همدان سرزمین مادها
در این استان دیدنی‌هایی مانند آرامگاه بوعلی، غارعلیصدر و هگمتانه را از دست ندهید
ناهید زندی صادق
همدان- خبرنگار
نوروز که از راه می‌رسد، رنگ و بوی بهار چنان بی‌تابت می‌کند تا دل به دل جاده بسپاری و به جست‌وجوی دنیای تازه‌ای که درهایش را تنها سفر به رویت باز می‌کند، بروی. چند سالی است که سفرهای ارزان‌قیمت طرفداران زیادی یافته و خانواده‌هایی که خودرو شخصی دارند سفر را به ماندن در خانه و دیدوبازدید‌های نوروزی ترجیح می‌دهند. در میان مقاصد سفرهای کوتاه و ارزان، همدان به یکی از اصلی‌ترین مقاصد گردشگری پایتخت‌نشینان بدل شده و هر سال مسافران بسیاری را به خویش می‌خواند. از سوی دیگر در سال 2018 میلادی به دلیل برگزاری 2 رویداد گردشگری بین‌المللی در این استان و تبلیغات بسیار سبب شد جاذبه‌های این استان بیش از پیش برای کسانی که قصد سفر دارند، جذاب و دیدنی به نظر برسد. یکی از اصلی‌ترین پیشنهادهای سفر متولیان گردشگری پایتخت در سال جاری همدان بود و رئیس سازمان میراث فرهنگی کشور بارها مردم تهران را به سفر به همدان دعوت کرد.
شروع سفر از بزرگراه تهران- ساوه
حال اگر همدان مقصد نوروزی شماست، از تهران تا همدان مسیر چندان طولانی و سختی در پیش ندارید. اگر از بزرگراه تهران- ساوه راهی «پایتخت تاریخ و تمدن» شوید، حدود 300 کیلومتر راه در پیش دارید که با خودرو شخصی ممکن است حدود 3 ساعت در راه باشید؛ اما اگر قصد سفر با اتوبوس را دارید از پایانه آزادی هر نیم‌ساعت یک اتوبوس رهسپار شهر باباطاهر و پورسینا می‌شود و شما در زمانی کمتر از 4 ساعت به این شهر خواهید رساند. از پایانه آرژانتین و ترمینال جنوب هم می‌توان با اتوبوس به همدان سفر کرد. اگر قصد سفر با تاکسی دارید، بهترین راه این است که به پایانه آزادی مراجعه کنید؛ البته به‌زودی قطار گردشگری تهران- همدان نیز کار خود را آغاز خواهد کرد و مسافران نوروزی می‌توانند با سرعت بیشتری به دیدار جاذبه‌های تاریخی و طبیعی همدان بیایند.
آغاز سفر
اگر با اتوبوس سفر کنید، در این مسیر شما به جاذبه‌ای برنمی‌خورید و اگر نیاز به استراحت داشته باشید، باید در مراکز خدمات رفاهی بین راه توقف کنید. در این صورت مجتمع‌های رفاهی کوثر، سرزمین ایرانیان، آسمان، آفتاب و فدک می‌توانند میزبان شما باشند. البته کمتر اتفاق می‌افتد در طول مسیر تهران تا همدان اتوبوس‌ها توقفی داشته باشند.
اگر با خودرو شخصی سفر می‌کنید، می‌توانید وسایل صبحانه را از خانه بردارید و در یکی از فرعی‌ها از بزرگراه خارج شده و صبحانه خود را در دامان طبیعت صرف کنید. یا حتی پس از عبور از پرند در مجتمع رفاهی سرزمین ایرانیان کمی استراحت کنید و از امکانات رفاهی و تفریحی این مجتمع استفاده کنید. البته اگر فرصت بیشتری داشته باشید، پیشنهاد ما این است که در مسیر به سوی ساوه بروید و با شهر انار بیشتر آشنا شوید. اگر به خوراکی‌های ترش علاقه دارید، آب انار، رب انار و لواشک انار در این شهر انتظار شما را می‌کشند. با آن‌که برخی ساوه را تنها یک شهر گذرگاهی می‌دانند و معتقدند از نظر گردشگری حرفی برای گفتن ندارد، اگر مسجد جامع هزارساله این شهر را ببینید یا از مناطق نمونه گردشگری در اطراف ساوه دیدن کنید، حتما به یکی از مخالفان این دیدگاه بدل خواهید شد.
روستاهای «کهک» و «بالقلو» در ۴۵ کیلومتری جاده ساوه به همدان قرار دارند. در نزدیکی شهر غرق‌آباد، پس از طی 4 کیلومتر به سمت جنوب، روستای بالقلو با آب و هوای بهاری و زیبایی‌های طبیعت شما را به خویش می‌خواند. این روستا با باغ‌های میوه از قبیل گوجه‌سبز، گردو، انگور، آلبالو و شاتوت برای سفرهای تابستانی هم مقصد جذابی به نظر می‌رسد.
از جاذبه‌های گردشگری روستای بالقلو می‌توان به امامزاده نوح(ع) اشاره کرد که نسب وی به امام موسی کاظم(ع) می‌رسد. تاریخ ساخت بقعه امامزاده به قرن نهم هجری و دوره صفویه می‌رسد.
کوه زیبای نزدیک امامزاده با چشمه‌ای پرآب می‌تواند بهترین پیشنهاد برای صرف صبحانه در یک صبح دل‌انگیز بهاری باشد. به هر روی شهرت این روستا به سبب طبیعت بکر و زیبای آن است و برای طبیعت‌دوستان جذابیت‌های خاصی دارد. اگر از این روستا خوشتان آمده، فرصت را برای رفتن به «سامان» از دست ندهید. سامان نام روستایی در شمال غربی شهرستان ساوه است که در ۱۹ کیلومتری شمال غربی بخش نوبران، در دامنه جنوبی کوه‌های خرقان قرار دارد. رود روان این روستا آن را به بهشتی بدل کرده که در وصف نمی‌گنجد، آبشارهای متعدد بر زیبایی آن افزوده و درختان کهن و پوشش گیاهی منطقه سبب شده این روستا دل گردشگران بهاری را برباید. چند آسیاب آبی قدیمی در مسیر رودخانه قرار دارد که دیدن آنها هم خالی از لطف نیست. قلعه سامان در غرب منطقه قرار دارد و مشرف به قلعه صلصال و شاهزاده مسلم است. اگر به دیدن بناهای تاریخی علاقه دارید، این قلعه را از دست ندهید. «باغ شیخ» روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان ساوه که در 8 کیلومتری شهر ساوه، بین 2 روستای احمدآباد و طراز ناهید واقع است نیز می‌تواند به عنوان یک منطقه نمونه گردشگری برای طبیعت‌گردان و علاقه‌مندان به اکوتوریسم جذاب باشد. باغ شیخ؛ روستایی کویری با ویژگی‌های معماری شهرهای کویری ایران است. این روستا شاید بیش از طبیعت وامدار تاریخ باشد، چراکه آثار تاریخی آن کم نیست؛ اما طبیعت روستا نیز جاذبه‌های خاص خود را دارد. کاروانسرای عبدالغفارخان که تاریخ ساخت آن به سال ۱۲۴۰ هجری قمری و دوران فتحعلیشاه قاجار بازمی‌گردد، نشان از دیرینگی بافت روستا دارد. در این کاروانسرا یک حیاط مرکزی وجود دارد و 4 ایوان بزرگ در اطراف حیاط شکل گرفته، در چهارگوشه حیاط اصطبل‌هایی به نام «شترخوان» جا خوش کرده است. اتاق‌های مسافران در اطراف حیاط مرکزی، با چند پله بالاتر از کف حیاط قرار گرفته است تا از آب باران و گردوغبار کف حیاط مصون باشد. تکیه باغ شیخ در مرکز بافت روستایی قرار گرفته است. طرحی شبستانی با ۱۰ ستون استوانه‌ای آجری، زیبایی این بنا را دوچندان کرده است. در شرق روستای باغ شیخ محوطه وسیعی قرار دارد که سفال‌های فیروزه‌ای مکشوفه از این منطقه یادگار دوره سلجوقی و ایلخانی است.
قلعه دختر
اگر تصمیم دارید پس از دیدن این مناطق به بزرگراه بازنگردید و از جاده قدیم ساوه- همدان مسیر خود را ادامه دهید، شاید یکی از بهترین جاذبه‌های تاریخی ساوه در انتظار شما باشد. «قیز قلعه‌سی» یا قلعه دختر در بخش مرکزی شهرستان ساوه در ۲۳ کیلومتری جنوب غربی ساوه، در کنار روستایی به همین نام، بر روی صخره‌ای قرار گرفته است. از جاده قدیم ساوه به همدان و در مسیر سد الغدیر، پیش از رسیدن به این سد، به سوی روستا و قلعه بروید، با ماشین می‌توانید تا پای صخره بروید و با حدود 300 متر پیاده‌روی به در ورودی قلعه برسید.
امزاجرد
در ادامه مسیر به سوی همدان، در نزدیکی شهر تقریبا روبه‌روی شهرک صنعتی یک راه فرعی با تابلو روستای امزاجرد انتظار شمار را می‌کشد. اگر خسته‌اید و قصد اقامت و شب‌مانی دارید، پیشنهاد ما برای صرفه‌جویی در هزینه و لذت بردن از زیبایی‌های تاریخی و طبیعی بیشتر، اقامتگاه بومگردی امزاجرد است. فضای این خانه که به همت یک خانواده مهمان‌نواز اداره می‌شود، بسیار آرام و دلنشین است. هزینه اقامت یک شب در آن بین 45 تا 70 هزار تومان برای هر نفر است. روستای امزاجرد از روستاهای سرسبز و خرم همدان است که روزگاری باغ‌های پربار آن شهره بوده است. دیدن حمام تاریخی این روستا را از دست ندهید.
اگر خسته نیستید، بعد از پلیس راه همدان راه خود را به سوی لالجین کج کنید، شهر جهانی سفال آنقدر جذاب و دیدنی است که می‌تواند چند ساعت از وقت شما را به خود اختصاص دهد. پیش از رسیدن به لالجین در روستای آقبلاغ لتگاه، یک اقامتگاه بومگردی بسیار زیبا با جذابیت‌های فراوان وجود دارد. اگر نیاز به استراحت دارید، پیش از رفتن به لالجین سری به این خانه باصفا بزنید. آقای مهریاب، صاحب هنرمند این خانه با موسیقی سنتی زنده از شما استقبال خواهد کرد و انواع دمنوش‌های خوشمزه‌ای که بانوی ایشان برای شما دم می‌کند خستگی راه را از تن و جانتان می‌زداید و شما را برای ادامه سفر آماده می‌کند.
اگر ظهر به لالجین رسیدید، آبگوشت بزباش را از دست ندهید. دور میدان زیرزمینی باصفا خوشمزه‌ترین دیزی دنیا را در ظرف‌های سفالی هنر دست هنرمندان لالجینی به شما ارائه می‌دهد. ظروف سفالی ماست و دوغ در کنار نان محلی ممکن است شما را به ماندن در این شهر و تجربه دوباره خوردن دیزی ترغیب کند.
چه بخوریم؟
غذای سنتی همدان آبگوشت و نوعی کباب به نام «سرداشی» است. دیزی‌های همدان از شهرت جهانی برخوردارند و در بسیاری از سفرنامه‌های دوره قاجار از این غذا نام برده شده است. کباب سرداشی ترکیبی از گوشت چرخ‌کرده و سیب‌زمینی و پیاز چرخ‌شده است که در تنورهای سنگی پخته می‌شد و به همین سبب سرداشی یا داشی (سنگی) نام گرفته است. یکی از معروف‌ترین رستوران‌های سنتی همدان که هم امکان دسترسی آسانی دارد و هم دیزی و سرداشی خوبی دارد، «خوراک‌سرای داره‌تا» است. دور میدان آرامگاه باباطاهر کنار اداره استاندارد یک محیط زیبا و آرام با انواع غذاهای ایرانی می‌تواند انتخاب خوبی برای چشیدن طعم سرداشی باشد. اگر در مسیر گنجنامه قصد صرف غذا داشتید، رستوران «ساحل» هم غذای باکیفیتی به مشتری ارائه می‌دهد هم قیمت غذاهایش مناسب است؛ البته اگر بخواهید اعیانی‌تر برخورد کنید «نعل‌اشکنه» جای مناسب‌تری است؛ اما شاید یک شام یا ناهار معادل کل هزینه سفر شما از تهران به همدان خرج روی دستتان بگذارد. خیابان شریعتی همدان بهترین جا برای شکم‌گردی است. اگر علاقه‌مند به خوردن غذاهای فست‌فودی هستید، این خیابان بهشت شماست؛ اما پیشنهاد ما کماکان همان رستوران داره‌تا است؛ چرا که خوردن غذای محلی در سفر سبب آشنایی بیشتر گردشگر با فرهنگ غذایی مردم منطقه می‌شود. البته قیمت غذاها هم با توجه به گرانی گوشت در این رستوران نسبتا مناسب به نظر می‌رسد. اگر بخواهید یک غذای گیاهی بخورید 12 هزار تومان برای شما هزینه در بردارد و سرداشی و دیزی بین 20 تا 30 هزار تومان، البته انواع کباب‌ها را هم می‌توانید سفارش دهید.
سفر به همدان از بزرگراه تهران- قزوین
اگر قصد دارید در طول سفر مکان‌های تاریخی و طبیعی بیشتری را ببینید، می‌توانید از تهران، مسیر دیگری را در پیش بگیرید، از بزرگراه تهران- قزوین خود را به قزوین برسانید، خانه‌های تاریخی، بازار سنتی و تیمچه‌های گوناگون، مساجد تاریخی بسیار زیبا، حسینیه امینی‌ها، کاخ چهلستون، موزه قزوین، حمام قجر و آب‌انبار حاج کاظم می‌تواند حتی برای یکی 2 روز وقت شما را به خود اختصاص دهد؛ اما اگر قصد دارید تنها برای چند ساعت در این شهر توقف کنید، بهتر است چند جاذبه گردشگری را با توجه به علایق خود انتخاب کنید. اگر قصد صرف ناهار یا شام در این شهر زیبا را دارید، «قیمه‌نثار» غذای سنتی قزوین، شاید بهترین انتخاب باشد. در این مسیر می‌توان در شهرستان رزن در استان همدان نیز استراحت کوتاهی کرد. اگر در قزوین توقف نکرده‌اید، بعد از عبور از تاکستان، آبگرم و آوج می‌توانید رزن را برای صرف چای و استراحت انتخاب کنید. در داخل این شهرستان جاذبه تاریخی و طبیعی چندانی برای دیدن وجود ندارد، اما در روستاهای اطراف از مسجد و حمام تاریخی تا خانه تاریخی می‌توان یافت. اما اگر به اماکن طبیعی علاقه دارید، منطقه نمونه گردشگری بقراطی در روستای بابانظر جاذبه مناسبی برای شماست. در شهرستان رزن روستایی به نام کرفس وجود دارد که می‌تواند برای علاقه‌مندان به موسیقی محلی جذاب باشد. اگر شنیدن داستان‌ها و اشعار عاشیق‌ها برای شما جالب باشد، در این روستا می‌توانید این تجربه را کسب کنید.
دیدنی‌های شهر همدان
در همدان می‌توانید جاذبه‌های داخل شهر را در یک روز ببینید؛ تپه هگمتانه یادگار زمانی که این شهر زیبا و خوش‌آب‌وهوا پایتخت تابستانی پادشاهان باستانی بود، بسیار زیبا و دیدنی است. بسیاری این اثر را همان هگمتانه باستانی می‌دانند. موزه و سایت باستان‌شناسی شاید بیش از یک ساعت زمان شما را به خود اختصاص دهد، 2 کلیسا نیز در محوطه باستانی هگمتانه قرار دارد که دیدن آن خالی از لطف نیست، کلیسای گریگوری بازمانده از روزگار صفویه و کلیسای مریم یادگار دوره قاجار به فاصله بسیار کوتاهی از هم قرار دارند. آرامگاه باباطاهر و پورسینا، برج قربان و گنبد علویان، مسجد جامع، بازار سرپوشیده و شیر سنگی همه و همه برای گردشگرانی که به دیدن اماکن تاریخی علاقه دارند جالب و جذاب است؛ اما شاید یکی از اماکنی که حتما باید دید آرامگاه استرومردخای، همسر خشایارشای هخامنشی و عموی او که از زیارتگاه‌های بسیار مهم قوم یهود در ایران است و برخی بر این باورند که دومین زیارتگاه آنان پس از بیت‌المقدس همین آرامگاه است. درِ ورودی سنگی 2500 ساله‌ای که مرمت شده است بیش از 400 کیلو وزن دارد. صندوق‌های چوبی که روی قبرها قرار دارند نیز بسیار هنرمندانه ساخته شده و ارزش دیدن دارند. ورودی هر یک از دیدنی‌های همدان بین 2 تا 3 هزار تومان است. البته اگر به دیدن طبیعت علاقه بیشتری دارید، پیشنهاد ما به شما جایی است که در دامان الوند تاریخ و طبیعت به هم گره میخورند و بهشتی می‌سازند که درخور ستایش است. گنجنامه در 4 کیلومتری همدان قرار دارد، مسیر پر از باغ‌های میوه است و یک جاده رویایی انتظار شما را می‌کشد. آبشار زیبایی که به تلطیف هوا کمک می‌کند در دره‌های کنار جاده جاری شده و به سرسبزی مسیر کمک شایانی می‌کند. کتیبه‌های داریوش و خشایارشا نیز به غنای این مکان افزوده و شما را به دیدن خط میخی فرا می‌خوانند.
چی بخریم و کجا بمانیم
اگر تصمیم گرفتید سوغاتی از همدان با خود ببرید، شیرمال، کماج و حلوازرده در کنار سفال لالجین حتما بهترین انتخاب خواهد بود. بهترین کماج‌پزی همدان «زرینه» است که چند شعبه در شهر همدان دارد و کماج تازه و داغ تحویل مشتری می‌دهد.
اگر قصد اقامت در همدان را دارید، چند هتل خوب و تمیز در کنار هتل‌آپارتمان‌ها و مسافرخانه‌ها می‌تواند میزبان خاطره‌سازی برای شما باشد؛ هتل آزادی، هتل کتیبه، هتل بوعلی، هتل باباطاهر و هتل آرین که قیمت‌های بالایی دارند، اما هتل‌آپارتمان‌های خاتم و سفیر قیمت مناسب‌تری دارند. مسافرخانه‌های اردیبهشت، فرشچی، اسلامی، سعادت، امید نو، راستی، عصر جدید و وحدت در هسته مرکزی شهر مناسب اقامت ارزان هستند.
اما شاید خانه بومگردی «آمادای» انتخاب بهتری باشد، چراکه هم هزینه کمتری نسبت به هتل پرداخت می‌کنید و هم محیط زیبا و سنتی آن شما را به اقامت بیشتر در همدان ترغیب می‌کند. اگر اهل موسیقی محلی هستید، نوای سازودهل همدانی‌ها در پیاده‌راه‌های این شهر شنیدنی است و نباید نوروزگاه‌ها و برنامه‌های سازمان میراث فرهنگی را از دست بدهید.
تپه نوشیجان ملایر را ببینید
اگر قصد اقامت در همدان دارید و در مسیر لالجین را ندیده‌اید، روز دوم سفر را به دیدن غار علیصدر و لالجین، شهر جهانی سفال اختصاص دهید؛ اما اگر قصد دارید به سوی لرستان بروید، از روستای ورکانه که یک روستای هدف گردشگری با معماری سنگی است، دیدار کنید. ورکانه را روستای رنانسی ایران لقب داده‌اند و بسیار دیدنی است. اگر قصد اقامت در این روستا را داشته باشید، یک خانه بومگردی زیبا چشم‌انتظار شماست، در کنار این‌که اهالی نیز خانه‌های خود را اجاره می‌دهند؛ اما اگر به مسیر ادامه می‌دهید، بخشی از سفر خود را به دیدن جاذبه‌های گردشگری شهرستان ملایر اختصاص دهید. در این شهرستان تپه نوشیجان را از دست ندهید. باستان‌شناسان معتقدند این مکان شاید سالم‌ترین سازه مادی باشد که نیایشگاه آنان بوده و شیوه معماری مادی را به نمایش گذاشته است. در شهر ملایر پارک تاریخی سیفیه جای خوبی برای استراحت موقت است. عمارت سیف‌الدوله، بنای قجری زیبایی است که زیب و زینت این پارک به شمار می‌رود. یکی از خوشمزه‌ترین غذاهای سنتی ملایری‌ها کباب چنجه‌ای است که با گوشت تازه گوسفندی و بدون مزه‌دار کردن درست می‌کنند. بعد از خوردن چنجه سری به یخچال میرفتاح و خانه لطفعلیان بزنید. خانه لطفعلیان علاوه بر زیبایی‌های معماری موزه مردم‌شناسی را نیز در خود جای داده است. ملایر شهر مبل و منبت است و اگر علاقه‌ای به دیدن هنر دارید، دیدار مبل‌های دست‌ساز ملایر را از دست ندهید. اگر قصد خرید سوغات دارید، در شهری که انگور آن شهرت جهانی دارد، شیره، کشمش و باسلق شاید بهترین رهاورد سفر به ملایر به شمار خواهد رفت. روستای بسیار زیبای مانیزان با باغ‌های انگور فراوان و آیین‌های بی‌بدیل نیز می‌تواند شما را برای یک یا 2 روز در دل طبیعت ماندگار کند. خانه بومگردی «مانیزان» نیز میزبانی را در حق شما تمام خواهد کرد. بعد از عبور از ملایر به شهر سامن خواهید رسید. این شهر گنجینه‌ای بی‌نظیر را در خود نهفته است. شهر زیرزمینی سامن از دوره اشکانی تا دوره قاجار در هر دوره کاربرد خاصی داشته است. شیوه‌های تدفین خاص در این شهر زیرزمینی بسیار دیدنی است.
در همینه زمینه :
