نیلوفر شادان
جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر از مهم‌ترین جشنواره‌های تئاتر در ایران است که هر‌ساله در‌ماه بهمن برگزار می‌شود. این جشنواره که دارای بخش‌‌های گوناگونی مانند بخش نمایش صحنه‌ای، بخش بین‌الملل، بخش نمایش‌های رادیویی و بخش نمایش خیابانی است به نوعی ویترین تئاتر ایران محسوب می‌شود که بحث‌های بسیار متنوع و متفاوتی را در دل خود جای می‌دهد.
اگرچه امروزه کارشناسان سهم تئاتر را در سبد مصرف خانواده ایرانی و در برنامه‌های توسعه و اقتصادی به لحاظ کمی و کیفی رو به کاهش می‌بینند اما موضوع اقتصاد تئاتر موضوع مهمی است که باید به‌طور جدی به آن پرداخته و در جهت پربارکردن آن تلاش شود. شهرام گیل‌آبادی، مدیرعامل خانه تئاتر در گفت‌وگو با همشهری درنگ در این‌باره می‌گوید: «جشنواره تئاتر فجر ویترین تئاتر ایران است که البته دست‌چین می‌شود؛ به‌عبارتی نه نمایش‌دهنده کل توانمندی تئاتر ایران است و نه جامعیت هنر تئاتر را نشان می‌دهد بلکه نمونه‌ای از هنر تئاتر ایران را به نمایش می‌گذارد و ویترینی، نمونه‌ای است». او با تأکید بر اینکه جشنواره تئاتر فجر به‌خودی خود کارکردهای متفاوتی دارد، می‌گوید: «کارکرد اقتصادی آن را باید حتما در طول سال و با یک برنامه‌ریزی و استراتژی درست دنبال کنیم تا تئاتر بتواند از انسداد اقتصادی که دچارش شده جدا شود».
«جشنواره تئاتر فجر نگاهی گذشته‌گرا دارد و ناظر بر چشم‌انداز آینده نیست، بنابراین پایان سال تئاتری کشور محسوب می‌شود.»؛ این را مدیرعامل خانه تئاتر ایران می‌گوید و ادامه می‌دهد: «جشنواره تئاتر فجر اندک فرصتی است که موجب می‌شود هنرمندان مختلف معرفی شوند، برای برخی برند‌سازی شود و بررسی‌ها برای پیداکردن استعدادها انجام گیرد. اما واقعیت این است که قدرت سرمایه‌گذاری آن است؛ چرا که مروری است و طبق قواعد جشنواره هر نمایش باید حداقل 5 اجرای عمومی داشته باشد و این نمایش‌ها قبلا اجرا شده و روی صحنه رفته‌اند». او با بیان اینکه سیاستگذاران می‌توانند به رویکرد برنامه‌ریزی در پایان سال تئاتری توجه داشته باشند می‌گوید: «آنها می‌توانند با به‌وجود‌آوردن اجتماعاتی مانند انجمن‌های گفت‌وگو درباره اقتصاد، برند‌سازی، بازاریابی و تعاملات حرفه‌ای جدی، بحث و گفت‌وگو و این مباحث را برای ارتقای هنر تئاتر تعریف کنند». گیل‌آبادی اضافه می‌کند: «برای اینکه تئاتر فجر بتواند جریانی را هدایت کند و یا جریان‌سازی کند نیاز به حرکتی مستمر و سالانه دارد. هنر تئاتر، محصولی فرهنگی- اجتماعی و هنری است که نیاز به حمایت و سیاستگذاری دارد. در همه جای دنیا این حمایت با واسطه‌های مختلف اتفاق می‌افتد؛ از حمایت‌های فکری گرفته تا حمایت‌های قضایی و مادی.» گیل‌آبادی با گلایه از اینکه در کشور شاهد بی‌توجهی جدی به موضوعات فرهنگی هستیم تصریح می‌کند: «در حوزه‌های سیاستگذاری هنری نه‌تنها از تئاتر حمایت نمی‌شود بلکه حمایت از حوزه نظارت، ارزشیابی و محدودیت تعریف شده است».
او در ادامه می‌گوید: «دولت باید به سیاستگذاری، نظارت و ارزیابی خود بپردازد و حمایت لازم را از بخش خصوصی در سیاستگذاری‌های خود مدنظر قرار دهد. اگر اینگونه نباشد دچار اغتشاش می‌شود؛ همانطور که الان در حوزه نمایش شاهد این مشکل هستیم».
گیل آبادی درباره تأثیر شرایط اقتصادی کشور روی هنر تئاتر هم می‌گوید: «متأسفانه تکلیف ما در اقتصاد کلان کشور روشن نیست و در این زمینه اقتضایی عمل می‌شود. اساسا مسئولان نسبت به اقتصاد هنر و چشم‌اندازی که باید در اقتصاد کلان داشته باشد بی‌توجه هستند. اگر این بی‌توجهی را گسترش دهیم به جریانی می‌رسیم که باید جشنواره فجر را بدون بهره‌مندی از داشته‌های اقتصادی برگزار کنیم».
او با بیان اینکه جشنواره امسال با تنگناهای فراوانی مواجه بود اضافه می‌کند: «دولت‌های مختلف نسبت به اقتصاد بسیار پویا و پردرآمد هنر بی‌توجه بوده‌اند و این بی‌توجهی نه‌تنها به هنر ایران ضربه می‌زند بلکه به اقتصاد کشور هم ضربه خواهد زد. به‌نظر من اگر عشق خانواده بزرگ تئاتر نبود جشنواره تئاتر فجر امسال با یک
شکست بزرگ مواجه می‌شد».
آیا جشنواره فجر به اقتصاد تئاتر کمک می‌کند؟
بی‌توجهی دولت به اقتصاد هنر
در همینه زمینه :
