5 خیابان برای زیست شبانه

محمد سرابی/ خبر‌نگار
استقبال و تقاضای مردمی باعث شده است که برخی ‌مناطق شهرداری تهران، خود بخش‌هایی از طرح زیست شبانه را به‌صورت غیررسمی آغاز یا از آن پشتیبانی ‌کنند. در برخی ‌خیابان‌های شهر تهران همین شب‌های بلند زمستان هم می‌توان جمعیتی از شهروندان را دید که به‌دنبال سرگرمی‌هایی مانند ون‌کافه‌ها یا فست‌فود‌های پیاده‌رو‌ها هستند. فعالیت این پاتوق‌های شبانه که از سوی شهروندان ایجاد شدند و با همکاری شهرداری‌ها ادامه پیدا کردند تا جایی پیش رفت که دیروز زهرا نژادبهرام، عضو هیأت‌رئیسه شورای شهر تهران از معرفی ۵ محور توسعه زیست شبانه از سوی شهرداری خبر داد که باید از اردیبهشت سال آینده اجرا شود.

منظر و زیست
تلاش برای رسمیت‌بخشیدن به زیست شبانه از چند سال قبل شروع و در دوران فعالیت شورای پنجم از ابتدای سال‌97 مطرح شد. در بند «چ» ماده‌94 برنامه 5‌ساله دوم شهرداری تکلیف شده بود که شهرداری برنامه جامع و عملیاتی «منظر شبانه» را آماده کند، اما موضوع «منظر» بیشتر در حوزه شهرسازی قرار می‌گیرد تا فعالیت‌های اجتماعی و عمومی. شهرداری بر این اساس یک مشاور انتخاب و برنامه را تنظیم کرده بود. این کار از سال‌95 تا انتهای 96 ادامه داشت و در اردیبهشت امسال، شهرداری این برنامه را در کمیته شهرسازی شورا ارائه کرد.

پیش از این هم یک تحقیق دیگر در همین زمینه انجام شده بود. مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران از سال‌94 آن را آغاز کرده بود که عنوان «ضرورت زیست شبانه» داشت اما این مطالعه به یک جمع‌بندی منسجم ختم نشد تا در ابعاد اجرایی قابل استفاده باشد.

طرح‌های متعدد
دبیر کمیته شهرسازی شورای شهر تهران می‌گوید: در جلسه‌ای که برای جمع‌بندی این تحقیقات برگزار شد، اعضا بر این موضوع تأکید کردند که فراتر از همه این طرح‌ها‌ نوعی زیست شبانه برنامه‌ریزی‌نشده و رها‌شده در شهر جریان دارد و در مناطقی هم به‌صورت سازمان‌یافته اجرا می‌شود به همین دلیل بهتر است شهرداری یک لایحه‌ برای ساماندهی آن ارائه کند.
با توجه به اینکه شهر تهران زیست شبانه دارد، خروجی این جلسه هم به این نتیجه رسید که شهرداری طرح «عملیاتی» منظر شبانه را تهیه کند.

امین مومیوند بیان می‌کند: همکاران هم تأیید می‌کردند که طرح‌های ارائه‌شده دیگر شامل منظر شهری نیست و مستقیما به زیست‌شهری ارجاع پیدا می‌کند. مجموع آنها به یک طرح یک‌فوریتی تبدیل شد و در تیرماه وقتی وارد صحن شد، از 18 نفر عضو همه آن را تأیید کردند. بر این اساس قرار شد ساماندهی زیست شهری در 2 فاز انجام شود؛ یکی به‌صورت پایلوت تا در مدت 3‌ماه در 5محور شهری به اجرا در‌بیاید  و یکی به‌صورت برنامه عملی 5‌ساله تا 1402 که باید در شورا تصویب می‌شد.

او می‌افزاید: طرح 3‌ماه و 5 محوری نیاز نبود دوباره برای تصویب به شورا برگردد و باید بعد از پایان به مناطق ابلاغ می‌شد.

در طرح‌های قبلی میدان تجریش و اطراف امامزاده صالح به‌عنوان یکی از مناطق موردنظر مطرح شده بود. میدان آزادی و حوزه کتاب میدان انقلاب هم یکی از گزینه‌ها بود اما بیشتر حوزه‌های معرفی شده با اولویت منطقه یک تعیین شده بود. در مدتی که این مباحث در شورا مطرح می‌‌شد، موضوع رسانه‌ای شده بود و برخی مناطق هم کار را شروع کرده بودند. مثلا در خیابان پیروزی منطقه‌13 و خیابان خوردین منطقه‌2 و اطراف حرم حضرت عبدالعظیم منطقه‌20 نوعی زیست شبانه اجرا می‌شد.

مومیوند می‌‌گوید: در یکی از جلسات اخیر که این موضوع دوباره مطرح شد، آقای حناچی شهردار تهران گفتند که دیگر فاز موقت را اجرا نکنید، زیرا به همین شکل در حال انجام است بلکه باید بر برنامه 5ساله تمرکز کرد. ابتدا بنا بود شهرداری به‌مدت یک سال طرح نهایی را اجرا کند اما در انتهای همان جلسه این زمان به 6‌ماه کاهش پیدا کرد که منطبق بر اواخر اردیبهشت سال‌98 خواهد بود.

مکث

امنیت و رونق
در بررسی طرح‌هایی که برای زیست‌شبانه درنظر گرفته شده است، شورای شهر به 3 محور اصلی تمرکز دارد؛ یکی سوق‌دادن مشاغلی مانند دستفروشی به ساعات آخر شب و بامداد تا زمان فعالیت آن بیشتر شود و تقابل دستفروشان با مغازه‌داران کاهش پیدا کند. دیگر افزایش امنیت شهر در مناطق تک‌کاربری مانند بازار تهران که شب‌ها خالی از تردد می‌شود و درصورت افزایش رفت‌وآمد، امنیت بیشتری خواهد داشت. دیگر موضوع مورد توجه استفاده از ظرفیت گردشگری شهر است که در روز با وجود ترافیک و دیگر معضلات شهری به اندازه کافی قابل بهره‌برداری نیست. در عین حال گردشگرانی که به پایتخت می‌آیند، نمی‌توانند از ساعات شب استفاده کنند. حتی موضوعاتی مانند تأثیر شدت نورپردازی شبانه بر سلامت شهروندان نیز توجه خواهد شد.
مهم‌ترین موضوعی که در شورای شهر به آن توجه خواهد شد، ایجاد حوزه‌های زیست شبانه در مناطق نابرخوردار شهر است تا این فرهنگ به مناطق شمالی منحصر نشود.