کلاهبرداری تلفنی با شماره آشنایان
برخورد نکردن با اپلیکیشن‌های خاص توسط اپراتورهای کشور باعث شده تا کلاهبرداران بتوانند با شماره تلفن‌های هر کسی با دیگران تماس بگیرند
اخیرا گزارش یکی از کاربران در فضای مجازی، درباره نوع جدید مزاحمت تلفنی باعث واکنش‌های بسیاری شد. براساس توییتی که توسط یکی از کاربران منتشر شد، کاربران تلفن همراه می‌توانند از طریق نرم‌افزارهای خاصی با هر شماره موبایلی که بخواهند با افراد دیگر از طریق اینترنت تماس بگیرند. این مسئله باعث شده تا افرادی باجگیر مثلا با شماره‌های آشنایان افراد با آنها تماس بگیرند. فرض کنید روی گوشی‌تان می‌بینید مثلا برادر، مادر یا یکی از دوستان نزدیک‌تان در حال زنگ‌زدن به شماست اما وقتی جواب تماس به‌ظاهر عادی را می‌دهید با فردی غریبه و کلاهبردار مواجه می‌شوید. تصور کنید این ماجرا چه حجمی از وحشت و نگرانی را می‌تواند برای افراد ایجاد کند.
این نرم‌افزارها هرچند در دسته‌بندی برنامه‌های تفریحی طبقه‌بندی شده‌اند و از طریق بازارهای شناخته‌شده گوگل‌پلی و اپ‌استور ارائه می‌شوند، اما می‌توانند به‌صورت بالقوه خطرناک باشند و برای مقاصد شوم و غیرعادی مورد استفاده قرار گیرند. همشهری شیوه کارکرد این نرم‌افزارهای تغییر صدا و تماس جعلی را از نظر فنی بررسی کرده تا مشخص کند این برنامه‌ها به‌خاطر چه ایراد فنی‌ای منتشر می‌شوند و راه مقابله با آنها چیست؟
تغییر C7 توسط اپراتور خارجی
درباره اینکه از نظر فنی چطور می‌توان بدون تأیید اپراتور یا صاحب خط با شماره تلفن او به دیگران زنگ زد، یکی از احتمالات تغییر اطلاعات درون «بسته C7» توسط اپراتور فرستنده تماس است. این اپراتور جایی در خارج از کشور قرار دارد و مسئولان آن می‌توانند اطلاعات درون این بسته مهم را تغییر دهد. C7 بسته‌ای است که در آن شماره تماس گیرنده و اطلاعات آن را به اپراتور مقصد (در این مورد، اپراتورهای تلفن همراه ایران) اعلام می‌کند. آرش کریم‌بیگی -کارشناس حوزه تلفن همراه و موبایل- دراین‌باره به همشهری می‌گوید: «این اتفاق احتمالا به چیزی شبیه به تخلف در اپراتورهای مبدا که خارج از ایران قرار دارند، مربوط می‌شود. به این دلیل با اطمینان می‌توان درباره خارجی‌بودن این منبع صحبت کرد که اپلیکیشن از خارج از ایران سرویس می‌گیرد و عملا با اپراتورهای خارجی در ارتباط است. این اتفاق به‌خاطر تخلف در شبکه مخابراتی خارجی و سیستم Caller ID رخ داده و ربطی به هک‌شدن یک سیستم ندارد».
جرم باسابقه
فرستادن پیامک با شماره‌های ناشناس یا تماس‌گرفتن از این طریق پیش‌تر هم سابقه داشته است. آرش کریم‌بیگی دراین‌باره به همشهری می‌گوید: «در سال 88 گروه‌های معاند مثل منافقان پیامک‌های تبلیغاتی به شهروندان در داخل کشور می‌فرستادند، درحالی‌که به جای شماره تماس‌گیرنده، یا یک شماره ناشناس درج شده بود و یا نام سردمداران این گروه‌های تروریستی به چشم می‌خورد. در آن مورد، مشخص شد که یکی از اپراتورهای همسایه ایران با دستکاری‌کردن بسته C7، این اطلاعات را تغییر می‌داده است. درنهایت مسیر این دسترسی شناسایی و مسدود شد».
راه‌حل: بستن ترافیک معیوب
براساس توافق بین کشورها، دستکاری بسته C7 یک کار غیرقانونی و مغایر با عرف بین‌المللی است. برهمین اساس، اپراتور گیرنده پیام این حق را دارد که مسیر معیوب و دستکاری‌شده را شناسایی و آن را مسدود کند. آرش کریم‌بیگی درباره اینکه پیش از وقوع چنین جرم‌هایی آیا می‌توان راه‌های مربوط را بررسی و آنها را مسدود کرد، به همشهری می‌گوید: «از نظر فنی، اپراتور مبدا و مقصد موظف هستند اطلاعات درست را با یکدیگر تبادل کنند اما تا زمانی که پیام برقرار نشود، عملا نمی‌توان کاری کرد. قانون مشابهی در سیستم حمل‌ونقل هوایی بین‌المللی وجود دارد. در این سیستم، هر هواپیما یک کد و شناسه مشخص دارد که باید آن را با برج مراقبت و... در میان بگذارد. اگر در میانه راه یک هواپیمای اسرائیلی خودش را به جای هواپیمای ایرانی جا بزند، تا زمانی که در آسمان باشد، نمی‌توان هویت آن را مشخص کرد، مگر اینکه هواپیما در زمین فرود آمده و هویت اصلی و مشخصات آن فاش شود. در این مورد نیز تا زمانی که عملا تماسی گرفته نشود، نمی‌توان به منشا اشتباه تماس پی برد».
درنهایت برای اجتناب از این مشکل 2راه‌حل کلی وجود دارد. به گفته کریم‌بیگی، یکی از راه‌ها که غیرمنطقی به‌نظر می‌رسد، بستن تمام سامانه‌های «شماره تماس‌گیرنده»
(Caller ID) است. راه‌حل دوم که پیش‌تر هم جواب داده و این‌بار نیز به‌کار می‌آید، شناسایی و بستن مسیر ارسال داده است؛ ضمن اینکه، کاربران می‌توانند اپلیکیشن متخلف را به اپ‌استور، گوگل‌پلی و تمام بازارهایی که برنامه روی آنها ارائه شده، گزارش کنند.
مکث
برقراری تماس ناخواسته جرم است
محمدجعفر نعناکار -مدیرکل حقوقی سازمان فناوری اطلاعات ایران- درباره اینکه استفاده از این اپلیکیشن‌ها برای ایجاد مزاحمت برای شهروندان از نظر حقوقی چطور بررسی می‌شود، با همشهری گفت‌وگو کرده است. به گفته وی، از نظر حقوقی هرگونه تماس تلفنی یا پیامک ناخواسته می‌تواند به مثابه ایجاد مزاحمت یا کلاهبرداری، تحت پیگرد قرار گیرد. در بسیاری از موارد مثل همین اپلیکیشن که یک ابزار تخلف گسترده وجود دارد، وجود شاکی خصوصی نیز ضروری نیست و مدعی‌العموم می‌تواند برای جلوگیری از تکرار این جرم وارد عمل شود. علیه شرکت‌ها یا اپراتورهایی که خارج از ایران این ابزارها را ارائه می‌کنند و جرم‌زا هستند، اعلام جرم کند که موضوع با همکاری پلیس بین‌الملل (اینترپل) قابل پیگیری است.
