خبرهای خوب فناوری

سال 97برای دانش و فناوری ایران، سال دشوار و پرتلاطمی بود اما خبر خوب هم کم نداشت. با وجود فیلترینگ‌های پیاپی، فناتحریم و البته مشکلات داخلی که برای استارتاپ‌ها و بخش‌های گوناگون فعال در حوزه‌های مرتبط دشواری‌هایی ایجاد کرده بود، قطار دانش و فناوری ایران از حرکت نایستاد و توانست با جدیت راهش را ادامه بدهد. بهتر شدن فهم مشترک طبقه سنتی و نوین ازجمله خبرهای خوب فعالان این حوزه بود. این گزارش بخشی از خبرهای خوب در حوزه دانش و فناوری ایران در سال 97را مرور کرده است.








01
دسترسی استارتاپ‌ها به گنج اطلاعات دولتی

آزادسازی API غیرحاکمیتی برای استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای اینترنتی یکی از مهم‌ترین اتفاقاتی بود که در سال گذشته رخ داد و به جد می‌توان آن را یک «خبر خوب» ارزیابی کرد. در سال ۹۷ پس از مدت‌ها کش و قوس سرانجام کمیسیون تنظیم مقررات اجازه و تعرفه مربوط به استفاده‌ بخش غیردولتی از پایگاه‌های داده دولتی را تصویب کرده است که می‌تواند جهش مهمی برای اکوسیستم استارتاپی کشور به حساب آید. API‌ها یا رابط‌های برنامه‌نویسی اپلیکیشن در دنیا حالا قلب تپنده بسیاری از کسب و کارهای مبتنی بر نرم‌افزار و فناوری هستند. در کشور ما اما سال‌ها یک ترس و واهمه سنتی میان دستگاه‌های دولتی و نهادهای دیگر برای ارائه دیتا و فراهم کردن این رابط‌ها برای بخش غیردولتی ازجمله کسب و کارهای نوپا وجود داشته است. شهرداری تهران یکی از جدی‌ترین بازیگران پیشقدم این عرصه بود که با باز کردن دسترسی داده‌های مختلف شهری و برگزاری رقابت‌هایی مثل «هکاتون» راه دسترسی را هموار کرد. باز شدن این دسترسی‌ها به این دلیل «خبر خوب» محسوب می‌شود که خبر از تغییر نگاه برخی از مدیران به داده‌ها می‌دهد؛ نگاهی که تا پیش از این، هر داده و اطلاعاتی را به‌صورت ناخودآگاه سری و غیرقابل دسترسی عنوان می‌کرد، حالا به‌نظر می‌رسد نگاه منطقی‌تری به این حوزه داشته باشد.




02
گسترش دسترسی به اینترنت

گسترش پوشش اینترنت پهن‌باند و افزایش سرعت اینترنت خانگی از 16به 70مگابیت بر ثانیه در برخی شهرها جزو خبرهای خوبی بود که سال گذشته به گوش رسید. به‌خصوص، گسترش پوشش اینترنت در جاده‌ها و مناطق محروم از خبرهای خوب سال 97بود. یکی از مشکلاتی که باعث می‌شد این دسترسی‌ها به کندی صورت بگیرد، گسترش سامانه‌های قدیمی مبتنی بر سیم مسی در کشور بود. همین موضوع باعث شده بود، عملا بخش بزرگی از کاربران اینترنت پهن‌باند کشور (60میلیون از 72میلیون نفر)، از کاربران اینترنت موبایلی باشند که سرعت بیشتری دارد. آن‌هم درحالی‌که در بسیاری از کشورهای جهان، اینترنت ثابت جزو اقلام مصرفی اصلی کاربران است نه اینترنت همراه. خبر خوب اینکه، این سیستم روی سیستم FTTC پیاده‌سازی‌ شده که نسبت به شیوه‌های قدیمی، کارآمدتر است. وزیر ارتباطات پیش‌تر در گفت‌وگو با همشهری تأکید کرده بود، این سامانه‌ها در سال جدید به بخش‌های دیگر کشور نیز می‌رسند. در سال گذشته میانگین سرعت اینترنت موبایل ایران به ۳۰.۶۴ مگابیت بر ثانیه رسید که جایگاه ایران را به ۴۹ ارتقا داد. میانگین سرعت اینترنت ثابت هنوز همان حدود ۱۲.۸۴ مگابیت بر ثانیه است و ایران در این حوزه جایگاهی بهتر از ۱۲۴ در جهان ندارد.




03
چشیدن طعم دولت الکترونیک
ایران هنوز راه زیادی برای رسیدن به مدل کامل دولت الکترونیک دارد اما بسیاری از مردم در سال گذشته توانستند گوشه‌ای از شفافیت و راحتی‌ای که این پلتفرم و زنجیره به ارمغان می‌آورند بچشند. وزیر ارتباطات روز گذشته در توییتر خود در این رابطه نوشت: اژدهای هفت‌سر و اختاپوس فساد با اجرای #دولت‌الکترونیکی نابود خواهند شد. بااجرای کارت سوخت بانکی و رجیستری موبایل، مانع هزاران میلیارد تومان رانت شدیم. دفترچه بیمه و سلامت الکترونیکی مهم‌ترین برنامه این حوزه درسال  ۹۸ خواهد بود. علاوه براین، صرفه‌جویی در مصرف آب حوزه کشاورزی با کمک فناوری اینترنت اشیا‌ یکی از مسائلی است که گفته می‌شود می‌تواند حدود 50درصد در مصرف آب این حوزه صرفه‌جویی کند. تفاهمنامه میان وزارت ارتباطات و وزارت جهادکشاورزی که سال 97به امضا رسید، قرار بود در زمینه‌های زیرساختی و آزادسازی داده‌های غیرحاکمیتی در حوزه کشاورزی، در نهایت به مدیریت هوشمند مزرعه و پایش محصولات بینجامد. البته این تنها مزیت و کاربرد اینترنت اشیا‌ نخواهد بود. سنجش وضعیت جنگل‌ها و منابع طبیعی ازجمله کاربردهایی است که می‌تواند با استفاده از این ویژگی فناوری ساماندهی بیشتری داشته باشد.




04
پیام فضایی ایران
پروژه‌های فضایی ایران در سال گذشته پر از چالش‌های فراوان برای کشور بود. هرچند «پیام» عملا به سرعت مناسب برای قرار گرفتن در مدار نرسید اما بسیاری از مسئولان، ازجمله وزیر ارتباطات این نرسیدن را یک شکست قلمداد نکردند. مهم‌ترین دلیل‌شان این بود که با اجرای این پروژه عملا ایران توانسته تجربه‌های خوبی به‌دست بیاورد که در پروژه‌های آینده‌اش تأثیر خوبی خواهد داشت. از پرتاب یک ماهواره مهم‌تر، دستیابی ایران به چرخه کامل فضایی بود؛ دستاورد مهمی که تا به حال فقط در اختیار 11کشور دیگر بوده است. خیز ایران برای رساندن ماهواره‌هایش به مدار بالای 500کیلومتر یکی دیگر از اتفاقات مهمی بود که در سال آینده نیز قرار است با پرتاب ماهواره‌های ناهید1، ظفر و پارس1به ثمر بنشیند. حضور مسئولان در فضای مجازی، تعامل آنها با مردم و اطلاع‌رسانی درباره کاربردهای پروژه‌های فضایی در زندگی روزمره و بهتر شدن کیفیت زندگی باعث شد، دو طرف در حوزه‌هایی به فهم مشترک برسند. ازجمله این خبرها به پیدا شدن کشتزار گسترده خشخاش در یکی از شهرها مربوط می‌شد که با کمک داده‌های ماهواره‌ای اطلاعات دقیقی از آن به‌دست آمده بود.




05
تشکیل کمیته ضدفیلتر
فیلترینگ یکی از پرچالش‌ترین حوزه‌های سال 97بود. بستن دسترسی به تلگرام و فیلترکردن فیلترشکن‌ها که دسترسی‌ به سرویس‌های حیاتی را برای استارتاپ‌ها مختل کرد، تا مدت‌ها جزو سوژه‌های مهم دنیای فناوری و اکوسیستم ایران بود. بعدتر پای فیلترینگ به استارتاپ‌ها و کسب‌وکارها هم کشیده شد و عجیب آن‌که، روند فیلتر کردن بسیاری از آنها گنگ بود و در بسیاری موارد مشخص نمی‌شد چه سازمانی، چرا یک کسب و کار را فیلتر کرده است. به همین دلیل، عملا بخشی از استارتاپ‌ها در سال گذشته با سردرگمی جدی مواجه بودند. ایجاد «کمیته ضدفیلترینگ» که با تعامل وزارت ارتباطات و معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری شکل گرفت را می‌توان یک «خبر خوب» ارزیابی کرد. با تشکیل این کمیته، اگر یکی از سازمان‌های زیرمجموعه دولت بخواهد سایت یا استارتاپی را فیلتر کند، باید درخواست را برای این کمیته ارسال کند. با این حساب، از فیلتر کردن آنی یک کسب و کار جلوگیری می‌شود و راه برای تعامل بیشتر و درست کردن راه خطا باز است. هرچند در زمینه اجرای فیلترینگ، ضعف‌ها و انتقادهای جدی وجود دارد اما با رویکردهای مثبت و نتایج خوبی که در سال گذشته وجود داشته، می‌توان امیدوار بود در سال آینده باقیمانده مشکلات این حوزه نیز با راه‌حل‌های منطقی و معقول حل شوند.


06
مقابله با مزاحمان پیامکی
پیامک‌های مزاحم از مدت‌ها پیش مشکلات جدی برای بسیاری از شهروندان پیش آورده بود. هرچند تا مدت‌ها کارهایی از سوی سازمان تنظیم مقررات برای مسدودسازی سیم‌کارت‌های ارسال‌کننده این پیام‌ها اجرا می‌شد اما همیشه ارسال کنندگان پیامک‌ها راهی پیدا می‌کردند. در نهایت اما حسن روحانی به این پیام‌ها واکنش نشان داد. او ایجاد مزاحمت برای مردم را شرعا حرام دانست و گفت: «کجای دنیا به این میزان پیامک‌های تبلیغاتی داریم؟! چرا وقت مردم را تلف می‌کنیم؟! شما در روز چندبار موبایل‌تان را بر می‌دارید و می‌بینید تبلیغات است؟! » او از وزارت ارتباطات خواست هرچه زودتر جلوی این مزاحمت‌ها را بگیرد. به فاصله کوتاهی، ‌محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات در توییتر به این دستور رئیس‌جمهوری واکنش نشان داد و از مقابله جدی با ارسال‌کنندگان پیامک مزاحم و لغو مجوز بی‌اغماض برای دفاتر خدمات ارتباطی که سیم‌کارت‌هایشان را بدون تأیید هویت بفروشند خبر داد. در نهایت، نظرسنجی وزیر در همین‌باره نشان داد، پیامک‌های مزاحم برای 46درصد کاربران توییتر ارسال نشده یا کاهش قابل‌توجهی داشته است. او بعد از این نظرسنجی که در توییتر پخش کرده بود، گفت: سیم‌کارت‌های ارسال‌کننده پیامک‌های مزاحم از 5800سیم‌کارت فعال به حدود 200سیم‌کارت رسیده و شکایت‌های روزانه از سامانه 195، حدود 95درصد کاهش داشته است.