لزوم بازنگری در قراردادهای نگهداری فضای سبز جهت کاهش مصرف آب

محمد زینالی/فعال اجتماعی

بحران آب زنگ خطری است که به‌گوش می‌رسد و اگر در نحوه مصرف تغییری حاصل نشود، دور از تصور نیست دیگر متکدیان از شما تقاضای کالا یا پول نمی‌کنند، بلکه تقاضای آنان تنها یک لیوان آب خواهد بود!
یکی از اشکالات بنیادین در مدیریت شهری ناشی از سوءمدیریت و عطش توسعه در بخش آبیاری فضاهای سبز است و افکار عمومی با انتشار فیلم‌هایی از رها شدن شیلنگ آب در فضاهای سبز در فصل بحران، اعتراض خود را به نحوه مدیریت مصرف آب نشان داده‌اند.
براساس آمار و اطلاعات موجود، میزان مصرف آب برای نگهداشت فضای سبز شهر تهران، بسیار بالاتر از استاندارد جهانی است و در برخی آمارها از مصرف آب شرب شهر تهران نیز پیشی گرفته است. از دلایل اصلی این معضل می‌توان به طبیعت گرم و خشک شهر تهران و راندمان پایین مصرف اشاره کرد. اخیرا نوع نگاه مدیریت شهری به مصرف آب و انرژی تغییر کرده و بخشنامه‌هایی جهت کاهش مصرف به همراه ارائه راهکار ازجمله آبیاری مکانیزه و آبیاری در ساعات تاریکی هوا توسط متولیان فضای سبز و اداره خدمات شهری تجویز شده، اما در اثرگذاری این بخشنامه‌ها به‌دلیل بستر نامناسب و عدم‌امکان نظارت صحیح به دیده تردید نگریسته می‌شود. طبق تحقیقات نویسنده و بررسی قراردادهایی که هم‌اکنون در زمینه قراردادهای نگهداری فضای سبز منعقد می‌شود، عامل اصلی هدر‌رفت آب در آبیاری فضای سبز با وجود تمام راهکارهای علمی و عملی ارائه شده در تیپ قراردادهای فعلی نگهداشت است. در قراردادهای فعلی، شهرداری‌ها متولی تأمین آب مصرفی جهت آبیاری فضای سبز هستند که بدین ترتیب به‌صورت ناخودآگاه انگیزه مدیریت مصرف در پیمانکار از بین می‌رود. هر چند تبصره‌هایی با عنوان جریمه یا پاداش به پیمانکار درصورت اهمال یا رعایت مدیریت مصرف در قراردادهای توسعه‌یافته‌تر دیده شده اما در ورطه عمل جرایم این چنینی کمتر درصورت وضعیت‌ها اعمال شده و یا اصلا اعمال نشده است. نگارنده پیشنهاد می­‌دهد، مدیریت شهری در صورت اراده جدی جهت مشارکت در مدیریت مصرف آب، تجدید نظر اساسی در نحوه فراخوان‌ها و تنظیم پیمان با پیمانکاران فضای سبز کند و مانند بقیه پروژه‌های عمرانی تأمین آب بر عهده خود پیمانکار گذارده شود تا پیمانکار اهرم لازم و در مراتب بالاتر انگیزه مقتضی را جهت مدیریت مصرف کسب کند. از طرف دیگر هزینه‌های آب‌بهای متعلق به شهرداری‌ها توسط شرکت‌های آب و فاضلاب و آب منطقه‌ای به نمایندگی از وزارت نیرو جهت انجام خدمات عمومی، تقریبا طبق تعرفه‌های مسکونی محاسبه می‌شود که به‌دلیل قیمت بسیار پایین (کمتر از قیمت تمام‌شده تولید) برای شهرداری‌ها انگیزه جدی جهت مدیریت بهینه مصرف آب و سرمایه‌گذاری در زمینه کاهش مصرف ایجاد نمی‌کند و پیشنهاد می‌شود دستگاه‌های متولی با رویکرد تعدیل قیمت آب جهت خدمات عمومی و عمرانی گامی مؤثر در جهت کاهش مصرف بردارند. درصورت اجرایی شدن راهکارهای فوق، مشاهده خواهد شد پیمانکاران به جای استفاده از آب شهری به سمت استفاده از پساب و آب‌های درجه 3 و 4 حرکت کرده و روش‌های آبیاری نوین به سرعت فراگیر خواهد شد.