نگاه
چگونه جامعه‌ای شاد داشته باشیم
مجید صفاری‌نیا؛ استاد روانشناسی اجتماعی
کارشناسان مسائل روانشناختی و اجتماعی تاکنون بارها از ضرورت توسعه شادی در جامعه به‌منظور افزایش میزان شادی مردم سخن گفته‌اند. هرچند تحقیقات مستند و مستدلی درخصوص میزان شادی در جامعه انجام نشده است، اما اکثر آمارهایی که تاکنون منتشر شده، میزان شادی در جامعه ایران را کم و پایین‌تر از میانگین‌های جهانی ارزیابی کرده‌اند. در مقابل، گزارش‌ها از رشد آمار بیماری‌های روانی، میزان افسردگی و پرخاشگری در میان ساکنین شهرهای بزرگ و پرتراکم کشور حکایت می‌کنند.
براساس مطالعات و پژوهش‌های بی‌شمار در سراسر جهان، بی‌گمان باید پذیرفت که شادی و غم در زندگی اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی انسان‌ها، تأثیرات عمده‌ای دارد و چه‌بسا که بسیاری از کشورها در راه افزایش شادی همگانی و فردی در کشور خود برنامه‌ریزی‌های دقیقی انجام می‌دهند. به‌رغم وجود صدها مطالعه در حوزه شادی و بعد اجتماعی آن، نشاط و تأکید این مطالعات بر طراحی و ایجاد شادی در زندگی ایرانیان، به‌نظر می‌رسد در کشور ما این مهم با توجه چندانی روبه‌رو نبوده و گاه در کشور بنا به تعبیرهای نادرست و بدون استدلال مقامات، شادی امری متروک شده و به حاشیه گذاشته شده است؛ درحالی‌که این امر نه با فرهنگ ملی ایرانیان چندان تناسبی دارد و نه با فرهنگ دینی کشور. با وجود پتانسیل‌های گوناگون در کشور، سن امید به زندگی در ایران حدود 72سال است که خود حکایت از فاصله بسیار ما با کشورهای پیشرفته و اروپایی دارد. درحالی‌که به‌نظر می‌رسد در چارچوب برنامه‌ای اصولی و با اصلاح برخی روش‌ها می‌توان با یاری گرفتن از رسانه‌های گروهی و اجتماعی مانند صداوسیما، سینما و رسانه‌های جمعی و طراحی شهری شاد به سوی جامعه‌ای شادتر حرکت کرد؛ جامعه‌ای که در کنار شادی بیشتر مسلما نتایج مثبتی از تلاش و حرکت به سمت جلو را همراه خود داشته باشد و همچنین باعث جذب حداکثری جوانان به مشارکت، افزایش امید، نوعدوستی، جامعه‌پسندی و فرایض دینی شود، چراکه جوان به‌دنبال شادی و تفریح است و عدم‌وجود بسترهای مناسب برای شادی می‌تواند تبعات بدی را برای جوانان و جامعه مانند اعتیاد و مصرف الکل به همراه داشته باشد.
زندگی در شهرهای شاد دلبستگی بیشتری را به محله‌ها و همسایگان ایجاد می‌کند و ساکنان شهرهای شاد معمولا از مهاجرت پرهیز می‌کنند، نوعدوست‌ترند، امیدوارند، آرامش بیشتری را تجربه می‌کنند و از سبک زندگی و کیفیت مطلوب‌تری برخوردارند. اگرچه اشتغال و درآمد ماهانه و سطح تولید ناخالص داخلی مردم کشورها با سطح شادی آنها در ارتباط است و اغلب کشورهای شاد جهان از استانداردهای سلامت اجتماعی بالا و سطح اشتغال و درآمد بالایی برخوردارند ولی با روش‌های بسیار ساده و آسانی می‌توان سطح شادی و امید را در بین مردم شهرهای کشور نسبت به وضع موجود افزایش داد. به‌عنوان نمونه بعضی از این راهکارها فهرست‌وار مطرح می‌شود:
ورزش همگانی، نمایش جنگ‌ها، فیلم‌ها و برنامه‌های طنز و فکاهی از رسانه‌های تصویری، تقویت روحیه امید و توکل، جشنواره‌های خیابانی، تشویق به پیاده‌روی و طراحی پیاده‌راه، جشنواره‌های اقوام، مسابقات کتابخوانی، طراحی بازارهای محلی و خیریه، توسعه و طراحی استریت‌فودها، خدمات سلامت، افزایش موزه‌ها، آموزش مهارت‌های زندگی، توسعه سینماها و نمایش تئاترها و فیلم‌های کمدی، سیرک‌ها، نمایش‌های خیابانی، نمایش حیوانات دست‌آموز، ساماندهی ترافیک و حمل‌ونقل، پخش موسیقی در اماکن عمومی، نظارت بر خدمات به مردم، آموزش مهارت‌های قدردانی و بخشش، تندیس مشاهیر، جشنواره‌های نوعدوستی، مشارکت مردم در تصمیم‌گیری، احترام به حقوق شهروندی، کاهش فساد اداری، اجازه ابراز هیجانات مثبت در مناسبت‌ها و مراسم شاد، زیست شبانه، جشنواره‌های اقلیت‌ها و اقوام، طراحی محیط‌های شاد، طراحی محلات با توجه به حس هویت مکان و دلبستگی مکان، کنسرت‌های محلی، افزایش اشتغال، سطح رفاه و استانداردهای سلامت اجتماعی با تلاش و اهتمام جدی حکمرانی و ده‌ها راهکار دیگر که بسیاری از آنها ممکن است حتی بدون هزینه باشد و سطح امید و نشاط اجتماعی را افزایش دهد.
