سیستان و بلوچستان سرزمین اسطوره ها
در این استان دیدنی‌هایی مانند بندر بریس، چابهار و کنارک را از دست ندهید
سید امیرحسین عظیمی -مسلم بارکزهی
زاهدان - خبرنگار
سیستان و بلوچستان سرزمین نخل و آفتاب، دریا و بندر، جنگل و کوه است و جاذبههای فراوانی دارد که در کمتر جایی این گردهمایی طبیعی در آن دیده می‌شود.
این استان در گذشته کمتر شناخته شد بود، اما حالا به لطف وجود شبکه‌های اجتماعی و تبلیغ جاذبههای منحصر به فرد آن، بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.
سیستان و بلوچستان، پهناورترین استان ایران، هرچند در محرومیت رکورددار است، در جاذبههای طبیعی و گردشگری همتا ندارد.
چشمه آبگرم بزمان
بزمان
بعد از گشت و گذار در استان کرمان می‌توانید از بم و ریگان عبور کنید و وارد سیستان و بلوچستان شوید. در 260 کیلومتری شهرستان بم به اولین نقطه سیستان و بلوچستان، یعنی بزمان، میرسید. 30 کیلومتر بعد از بزمان به سمت شهرستان دلگان، چشمه آبگرم بزمان را خواهید دید. آب‌تنی بعد از پیمودن یک راه طولانی می‌تواند حسابی حالتان را جا بیاورد. برای استراحت هم می‌توانید به خانه بومگردی بزمانی بروید و با طعم منحصر به فرد غذاهای بلوچی خستگی راه را از تن بیرون کنید.
نمایی از قلعه بمپور
بمپور
از بزمان تا بمپور نیز 85 کیلومتر راه است. بمپور در سال جاری به جمع شهرستان‌ها پیوسته و بیستمین شهرستان سیستان و بلوچستان شده است. در بمپور قلعه قدیمی، باغ خالصه و رمل‌های پشت قلعه را می‌بینید. استاد «اسپندار» دونلی‌نواز هم در آنجا زندگی می‌کند. ۲۰ کیلومتر بعد از بمپور شهر محمدان قرار دارد. اگر می‌خواهید در یک فضای بومگردی استراحت کنید، در این شهر یک واحد بومگردی هست.
زنان ایران شهری در حال سوزن‌دوزی
ایرانشهر؛ قلب بلوچستان
جاده محمدان به ایرانشهر، قلب بلوچستان، ۱۳ کیلومتر است. قلعه ناصر، بقعه سید مهدی و جاده بین مزارع خیرآباد از جاذبههای این شهر محسوب می‌شوند. رستوران‌های خوشنام و خوب ایرانشهر هم در میدان آزادگان، رستوران ولنجک، رستوران هتل قصر و مهمان‌پذیر‌های بلوچ و سرباز است. اما پیشنهاد ما استراحت و صرف ناهار در اقامتگاه‌های بومگردی است. ایرانشهر قلب صنایع دستی بلوچستان و سوغات سفر شما نیز سوزن‌دوزی، حصیربافی و معرق صدف است. در خیابان امام روبه‌روی تعاونی مصرف راه و ترابری فروشگاه مادر قرار دارد که می‌توانید از آن صنایع دستی بخرید. محصولات سوزن‌دوزی را می‌توانید از خیابان مکران ۲۴، فرعی اول سمت راست، منزل خانم «ایرندگانی»؛ خیابان نور منزل خانم «زردکوه» و خیابان درزاده ۱۶ منزل خانم «دکالی» تهیه کنید.
نمایی از نیکشهر
نیکشهر
برای رفتن از ایرانشهر به سمت نیکشهر بهتر است جاده خیرآباد و مزارع زیبا و رمل‌های کویری را انتخاب کنید. در 85 کیلومتری ایرانشهر، به محدوده شهرستان نیکشهر که وارد شوید، در اولین روستا با نام هریدوک به باغ آقای شپی محمد سر بزنید که خالی از لطف نیست. مکان بعدی تنگ سرحه است که در آن رودخانه و باغ‌های میوه گرمسیری مانند انبه وجود دارد. بازارچه دائمی حصیر هم در آنجاست. روستای بعدی تخت ملک است. اقامتگاه بومگردی دهیاری تخت ملک جایی است ناب برای استراحت و احیانا صرف ناهار. روستای آخر، قبل از دوراهی چابهار و کنارک، روستای جلایی کلک است که آبشار شالمال آن منحصر به فرد است.
ساحل کنارک
کنارک
قطب صید و صیادی ایران
به دوراهی کنارک و چابهار که رسیدید، اول به شهرستان کنارک بروید و از جاذبههای منحصر به فرد آن دیدن کنید. سپس برگردید و به چهاربهار، تنها بندر اقیانوسی ایران که تعریفش را زیاد شنیده‌اید، بروید. از دوراهی تا کنارک حدود 10 کیلومتر راه است. کنارک شهر لنج و قطب صید و صیادی است و جزو 50 بندر کددار جهان در صید تن‌ماهیان رده‌بندی شده است. صیادان کنارک عمدتا در آب‌های بین‌المللی (اقیانوس هند از سودان و شاخ آفریقا) به صید می‌پردازند. در بازار ماهی‌فروشان کنارک هر نوع ماهی تازه‌ای به چشم می‌خورد، از حور و گیدر تا میش‌ماهی و ماهی سفید. می‌توانید دقایقی را هم در اسکله کنارک به نظاره صیادانی بنشینید که روزی خود را در دریا می‌جویند. اسکله سنگی و ساحل ماسه‌ای کنارک منحصر به فرد است. از کنارک به بندر پزم و دیدن اسکله پزم، سواحل مرتفع، غارهای منحصر به فرد و سواحل ماسه‌ای و صخره‌ای آن بروید. اقامتگاه بومگردی زبیر هم در همان‌جا قرار دارد.
گلفشان؛ نادرترین پدیده ژئوتوریسمی ایران
پدیده گلفشان
از پزم به کهیر بروید و باغ‌های میوه‌های گرمسیری را ببینید. موز، مرکبات، چیکو، انبه، نارگیل، گواوا، کنار، تمرهندی و خرما از انواع میوه‌های گرمسیری سواحل مکران هستند. اقامتگاه بومگردی بلوچ‌زاده در کهیر قرار دارد. در چند کیلومتری کهیر به روستای چگردان لاش میرسید و اولین گِل‌فشان را می‌بینید. در آنجا گِل مانند آتشفشان و همراه با حباب از دل زمین به بیرون می‌پرد. هرچند گلفشان بلبلوک به اندازه گلفشان تنگ معروف نیست، اما به همان اندازه خوب است. بعد از چگردان لاش به تنگ میرسید. در فاصله 90 کیلومتری کنارک، بعد از کهیر، در تنگ با اصلی‌ترین کوه گلفشان ایران مواجه می‌شوید. گلفشان، یکی از پدیده‌های کم‌نظیر ژئوتوریسمی جهان، منتظر شماست. گلفشان تنگ از معدود گل‌فشان‌های فعال جهان به شمار می‌رود و معروف‌ترین گلفشان جنوب ایران است که به گلفشان ناپگ بین مردم محلی شهرت دارد. گِل‌های گلفشان خواص درمانی دارند و برای بهبود بیماری‌های پوستی، انقباض عروق، دردهای مفصلی، کمردرد و گرفتگی عضلات موثرند. تلاقی کویر و دریا، درخت انجیر معابد و صخره کِشتی‌شکل تنگ هم منحصر به فرد هستند. تنگ جایی است دنج برای عکاسی. اقامتگاه‌های بومگردی زبرجد و نیکخواه هم در آنجا قرار دارند. از تنگ می‌توانید به بخش زرآباد که غربی‌ترین نقطه سیستان و بلوچستان است، بروید. این بخش مأمن میوه‌های گرمسیری به ویژه موز است. در زرآباد بیش از هر چیز دیگری موزستان‌ها نظر شما را جلب می‌کنند. موزهای زرآباد بی‌نظیر و ساحل ماسه‌ای آن هم
دیدنی است.
برو به درک
نمایی از ساحل درک
آخرین نقطه این مسیر دَرَک است که از زرآباد 10 کیلومتر فاصله دارد. در درک بیابان به اقیانوس می‌رسد و ترکیب رنگی منحصر به فردی ایجاد می‌کند. درک پاک‌ترین ساحل ایران است و در آن مجموعه‌ای از درختان نخل، چش و کرت (انجیر معابد)، انواع هندوانه و ذرت به طرز اعجاب‌انگیزی در کنار آب شور دریا می‌رویند. اگر اهل وب‌گردی باشید حتما در ماه‌های اخیر هشتگ «برو به درک» را زیاد دیده‌اید. وزیر ارتباطات هم اخیرا از آن استفاده کرده است. اقامتگاه‌های بومگردی اسحاقی، تاسه دهیار و عمران تاسه هم در این منطقه قرار دارند. درک خواهان زیادی دارد و اقامتگاه‌های آن همیشه پر هستند.
نمایی از چابهار
چابهار و تیس
در مسیر بازگشت از درک به چابهار 200 کیلومتر راه پیش رو دارید. در 10 کیلومتری چابهار، وقتی با گذشتن از گیت به منطقه آزاد وارد می‌شوید، می‌توانید در روستای آبکان و اقامتگاه بومگردی دُر بلوچ که مجهز‌ترین بومگردی بلوچستان است، استراحت کنید. در 5 کیلومتری چابهار به تنها روستای منطقه آزاد چابهار بروید؛ تیس؛ جایی که پیونددهنده تاریخ و تمدن و طبیعت است. تیس مرکز تمدن مکران است و به گواه کارشناسان، حداقل 7 هزار سال قدمت و 10 اثر ثبت ملی دارد. از جاذبههای بی‌نظیر آن قلعه پرتغالی‌هاست که نماد مبارزه دلاورمردان جنوب با استعمار است. از دیگر جاذبههای مهم تیس غارهای سه‌گانه بان میسیتی، قبرستان رمزآلود جن‌ها و مسجد تاریخی جامع اهل سنت است. ساحل و اسکله ماهیگیری تیس هم آرامش خاصی دارد. همچنین اقامتگاه پلاژتیس «اسماعیل زهی» مکانی است مناسب برای استراحت. پارک ساحلی لپبار، مقبره سید غلام رسول، موزه تاریخی، ساختمان قدیمی پست و گمرک، دریا کوچک و دریا بزرگ جاذبههای شهر چابهار هستند که مهم‌ترین آنها دریا بزرگ است؛ جایی که اعجاز خداوندی با آبفشان‌ها و موج‌فشان‌های با ارتفاع گاه 3 متر دقایقی شما را میخکوب می‌کند. فروشگاه‌های صنایع دستی چابهار شامل فروشگاه و نمایشگاه حمایتی سازمان منطقه آزاد چابهار واقع در ساختمان اداری شماره ۳ این سازمان، مغازه آقای «رحیمی» در ورودی اصلی (راهرو دوم سمت راست) مجتمع تیس، فروشگاه خاتون در بلوار قدس روبه‌روی ایران‌خودرو، فروشگاه کارول در بلوار امام پشت بانک تجارت مرکزی و کارگاه جعفرزاده در خیابان امام کوچه جنب مسجد جامع است. هتل‌ها و مسافرخانه‌های آن نیز شامل هتل لیپار منطقه آزاد، هتل فردوس منطقه آزاد، هتل ونوس دانشگاه دریانوردی، هتل لاله دریا کوچک، هتل شاهان روبه‌روی پست، هتل آذین بنادر، هتل صدف منطقه آزاد، هتل سپیده در خیابان فردوسی و هتل‌آپارتمان گدروشیا جنب دکه بازار است.
جاده ساحلی چابهار
شگفت‌انگیزترین جاده ایران
در شرق چابهار جاده ساحلی قرار دارد؛ زیباترین، بکرترین و شگفت‌انگیزترین جاده ایران. جاده ساحلی چابهار - گواتر 90 کیلومتر است؛ پیوند دریا، کوه، بیابان و زندگی جانوری. تالاب صورتی، درخت انجیر معابد، سواحل ماسه‌ای رمین، سواحل صخره‌ای و چشم‌انداز بریس، کوه‌های مریخی، جنگل‌های حرا، خلیج زیبای گواتر و دلفین‌ها و گاندوهای دیدنی آن جاذبههای طبیعی و شگفت‌انگیز این جاده 90 کیلومتری هستند. ابتدا به رمین میرسید؛ ساحلی ماسه‌ای که به گواه کارشناس فدراسیون بین‌المللی موج‌سواری بهترین نقطه برای موج‌سواری حرفه‌ای در غرب آسیاست. اگر اهل موج‌سواری نیستید، در ساحل ماسه‌ای رمین با ساخت یک مجسمه شنی یادگاری از خود به جای بگذارید. برای استراحت به اقامتگاه بومگردی پرداخته و کافه اسکله رمین بروید. پس از رمین به یکی دیگر از پدیده‌های انگشت‌شمار جهان میرسید که سواحل مکران میزبان آن است. تالاب صورتی لپیار؛ جایی که آبی آب در آن صورتی است. تالاب صورتی یکی از پدیده‌های منحصر به فرد سواحل مکران است که به گواه کارشناسان تنها 4 نمونه مشابه آن در جهان وجود دارد. رنگ این تالاب، به دلیل فعل و انفعالات پلانکتون‌های گیاهی خاص و مواد معدنی موجود در خاک آن، 5 ماه از سال از بهمن تا مهر به رنگ صورتی است. ساکنان محروم روستاهای اطراف تالاب چشم امید به گردشگران دارندو فروشگاه‌های صنایع دستی در کنار تالاب راه‌اندازی کرده‌اند.
ساحل زیبای بریس
بندر بریس
بعد از تالاب لیپار به بندر بریس میرسید که ساحل صخره‌ای آن منحصر به فرد است. اقامتگاه بومگردی پرهیزگار هم در بریس قرار دارد. از تالاب لیپار تا گواتر که شرقی‌ترین نقطه ایران است، در مریخ به سر می‌برید. در حالی که در سمت راست جاده با خرچنگ‌ها، ماهی‌ها، پرنده‌های رنگارنگ و درختان متنوع زندگی در جریان است، در سمت چپ کوه‌های مریخی قرار دارند و دریغ از یک بوته سبز. این جاده ساحلی اعجاب‌آور است. کوه‌های مریخی حداقل 5 میلیون سال قدمت دارند و ارتفاع آنها متغیر است؛ در برخی نقاط به 5 متر و در برخی دیگر به بیش از 100 متر می‌رسد. کوه‌های بیابانی مریخی با رنگ عمدتا زرد چشم هر بیننده‌ای را نوازش می‌دهد. البته تابش نور خورشید موجب رنگارنگ شدن و جلا یافتن این کوه‌ها نیز می‌شود.
بعد از بریس 50 کیلومتر با پسابندر فاصله دارید؛ پسِ بندر. کمی بعد از پسابندر به گواتر میرسید و پا روی دم گربه نقشه ایران می‌گذارید، گواتر جنوبی‌ترین و شرقی‌ترین نقطه ایران است؛ جایی که زندگی جانوری آن منحصر به فرد است. در گواتر هم دلفین می‌بینید، هم تمساح و هم مزارع خاکی پرورش میگو و صدالبته جنگل‌های زیر آب رفته حرا. گواتر قطب جانوری سواحل مکران است. در این سواحل انواع پرندگان از گونه‌های شاخص نظیر پلیکان خاکستری، فلامینگو، باکلان، انواع حواصیل و اگرت‌ها، کاکایی‌ها، آبجلبک‌ها، عقاب دریایی دم‌سفید، پرستوها، عقاب شاهی، پرندگان شکاری همچون عقاب ماهیگیر، خرس سیاه، پلنگ، سنجاب راه‌راه بلوچی و هوبره، نهنگ گوژپشت، گاو دریایی، دلفین معمولی، نهنگ آبی، نهنگ براید، نهنگ خاکستری، دلفین گوژپشت، دلفین بینی‌بطری، نهنگ دندان‌کلفت و پورپویز پوزه‌پهن، لاک‌پشت‌های دریایی شامل سرخ، سبز، پشت‌عقابی، پشت‌زیتونی ریدلی و پشت‌چرمی و 9 گونه مار دریایی شامل مار دریایی نوکدار، حلقه‌دار، سرکوچک، خلیج فارس، آراسته، زرد، کوتاه، شکم‌زرد و افعی وجود دارد. مهم‌ترین جانوری که در گواتر به چشم می‌خورد، بزرگ‌ترین خزنده ایران یعنی گاندو یا تمساح کمیاب پوزه‌کوتاه ایرانی است. البته ناگفته نماند که گاندو به سختی به چشم می‌خورد چون، برخلاف تصور، جانوری خجالتی، محتاط و ترسو است و به محض این‌که با حضور مزاحم احساس خطر کند، در آب فرو می‌رود. برای استراحت در جنوبی‌ترین و شرقی‌ترین نقطه ایران به اقامتگاه‌های بومگردی آژ و برازیور بروید. در اقامتگاه‌های بومگردی جاده ساحلی با ماهی‌های تازه از آب گرفته از شما پذیرایی می‌شود.
از مرز گواتر 70 کیلومتر برگردید و نزدیکی‌های پسابندر وارد جاده نگور شوید و روستای سند میرثعبان و گل‌فشانش را ببینید. اقامتگاه بومگردی افرازه هم در این روستا قرار دارد. به سمت نوبندیان که بروید، به پارک هوتان میرسید. هوتان یک پارک جنگلی است که باغستان‌های میوه‌های گرمسیری فراوان دارد. بعد از هوتان به روستای باهوکلات میرسید و می‌توانید از برکه تمساح‌ها و گاندوها در گواتر دیدن کنید. هوتان و باهوکلات از محروم‌ترین نقاط سیستان و بلوچستان و جزو روستاهای دشتیاری چابهار هستند.
گاندوهای باهوکلات در شهرستان سرباز
سرباز
در اقامتگاه بومگردی شجره باهوکلات استراحت کنید و به سمت شهرستان سرباز بروید. حدود 40 کیلومتر بعد به شهر پیشین میرسید. مرکز این بخش باغ‌های گرمسیری دارد و میزبان یکی از مهم‌ترین سدهای بلوچستان است. 100 کیلومتر بعد از پیشین به شهر راسک میرسید؛ مرکز شهرستان سرباز. راسک باغ مرکبات دارد و برای استراحت می‌توانید به مجتمع تفریحی بایگان بروید. هنوز در شهرستان مرزی سرباز هستید؛ مرز ایران و پاکستان؛ روستایی‌ترین شهرستان ایران چون عمده جمعیت این شهرستان در روستاها زندگی می‌کنند. از راسک به سمت روستای فیروزآباد حرکت کنید و در آنجا بزرگ‌ترین رودخانه سیستان و بلوچستان، یعنی رودخانه سرباز را ببینید. 80 درصد جمعیت 200 هزار نفری سرباز کنار این رودخانه زندگی می‌کنند و چشم به آن دارند. در روستای فیروزآباد بد نیست به دیدن سفته‌گوه، باغ‌های گرمسیری و قلعه فیروزآباد بروید. برای استراحت هم اقامتگاه بومگردی پناه با غذاهای محلی منتظر شماست. روستای بعدی بیدلد نام دارد و فروشگاه صنایع دستی خانم «دهقانی» در آن قرار دارد. روستای بعدی حیط است که منظره باغ‌های گرمسیری و قناتش چشم‌نواز است. برای استراحت شما هم اقامتگاه بین‌راهی دهیاری قرار دارد. روستای بعد پیران است که با دره سرسبز و رودخانه پرآبش (شاخه‌ای از رودخانه سرباز) دیدنی است. یک اقامتگاه بین‌راهی دیگر هم بعد از پیران با نام دهیاری وجود دارد.
بعد از پیران به روستای انزا میرسید. باغ مرکبات، مسیر زیبای کوهنوردی به قله تگردکوه و رودخانه از جاذبههای این روستا به شمار می‌روند و اقامتگاه بارکزیی هم برای استراحت در آنجا وجود دارد. بعد از انزا روستای کوهمیتگ را می‌بینید که باغ میوه‌های گرمسیری دارد و همچنین رودخانه سرباز را. این روستا کارگاه سفال دارد و فروشگاه سفال و حصیر عبدالله هم در آنجاست.
فراموش نکنید که شما در حال حرکت در امتداد رودخانه 313 کیلومتری سرباز هستید. روستای بعدی کان است و اقامتگاه جاسم در آن از شما پذیرایی می‌کند. روستای مغ بعد از کان است. این روستا آتشکده دارد و اقامتگاه بومگردی سقاری هم در آن پذیرایی از مهمانان است. کم‌کم محدوده شهرستان سرباز تمام می‌شود و به شهر کلات، آخرین نقطه آن، میرسید. در این شهر از قلعه سرباز و موزه سرباز بازدید کنید. اقامتگاه بومگردی کیانی هم برای استراحت در کلات قرار دارد.
بعد از شهرستان سرباز به شهرستان مهرستان یا زابلی میرسید. از مهرستان به سمت شهرستان سیب و سوران و مرکز آن که سوران است، 2 مسیر وجود دارد. مسیر اول از راه مولتان به طرف روستای کنت است. در این مسیر شهر هیدوچ، سروسولان، قلعه سب و تپه شنی قرار دارند. در مسیر دوم به نخلستان‌های رحمت‌آباد و بعد به همان مسیر اول میرسید.
میوه‌های گرمسیری بازار زاهدان
باقی دیدنی‌ها تا زاهدان
بعد از کلپورگان روستای دهک قرار دارد. سپس به روستای کوهک میرسید؛ زادگاه خورشید در ایران با نخلستان و قلعه سر به فلک کشیده‌اش. کوهک در شرقی‌ترین نقطه ایران است و با غربی‌ترین نقطه کشور یک ساعت اختلاف در اوقات شرعی دارد. بعد از آن ناهوک با نخلستان‌ها، قنات‌های پرآب، سنگ‌نگاره‌های دره‌‌نگاران خودنمایی می‌کند که زندگی چندین هزار ساله پیش از اختراع خط را نشان می‌دهد. در ناهوک تاریخ و طبیعت به هم می‌رسند. روستای بعدی سینوکان است که یک قلعه تاریخی زیبا دارد.
در ادامه مسیر به جالق، یکی از شهرهای سراوان میرسید. در جالق مجموعه‌ای از مقبره‌های تاریخی شیشهریز و نخلستان‌های سر به فلک کشیده به چشم می‌آیند. روستای بعدی ماسولگان و مثل ماسوله شمال باصفاست. قلعه‌های تاریخی ماسوله بلوچستان با شالیزارها و سنگ‌نگاره‌های دره پرک از جاذبههای این استان است. حالا به شهر گشت میرسید که قبرستانی 2500 ساله دارد و تپه نمکی و قلعه سنگی هم از دیگر جاذبه‌هایش هستند. گشت بین شهرهای سراوان و خاش قرار دارد. بعد از آن به خاش، سنگان، شمال تفتان (آتشفشان معروف) و روستای تمین، هفتاد ملا، آبشار لادیز، شهر میرجاوه و در آخر زاهدان میرسید. معماری صخره‌ای و چشمه آب معدنی حضرت از جاذبههای روستای تمین به شمار می‌روند و مجتمع تفریحی عارف کرد هم برای استراحت در آن قرار دارد. بعد از تمین در روستای روپس می‌توانید از قبرستان معروف هفتاد ملا بازدید کنید. 15 کیلومتر مانده به میرجاوه به غار، رودخانه، قلعه و آبشار لادیز میرسید. در میرجاوه به دیدن ساختمان‌های تاریخی گمرک، شهربانی، پست و ایستگاه راه‌آهن قدیم بروید. میرجاوه از قدیمی‌ترین شهرهای ایران به شمار می‌رود که راه‌آهن داشته است.
سفر ما به زاهدان، مرکز سیستان و بلوچستان، ختم می‌شود. از زاهدان تا شمال سیستان و بلوچستان منطقه سیستان است که شامل 5 شهر زابل، زهک، هیرمند، هامون و نیمروز می‌شود. در این تور مکتوب تقریبا تمام سیستان و بلوچستان را دیده‌اید. فقط یادتان باشد کارت سوخت همراهمتان باشد. پمپ‌بنزین‌های مرزی فقط با کارت سوخت به شما بنزین می‌دهند. البته ناگفته نماند که در نوروز و برای مسافران تخفیف قائلند.
