ماجرای نهادها و نهاده‌ها

عیسی محمدی

مشکلات تولید در کشور ما، دور و دیر است و شرح آن، نیاز به مثنوی هفتاد من کاغذ دارد. حالا دیگر خود تولیدکنندگان هم از بیان این مشکلات خسته شده و با آن کنار آمده‌اند؛ هرچند با سختی بسیار کارشان را دنبال می‌کنند. عرصه تولید مرغ و تخم‌مرغ نیز چنین قصه‌ای دارد؛ مشکلاتی که همیشه هستند و گاه نیز بیشتر به چشم می‌آیند. طوری که ناصر نبی‌پور، در قامت رئیس هیأت مدیره اتحادیه مرغ تخم‌گذار استان تهران، به رسانه‌ها می‌گوید که مرغداران در حال ورشکستگی  هستند و بابت هر کیلو تخم‌مرغی که می‌فروشند، حتی ضرر هم می‌دهند. او علت این امر را هم نوسان نرخ نهاده‌های دامی و کاهش قیمت تخم‌مرغ می‌داند. همچنین دیگر متولیان این حوزه نقد و نظرهایی در این زمینه داشته‌ و دارند. ازجمله اکبر آقاجانی؛ رئیس اتحادیه مرغداران استان قزوین. او گفته است مشکل خاصی از نظر تولید مرغ ندارند و اگر مشکلی هم پیش آمده، به‌دلیل نحوه قیمت‌گذاری و دو‌نرخی شدن و نیز چگونگی توزیع آنهاست؛ «البته رشد بیش از 40درصدی قیمت جوجه یک‌روزه و همچنین افزایش قیمت سویا ، هزینه‌های تولید مرغ را افزایش داده است.» وی معتقد است که 60 تا 70درصد نهاده‌های دامی از خارج کشور وارد می‌شود. با توجه به گفته او، تعادل در این حوزه، به‌شدت می‌تواند تحت‌تأثیر نوسانات ارزی قرار گیرد. البته از سوی دیگر، مهدی یوسف‌خانی -رئیس اتحادیه فروشندگان پرنده و ماهی- هشتم دی‌ماه اشاره کرده بود که قیمت مرغ از اواسط اسفندماه کاهش خواهد یافت.

فعلا که تعطیل کرده‌ایم

اصغر قمی‌پور، مالک یک مرغداری در کیلومتر 22جاده قم به کاشان است؛ همانجایی که سوله‌ها و مرغداری‌های زیادی، سرگرم کارند. این مرغدار البته چند ماهی است که به قول خودشان جوجه نریخته و منتظر است تا شرایط، مساعد شود. می‌پرسیم چرا کار نمی‌کند؟ می‌گوید: «باید وضعیت کمی بهتر شود. معلوم نیست با این مشکلاتی که وجود دارد، کسی که در این بیابان خدا سرمایه‌گذاری می‌کند، بتواند اقدام به تولید کند یا نه. به‌خاطر همین است که خیلی از همسایه‌های ما هم در نهایت دارند با نصف ظرفیت خودشان کار می‌کنند». کنجکاوتر شده و از این فعال اقتصادی تقاضای توضیحات بیشتری می‌کنیم. جواب می‌دهد: «ببینید! الان مشکلات زیادی وجود دارد. من هم‌اکنون مرغداری‌ام را تعطیل کرده‌ام و منتظرم ببینم چه می‌شود. مواد اولیه‌ای که نیاز داریم، مثل ذرت،  سویا و کلزا، دیر به دیر به دست‌مان می‌رسد. حداکثر زمانی که باید پول را پرداخت کنیم و 48ساعت است، اما گاهی تا 50-40 روز هم مواداولیه به ما نمی‌رسد. چند تا از تاجرها هستند که کنترل این بازار را در دست دارند و به‌موقع، جنس به‌دست تولیدکننده نمی‌رسانند. دولت هم که حمایتی نمی‌کند و همه‌‌چیز را گذاشته به امید خود تولیدکننده. قدیم‌ها وام می‌دادند، سهمیه‌بندی بود و...، اما الان چنین وضعیتی نیست».

درباره انحصار واردات نهاده‌ها

وقتی این توضیحات را می‌شنویم، از اصغر قمی‌پور درباره نقش اتحادیه می‌پرسیم، اشاره می‌کند که برای مقابله با انحصارطلبی تاجرانی که مواداولیه مورد نیاز را تحویل مرغداری‌ها می‌دهند، کاری از دست این نهادها هم بر نمی‌آید؛ «بعضی از این تاجرها خیلی قوی هستند و به همین‌خاطر نمی‌توان با آنها کاری کرد. اگر مواداولیه را دیر برسانند، ناچاریم با قیمت بالاتر آنها را تهیه کنیم.» او در ادامه صحبت‌هایش، علت اصلی مسائل پیش‌آمده در مورد مرغ و تخم‌مرغ را همین تولید نصفه و نیمه می‌داند و معتقد است که اگر مشکلات اولیه حل و فصل شود و خود دولت یا اتحادیه ذرت، سویا و... را تحویل مرغداری‌ها دهد، تولید به حداکثر ظرفیت خودش خواهد رسید. در این صورت نه‌تنها کم و کسری‌ای نخواهد بود که حتی می‌توان به صادرات مرغ و تخم‌مرغ هم اقدام کرد.

به داد نهاده‌های دامی برسید

سراغی از یک مرغدار دیگر می‌گیریم؛ از محمدتقی محمدی که مرغداری او ظرفیت 200هزار قطعه تخم‌گذار و 100 هزار پولت (جوجه‌هایی که آماده تخم‌گذاری می‌شوند) را دارد. با تعجب فراوان، متوجه می‌شویم که مرغداری او نیز تعطیل است. علت را جویا می‌شویم، می‌شنویم: «از دوم دی‌ماه سال گذشته که درگیر آنفلوآنزا و ناچار به معدوم‌کردن مرغ‌هایمان شدیم، تا چند ماهی تکلیف‌مان روشن نبود که با چه شرایطی باید فعالیت کنیم. 2سال پیاپی هم که آنفلوآنزا همه مرغداری‌های قم را درگیر خودش کرد؛ در نتیجه نیاز به سرمایه‌ زیادی برای فعالیت مجدد داشتیم ولی چون سطح ریسک بالاست، صلاح ندانستیم که این کار را انجام دهیم. مهم‌ترین مشکل نیز هم‌اکنون بحث نهاده‌های دامی است که از این بابت به‌شدت در مضیقه هستیم چرا که خیلی کم است. بخشی از آن را دولت در قالب پشتیبانی امور دام در اختیارمان می‌گذارد که آن هم 2ماهی است پولش را گرفته‌اند و تحویل نداده‌اند. اما بخش بیشتر این مشکل، به‌دلیل مشکلات موجود در انتقال ارز و مبادله مالی اتفاق افتاده». 

بازخوانی چند مشکل رایج دیگر

از این مرغدار درباره فعالیت برخی از تاجران در حوزه نهاده‌ها می‌پرسیم. می‌گوید که مشکل موجود به‌دلیل فعالیت این گروه نیست چون برای آنها فرقی نمی‌کند و دوست دارند مثلا به جای 10هزار تن، 20هزار تن واردات کنند و سودش را ببرند. او می‌گوید که هم‌اکنون واکسن و دارو وارد کشور شده، ولی در گمرک معطل مانده؛ درحالی‌که مبلغ ریالی آن نیز پرداخت شده؛ «البته بخشی از مشکل موجود نیز همین خودتحریمی‌ها و سوء‌مدیریت است؛ مثل همین قضیه گمرک که برایتان گفتم. ما تولیدکنندگان هم تا وقتی که احساس اطمینان بابت تأمین نهاده‌ها نداشته باشیم، واقعا نمی‌توانیم ریسک کنیم. الان تخم‌مرغ به‌خاطر مازاد عرضه ارزان شده است. اما مرغ گران است، چراکه کسی نمی‌تواند با این شرایط ریسک کرده و سالن‌ها را فعال کند. از طرف دیگر، نهاده‌ها نیز با افزایش قیمت روبه‌رو شده‌اند. سویایی که 3سال پیش 1100تومان بود، هم‌اکنون قیمت دولتی‌اش 2500تومان و قیمت بازار آزادش 2850تومان شده است.» این مرغدار، معتقد است که مشکلات موجود را باید براساس اولویتی که دارند، بسنجیم. مهم‌ترین مشکل همان نهاده‌هاست؛ مشکل بعدی نوع توزیع آنهاست و سپس مباحثی چون نقدینگی موجود و همچنین هزینه افزایش‌یافته کارگران و... .