بهشت زیر پای جوانان

سمیرا مصطفی‌نژاد

سازمان ملل متحد، روز 12 آگوست هر سال را به‌عنوان روز جهانی جوان جشن می‌گیرد؛ روزی که به بهانه آن فرصتی برای درک قابلیت‌های نسل جوان در تغییر بهتر جهان به‌وجود می‌آید و چالش‌ها و مشکلات نسل جوان مورد توجه قرار می‌گیرد. جمعیت جوان امروز بزرگ‌تر از هر زمان دیگری در تاریخ بشر است: بیش از 1.8میلیارد نفر طیف سنی 10تا 24سال و بخش بزرگی از این جمعیت در کشورهای کمتر ‌توسعه یافته زندگی می‌کنند. برنامه توسعه پایدار 2030سازمان ملل متحد بر این موضوع تأکید دارد که نسل جوان از توانایی بالایی در ایجاد تحولات برخوردار است و بیش از یک‌سوم اهداف توسعه پایدار به‌صورت مستقیم یا ضمنی نسل جوان را شامل می‌شود. براساس گزارش صندوق جمعیت سازمان ملل متحد، سرمایه‌گذاری روی جوانان می‌تواند زمینه ارتقای توسعه اجتماعی و اقتصادی را در جهان فراهم کند.

براساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد، 42درصد از جمعیت جهان زیر 25سال سن دارند و تقریبا نیمی از این جمعیت در کشورهای آفریقایی سکونت دارند. همچنین از دهه1990 تاکنون بخشی از این جمعیت که در مناطق جنگ‌زده ساکن است به 75درصد رسیده ‌است. علاوه بر این، از سال1997 تا سال 2017، 139میلیون نفر به جمعیت جوان جهان افزوده شده‌ درحالی‌که جمعیت نیروی کار جوان 35میلیون نفر کاهش پیدا کرده‌است. تخمین‌ها نشان می‌دهند در سال 2017نزدیک به 70.9میلیون نفر در جهان بیکار بوده‌اند. با ‌وجود این اکثریت نسل جوان نسبت به آینده و تأثیر فناوری و نوآوری بر آن خوش‌بین هستند و می‌خواهند بخشی از بازار جدید کار باشند. به گفته تحلیل‌گران، تقریبا دو‌سوم کودکانی که امروز وارد دبستان می‌شوند، در آینده به مشاغلی مشغول خواهند شد که هنوز خلق نشده‌اند.
 
روایت صندوق جمعیت سازمان ملل

سازمان‌های بین‌المللی در سال‌های اخیر توجه ویژه‌ای را بر نسل جوان، به‌عنوان سرمایه‌ای ارزشمند برای آینده، متمرکز ساخته‌اند؛ نسلی که در کشورهای درحال توسعه معمولا چندان در مرکز توجه قرار ندارند. سازمان ملل متحد در گزارش صندوق جمعیت خود در سال2017 اعلام کرد که بهبود سلامت فیزیکی، جنسی و روانی جوانان 10تا 19ساله، با هزینه 4.60دلار در ازای هر نفر می‌تواند به واسطه کاهش و جلوگیری از مرگ بیش از 12میلیون جوان و جلوگیری از بیش از 30میلیون بارداری ناخواسته، در آینده فواید اقتصادی 10برابری به‌دنبال داشته ‌باشد.

ناتالیا کانم - مدیر اجرایی صندوق جمعیت سازمان ملل متحد - معتقد است اگر بشر می‌خواهد تحت لوای آرمان‌های سازمان ‌ملل زندگی کند و اگر می‌خواهد اهداف توسعه پایدار محقق شوند، یا ایجاد صلح در جهان برایش اهمیت دارد، باید جوانان را در مرکز توجه قرار دهد و در مسیر دستیابی به این اهداف، نسل جوان را به‌عنوان همراهی برابر درنظر بگیرد. براساس این گزارش، سرمایه‌گذاری روی نسل جوان در راستای منافع طولانی مدت تمامی کشورهاست. سرمایه‌گذاری‌های کوچک در زمینه قدرت‌بخشی و محافظت از جمعیت میلیاردی نسل جوان در سراسر جهان می‌تواند در آینده منافعی 10برابری و بیشتر برای کشورها به‌دنبال داشته باشد.

دستور کار توسعه پایدار 2030سازمان ملل متحد نیز راهکارهایی را در زمینه توسعه تحصیلات، اشتغال و سلامت جوانان ارائه داده‌است که می‌توانند فرصتی مناسب را در بستر اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی برای جوانان ایجاد کند. تحکیم بنیــان اقتصــادی کشــورها، رشــد اقتصــادی پایــدار، بـه اشـتراک گذاشتن ثـروت و رفـع مشــکل نابرابــری درآمدهــا، ایجاد اقتصادهــای مردم‌محــور، نـوآور، پایـدار و پویـا و ترویج اشـتغال جوانـان ازجمله اهداف این دستور کار در زمینه توسعه اشتغال در نسل جوان است. همچنین افزایـش چشـمگیر تعـداد جوانـان و بزرگسـالان دارای مهارت‌های مرتبـط، ازجمله مهارت‌های فنـی و حرفـه‌ای بـرای اشـتغال، یافتـن شـغل شـرافتمندانه و نیـز کارآفرینـی و تضمیـن اینکـه همـە جوانـان و تعـداد قابـل ملاحظـه‌ای از جوانـان و بزرگسـالان، اعـم از زن و مـرد، بـه سـواد خوانـدن، نوشـتن و حسـاب کـردن دسـت یابنـد در این دستورکار از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. دســتیابی بــه اشــتغال شــرافتمندانه، کامــل و ســودآور بــرای همه زنان و مردان، ازجمله بــرای جوانــان و معلــولان و همچنیــن تحقــق پرداخت‌هــای مســاوی بــرای فعالیت‌های کاری دارای ارزش یکسـان، کاهـش قابـل ملاحظه تعـداد جوانـان بیـکار یا دور مانـده از تحصیـل و آموزش، تدویـن و اجـرای راهبـردی جهانـی بـرای اشـتغال جوانـان و اجـرای معاهـدە  بین‌المللـی کار سـازمان جهانـی کار از دیگر بخش‌های اهداف اصلی دستورکار توسعه پایدار سازمان ملل به شمار می‌روند.

شاخص توسعه جوانان 

گزارش شاخص توسعه جوانان که آخرین نسخه آن در سال2016 منتشر شده است، عملکرد کشورهای جهان در زمینه توسعه نسل جوان را در 5 حوزه تحصیلات، سلامت و رفاه، اشتغال و ایجاد فرصت، مشارکت سیاسی و مشارکت مدنی مورد سنجش قرار داده‌است. در این گزارش امتیاز کشورها از صفر تا یک است، امتیاز یک، نهایت رضایت از توسعه و امتیاز صفر حداقل ممکن توسعه در یک کشور را نمایش می‌دهد. دلیل انتخاب این شاخص‌ها برای برآورد وضعیت توسعه جوانان در کشورهای جهان براساس گزارش، تأثیرگذاری این شاخص‌ها بر آینده نسل جوان کشورهاست:

  تحصیل: فرصت‌هایی جدید را در زندگی جوانان خلق می‌کند. اگرچه هنوز در جهان جمعیت زیادی از جوانان زندگی می‌کنند که به ابتدایی‌ترین سطوح آموزش دسترسی ندارند و دسترسی به فرصت‌های موجود برای گروه‌هایی مانند دختران و زنان، جوانان روستایی و معلولان محدود است. از این‌رو گروه‌های فعال در حوزه توسعه جوانان باید بهبود دسترسی به آموزش همگانی را در اولویت خود قرار دهند.

  سلامت و رفاه: اگرچه تصور عمومی این است که جوانان در نهایت سلامت به‌سرمی‌برند، بسیاری از جمعیت جوان دراثر جراحت، سوانح رانندگی، خودکشی، خشونت، بیماری‌های واگیردار و غیرواگیردار جان خود را از دست می‌دهند. علاوه بر این، بسیاری از جوانان مبتلا به بیماری‌هایی هستند که رشد توانایی‌های بالقوه آنها را مختل می‌سازد. در راستای توسعه مثبت، جوانان نیاز دارند تا به سیستم سلامت و درمان مناسب دسترسی داشته باشند و از آنها در برابر مرگ زودهنگام و بیماری محافظت شود.

  استخدام و فرصت‌ها: فرصت‌ استخدام در مشاغلی امن و شرافتمندانه یا رسیدن به استقلال مالی فاکتورهای کلیدی جامعه‌ سالم هستند. بدون وجود اشتغال یا کرامت نیروی کار، جوانان قادر به توسعه مهارت‌های خود، تبدیل شدن به شهروندی کامل و مستقل و حفظ استاندارد‌های یک زندگی با کیفیت نخواهند بود، به همین دلیل درنظر گرفتن معیارهای استخدام و استقلال مالی در توسعه جوانان شاخصی کلیدی به شمار می‌رود.

  مشارکت سیاسی، مشارکت مدنی: مشارکت جوانان در حیات سیاسی جوامع نشان از میزان قدرت و درگیری آنها در فرایند‌های سیاسی و شنیده‌شدن صدای آنها در توسعه جوامعشان دارد. مشارکت، اختلاط اجتماعی، مقابله با تبعیض، بهبود توسعه جوانان و پیوند میان نسل‌ها را تقویت می‌کند. مشارکت مدنی در قالب گروه‌های ورزشی، مذهبی، موسیقی و هنرهای نمایشی از دیگر نشانگرهای کلیدی توسعه جوامع بشری و تکمیل‌کننده مشارکت‌های سیاسی است.

براساس نتیجه‌گیری این گزارش، توسعه جوانان در سطح جهانی، با روندی کند، رو به بهبود گذاشته است. میزان این بهبود از سال2010 تا 2015رشدی 3درصدی داشته است و البته در بعضی از حوزه‌ها، نسبت به شاخص‌های دیگر بهبود بیشتری حاصل شده‌است. از میان 183 کشور بررسی شده، وضعیت توسعه جوانان 142کشور طی 5سال گذشته بهبود پیدا کرده‌است و بیشترین درصد بهبود در کشورهای کنیا، آفریقای جنوبی، نیجر، توگو و مالاوی مشاهده شده‌است. براساس نتیجه نهایی، برترین کشور جهان در زمینه توسعه جوانان، به‌ترتیب کشورهای آلمان، دانمارک، استرالیا، سوئیس، بریتانیا، هلند، اتریش، لوکزامبورگ، پرتغال و ژاپن رتبه‌های اول تا دهم جهان را به‌دست آورده‌اند و کشورهای چاد، سواحل عاج، نیجر، گینه استوایی، گینه بیسائو، موزامبیک، زامبیا و کنگو در پایان این جدول قرار دارند.

کشور ایران در این رتبه‌بندی با امتیاز 0.623 رتبه 94 جهانی را به‌دست آورده‌است و به‌ترتیب در شاخص‌های سلامت و رفاه رتبه44، تحصیلات رتبه 105، فرصت‌های اشتغال رتبه 79، مشارکت مدنی رتبه 116 و مشارکت سیاسی رتبه143 را به‌دست آورده‌است و میزان توسعه نسل جوان در این کشور تا سال2016 بالا برآورد شده‌است.