طلسم صادرات

مائده امینی 

گره صادرات مرغ به این سادگی‌ها باز نمی‌شود. سالی چندبار صادرات مرغ آزاد و دوباره ممنوع می‌شود اما در نهایت میزان تولید مرغ با میزان مصرف آن در داخل تقریبا برابر می‌شود تا با وجود ظرفیت‌های اسمی که از آن حرف زده می‌شود ما نتوانیم به کمک گوشت مرغ ارزآوری کنیم. کاوه زرگران- دبیر کانون انجمن‌های صنایع غذایی ایران- می‌گوید: در سال 96، تولید مرغ 2میلیون و 237هزار تن بوده است. این آمار در حالی داده می‌شود که براساس اعلام وزارت جهادکشاورزی در سال 96، 2میلیون و 80هزار تن مرغ در کشور مصرف شده است و در واقع با وجود ظرفیت‌های اسمی، مرغ مازادی برای صادرکردن وجود ندارد. استانداردنبودن مرغ‌های تولید شده در بازار داخلی، پراکندگی نامناسب واحدهای تولیدکننده، بالارفتن قیمت تمام‌شده مرغ و فراهم نبودن زیرساخت‌های مناسب برای تولید و صادرات همه و همه دست به‌دست هم داده تا ما در تمام این سال‌ها نتوانیم یک صادر‌کننده موفق در حوزه این کالای استراتژیک باشیم. از سوی دیگر تولیدکننده‌های ما که همواره نخستین قربانی نوسانات ارزی در کشور بوده‌اند، این بار هم می‌گویند قیمت تمام‌شده مرغ آن‌قدر بالا رفته که تولید هم صرفه اقتصادی ندارد، چه رسد به صادرات. درحالی‌که کشور ترکیه با استفاده از دیپلماسی اقتصادی قدرتمند خود توانسته صادرات محصولات کشاورزی خود را در منطقه توسعه ببخشد ما هنوز درگیر لغو و برقراری صادرات مرغ به کشوری مانند عراق هستیم و همزمان بازارهای طلایی مانند روسیه را هم از دست می‌دهیم.

مشکل از کجاست؟ 

هزار و یک مانع بر سر راه صادرات مرغ قرار دارد. زرگران یکی از مهم‌ترین موانع را سایز بزرگ مرغ‌های تولید داخل دانسته و عامل بعدی را هم قیمت تمام‌شده بالا در کشور ما می‌داند. او توضیح می‌دهد: بازار جهانی، مرغ را با وزنی بین 1200تا 1600گرم می‌پسندد. در شرایطی که مرغی که در داخل ایران تولید می‌شود گاهی از وزن2 کیلوگرم هم عبور می‌کند. واقعیت این است که برخلاف سلیقه مردم ایران، در سایر کشورهای جهان مرغ‌های کوچک‌تر مقبولیت بیشتری دارند و همین اختلاف باعث می‌شود که آمار صادرات مرغ، چنگی به دل نزند. زرگران ادامه می‌دهد: زیرساخت صادرات مرغ در کشور فراهم نشده است. ما نمی‌خواهیم تولیدی برای صادرات و براساس سلایق در بازار جهانی و هدف داشته باشیم بلکه می‌خواهیم هرچه که با میل خود تولید کرده‌ایم صادر هم کنیم. از طرفی قیمت تمام‌شده مرغ در ایران بالاست. زرگران می‌گوید: زنجیره ما امروز به شکلی است که حتی نمی‌توانیم از قیمت تولید داخل مطمئن باشیم و علاوه بر بالابودن آن، با مشکل نوسان قیمت هم مواجه هستیم. زرگران از موانع بعدی صادرات هم می‌گوید: پراکندگی نامناسب واحدهای تولیدکننده و عدم‌وجود آمایش در ایجاد و توسعه صنعت طیور، ناپایداری تامین نهاده‌ها، کمبود نهاده‌های تولید و افزایش بی‌رویه قیمت‌ها از یک سو و بی‌توجهی به توسعه کارخانه‌های تولید خوراک طیور، پایین بودن فناوری مرغداری‌ها و فرسوده‌بودن سالن‌ها، هم از سوی دیگر موجب شده که صادرات در ایران پا نگیرد. همه اینها در کنار مشکلات تنظیم بازار و سیاست‌های ارزی و فشاری که اخیرا روی بازار است قرار می‌گیرد و موجب بروز موانع در این حوزه می‌شود.

 فرصت روسیه را از دست دادیم 

بهترین مقصد برای راهی‌شدن مرغ ایرانی، روسیه است. زرگران عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی دراین باره می‌گوید: فرصت طلایی صادرات مرغ در مقطع زمانی که بین روسیه و اوکراین تنش سیاسی ایجاد شده بود، یکی از بهترین مقاطعی بود که می‌توانستیم بازار روسیه را دست بگیریم. اما کالای ما مورد‌پسند بازار آنها نبود. از آن تاریخ به بعد روسیه خوداتکایی خود را بالا برد و کم‌کم می‌توان گفت که این بازار به بکری سابق نیست.

صادرات 45هزار تنی سال 96

ما در مقطعی واردکننده مرغ بودیم. امروز در این حوزه به‌خودکفایی رسیدیم و اگر نخواهیم در حوزه صادرات این بازار را نقد کنیم، باید گفت که عملکرد خیلی بدی هم نداشته‌ایم. زرگران در این‌باره می‌گوید: در اوایل دهه 80 تولید مرغ در کشور ما کمتر از 900هزار تن بوده و در برنامه ششم توسعه پیش‌بینی شد که تولید طیور در 1400باید به 2.5میلیون تن برسد و با توجه به اینکه در سال 96، 2میلیون و 237هزار تن مرغ تولید کرده‌ایم یعنی ما از برنامه‌ریزی‌های خود عقب‌ نمانده‌ایم.

به گفته او، آمار صادرات ما در سال 87، 10تن بوده و این در حالی است که این عدد در سال 96به بیش از 45هزار تن به ارزش 25میلیون و 650هزار دلار رسیده است.