طرح تحول سلامت یا امید واهی به پزشکان آینده

علی زرافشان
معاون سابق  آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش



سال 96، از 929هزار و 791 داوطلب ثبت‌نام کرده در کنکور، 580 هزار و 301 نفرشان داوطلب گروه آزمایشی علوم تجربی بودند. بررسی این آمار با سال گذشته‌اش نشان می‌دهد، آمار شرکت‌کنندگان در رشته علوم تجربی 60هزار و 813 نفر افزایش داشته. همین مقایسه در سال‌های 90 تا 96 نشانگر کوچ جمعیت دانش‌آموزی به گروه علوم‌تجربی و خالی شدن سهم علوم ریاضی و فنی از این دانش‌آموزان است. گرایش دانش‌آموزان به رشته‌های مختلف تابع محیط اجتماعی و فرهنگی است و علت این گرایش نیز تغییرات در بازار اشتغال است. دهه‌های60 و 70 گرایش بیشتر دانش‌آموزان به رشته ریاضی بود چون نه‌تنها کار در رشته‌های فنی و مهندسی رونق داشت که این دانش‌آموزان می‌توانستند با تغییر رشته‌ و گرایش به رشته حقوق و... بروند و شانس قبولی‌شان با توجه به ضریبی که درس ریاضی داشت افزایش پیدا می‌کرد. در سال‌های اخیر اما تمایل به رشته تجربی تابع عواملی چون طرح تحول سلامت در برنامه‌ دولت ‌بود. این طرح و برنامه که به‌عنوان برنامه محوری و اصلی دولت یازدهم بود، باعث ساخت، توسعه بیمارستان‌ها و جذب نیروی انسانی و محیط‌های پیرامونش ‌شدند؛ از آزمایشگاه تا مدیریت بیمارستان و رشته‌های تابع و همراه با رشته‌ پزشکی. با توسعه بیمارستان‌ها، بازار کار این رشته افزایش پیدا کرد. تغییر شرایط حقوقی این افراد نیز نسبت به دیگر کارکنان دولت و رشته‌ها بیشتر شد. با افزایش حقوق کارکنان بخش بهداشت و درمان، هیأت علمی دانشگاه‌ها که همیشه حقوق‌شان مورد اعتراض دیگر کارکنان بود نیز به حقوق این بخش معترض شدند. همه این‌ تحولات به گوش خانواده‌ها ‌رسید. بی‌رونقی کسب و کار در رشته‌های صنعتی و فنی مهندسی و فرصت‌‌های اندک شغلی باعث شد دانش‌آموزان به پزشکی روی آورند. طبق آمار وزارت کار، نزدیک 3میلیون و 400 هزار فارغ‌التحصیل بیکار وجود دارد که بیشترشان فارغ‌‌التحصیل علوم پایه و فنی‌و‌مهندسی هستند.

اما متأسفانه خانواده‌ها در راهنمایی فرزندان‌شان با نگاهی بلندمدت به موضوع نگاه نمی‌کنند. آنها فراموش می‌کنند که فرزندشان اگر امروز وارد رشته‌ای ‌شود، 7 سال بعد فارغ‌التحصیل خواهد شد و نیازهای جامعه و موقعیت‌هایش متفاوت خواهد بود. دهه70 یکی از فارغ‌التحصیلان علوم‌تجربی مقاله‌ای نوشته بود درباره این‌که تعداد فارغ‌التحصیلان رشته پزشکی به اندازه‌ای زیاد خواهد شد که پزشکان باید با تور به‌دنبال بیمار بگردند. این اتفاق در دهه80 افتاد و بنا به آمار، 7هزار پزشک بیکار داشتیم. نرخ بیکاری هر سال افزایش پیدا می‌کند اما خانواده‌ها به راحتی توجیه نمی‌شوند. از سویی برنامه بلندمدت توسعه نیروی انسانی که خانواده‌ها فرصت‌های شغلی آینده را بدانند و فرزندان‌شان را به آن سو هدایت کنند، وجود ندارد. ظرفیت دانشگاه‌ها برای همه رشته‌های علوم تجربی 250هزار صندلی است که 15هزار نفر از این تعداد می‌توانند مستقیم رشته پزشکی را انتخاب کنند. این در حالی است که سال گذشته حدود 600هزار داوطلب متقاضی رشته تجربی بوده‌اند. از سویی سالانه 150هزار نفر به این عدد اضافه می‌شود. با این حساب سال 98 تعداد داوطلبان این رشته 800هزار نفر خواهد شد، درحالی‌که با توجه به ظرفیت موجود 550 هزار نفر شانس ورود به دانشگاه را پیدا نمی‌کنند و پشت کنکور منتظر خواهند ماند؛ این یعنی گذر عمر، پشت کنکور، بدون هیچ چشم‌اندازی از آینده و فرصت‌های شغلی.