوشش همگانی سلامت در کشورمان نیز می‌گوید: پوشش همگانی سلامت و دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی اولیه در واقع به این معنی است که همه افراد به مراقبت‌ها و خدمات بهداشتی مورد نیازشان در هر زمان و مکان که ضرورت دارد، بدون تحمل هزینه‌های درمانی گزاف دسترسی داشته باشند. در واقع مراقبت‌های بهداشتی اولیه و دسترسی به آن باید یک رویکرد کلی در جامعه با تمرکز بر نیازهای اساسی افراد، خانواده‌ها و گروه‌های مختلف نسبت به مسئله سلامت باشد که برای دسترسی آسان و یکسان عموم مردم به بهداشت و درمان، باید روی ارائه خدمات بهداشتی و درمانی اولیه باکیفیت و ارزان اقدامات جدی صورت گیرد کاری که در چند سال اخیر در وزارت بهداشت و درمان درحال اجراست به همین سبب می‌توانم بگویم که خوشبختانه در کلیه مناطق روستایی و شهرهای زیر 20هزار نفر برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع در حال اجراست، همچنین مرکز خدمات جامع سلامت و خانه بهداشت خدمات را به همه مردم از طریق بهورز، پزشک عمومی و ماما ارائه می‌دهند درصورتی که نیاز به خدمات تخصصی و فوق تخصصی از طریق دفترچه بیمه روستایی به واحدهای تخصصی و بیمارستان‌های داخل شهر ارجاع می‌شود.
شریعتی در ادامه می‌گوید: همه می‌دانیم که دسترسی به بهداشت و درمان و سلامت فردی از حقوق اساسی است و اینجاست که بحث عدالت پیش می‌آید به این معنی که نیاز به خدمات سلامت باید برای همه آحاد مردم یکسان باشد این موضوع مهم و متفاوتی است با سایر حوزه‌ها و اینکه عدالت در سلامت یعنی اینکه افراد متناسب با نیاز خدمات سلامت دریافت کنند نه متناسب با بضاعت مالی‌شان.
دسترسی 98درصد مردم به خدمات اولیه بهداشتی و درمانی
هم‌اکنون نیمی از جمعیت جهان به خدمات بهداشتی و درمانی مورد نیاز خود دسترسی ندارند و سالانه حدود 100میلیون نفر در جهان و به‌دلیل پرداخت هزینه‌های سنگین خدمات بهداشتی و درمانی دچار فقر شدید می‌شوند.این در حالی است که به گفته قائم‌مقام معاونت بهداشت، کشور ما نسبت به سایر کشورها و حتی خاورمیانه وضعیت بهتری دارد. او می‌گوید: ما شاهد گسترش شبکه‌های بهداشتی و درمانی در محروم‌ترین مناطق کشور هستیم. در واقع با بستر‌سازی و زیرساخت‌هایی که در این چند سال ایجاد کرده‌ایم تا حدود 98درصد مردم دسترسی به خدمات اولیه بهداشتی و درمانی را دارند. همچنین با راه‌اندازی پرونده الکترونیک سلامت بسیاری از مشکلات ما در حال رفع و رجوع است البته 3درصد از مناطق محروم هم‌اکنون هنوز ارتباطشان برای اتصال به پرونده الکترونیک قطع است که با قول مساعد وزیر ارتباطات به‌زودی این کار هم تکمیل خواهد شد.
وی درباره اینکه بخشی از خانه‌های بهداشت و درمان در جریان سیل از بین رفت نیز می‌گوید: حدود یک هزار واحد ارائه‌دهنده خدمت در روستاها که شامل خانه بهداشت، مرکز خدمات جامع روستایی و محل زیست پزشک و یا ماما بود آسیب دید اما بلافاصله نزدیک به حدود 95درصد واحد جایگزین برایشان دیده شد و هم اکنون ارائه خدمات صورت می‌گیرد.
سلامت همگانی بدون مشارکت مردم رخ نمی‌دهد
شریعتی درباره اینکه مردم چگونه می‌توانند در هفته سلامت در برنامه‌ها مشارکت کنند می‌گوید: سلامت بدون مشارکت مردم رخ نمی‌دهد چرا که حدود 75درصد تعیین‌کننده‌های سلامت خارج از حوزه بهداشت و درمان هستند و از مردم گرفته تا سایر دستگاه‌ها باید در این مسیر ما را یاری دهند به‌طور مثال اگر مردم تغذیه سالم نداشته باشند، فعالیت بدنی لازم را انجام ندهند تامین سلامتی‌شان کار مشکلی است به همین دلیل می‌گویم که مردم و سپس دستگاه‌های مرتبط در این زمینه نقش اساسی دارند. ما مشارکت مردم را برای تامین، حفظ و ارتقای سلامت به‌شدت نیاز داریم. در واقع مشارکت مردم سبب می‌شود مسئولیت اجتماعی خودمان را بهتر انجام دهیم از سویی دیگر هر اندازه که سواد سلامت مردم افزایش پیدا کند ما موفق‌تر خواهیم بود به‌طور مثال مردم باید بدانند که اگر نمک کمتر مصرف کنند یا میزان دریافت کالری‌شان باید متناسب با فعالیت فیزیکی‌شان باشد به‌طور قطع قسمت اعظم سلامت‌شان تامین می‌شود به همین سبب مشارکت مردم را نیازمندیم البته رابطان بهداشت و سفیران سلامت تعامل نزدیکی با مردم دارند و این آموزش‌ها را منتقل می‌کنند. همچنین در حوزه بهداشت بیش از 600هزار نفردر روز به واحدهای ارائه‌دهنده خدمات بهداشت اولیه در کل کشور مراجعه می‌کنند.
سلامت همگانی
اولویت سازمان بهداشت جهانی
غلامرضا معصومی، کارشناس سلامت می‌گوید: هفته سلامت امسال با شعار جهانی مراقبت‌های اولیه سلامت راهی به سوی پوشش همگانی سلامت، نامگذاری شده و فرصتی است برای بازتعریف مفاهیم UHC (سلامت همگانی) به‌نحوی که ترجمان روشن و شفاف و اجرایی از این مفهوم در نظام سلامت ایران به نگارش درآید و مدیران با مفاهیم و ابعاد پوشش همگانی سلامت آشنایی پیدا کنند.
شعار روز اول: دسترسی عادلانه به خدمات سلامت
هر شهروند باید قادر باشد در نزدیک‌ترین فاصله به خدمات پایه عمومی و تخصصی سلامت دسترسی داشته باشد و این دسترسی برای همه آحاد مردم باید یکسان باشد. از درس‌های مهم UHC دسترسی بهتر، پوشش مناسب‌تر، بسته خدمت کارآمدتر، هزینه کمتر و کیفیت بهتر است.
شعار روز دوم: آموزش رکن سلامت
در حوزه آموزش یک مفهوم کلیدی وجود دارد که باید فرایند و برنامه‌های آموزش از حرفه به وظیفه تبدیل شود. همه اجزای نظام ارائه خدمات، باید آموزش را جزء جدایی‌ناپذیر از فرایند ارائه خدمت بدانند.
شعار روز سوم: مشارکت اجتماعی و سلامت
مشارکت اجتماعی اساس رسیدن خدمات ارائه‌دهندگان خدمت به دریافت‌کنندگان خدمات است. اینکه هنوز در بسیاری از موضوعات حوزه سلامت نتوانسته‌ایم به خوبی ارائه خدمت دهیم، قطعا یکی از بزرگ‌ترین ضعف‌هایمان عدم‌مشارکت‌طلبی مناسب اجتماعی است.
شعار روز چهارم: مراقبت‌های اولیه بهداشتی و سلامت روان
مراقبت‌های اولیه سلامت که متأسفانه به غلط بهداشتی ترجمه می‌شود، پایه و اساس کار حوزه سلامت در کشورهایی با شرایط اقتصادی و اجتماعی باید باشد. همچنین سلامت روان بخش دیگر مورد توجه در روز چهارم است که از موارد بسیار مهم این روزهای کشور است.
شعار روز پنجم: سلامت در حوادث و بحران‌ها
تغییرات آب و هوایی (Climate Change) دغدغه سال‌های اخیر جهان است که کشور ما نیز از آن مستثنی نیست. این تغییرات که با ریزگردها و خشکسالی‌های شدید و بروز سیلاب‌ها در کشورمان را درگیر کرده، پیامدهای مخرب بسیار زیادی داشته است.
شعار روز ششم: سبک زندگی سلامت‌محور
سبک زندگی نامناسب سال‌هاست در جامعه ما رواج دارد و افزایش فعالیت بدنی و تغذیه مناسب و نظارت بر تهیه و توزیع و فروش غذای مناسب در کشور می‌تواند جزو اصول و اهداف قرار گیرد.
شعار روز هفتم: سلامت، جمعیت و خانواده
امید است تبلور ارائه خدمات سلامت در گروه‌های سنی به‌عنوان هدف غایی برنامه‌ریزی حوزه سلامت بتواند راهکار درست و منطقی برای دریافت‌کنندگان خدمات باشد.
