فرش دستباف مرکزی در محاق

 مریم جباری|  اراک- خبرنگار :


فرش دستباف یکی از هنرهای صنعتی و اصیل در استان مرکزی است که در سال‌های نه چندان دور، از آوازه جهانی برخوردار بود و ظرفیت بزرگی در اشتغالزایی و ارزآوری به شمار می‌آمد. کیفیت، پیشینه و ذوق هنرمندان این استان در فرش دستباف تا حدی پیش رفت که در سال93 فرش ساروق(فرش بومی استان مرکزی) در سازمان جهانی مالکیت فکری ثبت جهانی شد. 

با این حال در سال‌های اخیر این هنر- صنعت در پیچ و خم مشکلات گرفتار شده و هنوز با چالش‌های اساسی دست و پنجه نرم می‌کند. کارشناسان و بافندگان فرش در استان براین باورند که گرانی فرش دستباف و پایین آمدن قدرت خرید اکثر افراد جامعه و بی‌توجهی به تبیین قانون تولید فرش دستباف، از مشکلات اصلی این حوزه است. از سوی دیگر، دستمزد کم و ساعت کار طولانی برای بافندگان، بیمه، بازاریابی سنتی، نداشتن حمایت از سوی ارگان‌های دولتی، نداشتن زیرساخت‌های مناسب برای صادرات و کمبود نقشه‌کش‌های ماهر از دیگر مشکلاتی است که صنعت فرش استان مرکزی با آن درگیر است و تا زمانی که این موانع برطرف نشود جایگاه فرش استان در بازارهای جهانی تغییر نخواهد کرد. 


ضرورت ایجاد نمایشگاه تخصصی فرش 

یک کارشناس و پیشکسوت در حوزه فرش دستباف استان مرکزی در این باره می‌گوید: صنعت فرش دستباف این استان، نیازمند استفاده از ظرفیت کارشناسان و متولیان فرش و حمایت دولت است و در این صورت می‌تواند دوباره به روزهای درخشان گذشته بازگردد.

«عبدالحسین اخوان» به همشهری بیان می‌کند: فرش دستباف مرکزی برای ما یک هویت است. بنابراین استفاده از ظرفیت افراد دارای علم، تجربه و تخصص در این هنر-صنعت می‌تواند در شکوفایی آن و اشتغالزایی در مناطق مختلف استان نقش‌آفرین باشد. اگر بتوانیم نمایشگاه تخصصی فرش در محل دائمی نمایشگاه‌های استان مرکزی ایجاد کنیم، می‌توان امیدوار بود که فرش این خطه از فرش‌های مشابه، متمایز شود و بی‌شک همین اقدام نخستین گام در زمینه توسعه صنعت فرش استان خواهد بود.

این کارشناس و پیشکسوت حوزه فرش دستباف استان می‌افزاید: دولت باید در زمینه حمایت از قالی‌بافان برنامه‌ای مشخص داشته باشد تا با این اقدام بتوانیم تولیدات با کیفیت را با هزینه تمام شده کم افزایش و در نتیجه صادرات بیشتری داشته باشیم. از سوی دیگر می‌توان هنر-صنعت فرش دستباف را در دانشگاه‌ها به نسل جوان آموزش داد.


پیگیری اجرای سند جامع فرش

معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استاندار مرکزی نیز با بیان این‌که مرکزی یکی از استان‌های مطرح در زمینه هنر اصیل صنعت فرش دست‌باف در کشور است، می‌گوید: متأسفانه این هنر اصیل در استان مورد غفلت واقع شده و از این ظرفیت در زمینه رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال به درستی استفاده نمی‌شود.

 «سعید فرخی» بیان می‌کند: در این زمینه تاکنون شاهد انجام اقدامات هدفمند و منسجمی برای رفع مشکلات و موانع موجود نبوده‌ایم. به طور مثال تدوین سند جامع فرش در این استان از سال 94 و براساس مصوبه کمیته فرش آغاز شد، اما متأسفانه تاکنون شاهد عملیاتی شدن آن نبوده‌ایم. از مهم‌ترین برنامه‌های عملیاتی که در این سند پیش‌بینی شده است، ایجاد موزه فرش، احداث رنگرزخانه، ایجاد بانک اطلاعاتی و وب‌سایت‌های فروش و بازاریابی الکترونیکی فرش است که هیچ‌کدام از این موارد در استان تاکنون محقق نشده است. این در حالی است که شهرهای مختلف استان دارای ظرفیت‌های صادراتی بسیار خوبی در زمینه فرش دستباف هستند.

معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استاندار مرکزی با بیان این‌که سند جامع فرش دستباف استان دومین سند فرش دستباف کشور بعد از سند بالادستی فرش در تهران است، می‌افزاید: این سند در سال 95 مورد تأیید مرکز ملی فرش ایران نیز قرار گرفته است. علت این‌که این سند تاکنون در استان اجرایی نشده جای سؤال و تأسف دارد. این در حالی است که بسیاری از موارد موجود در زمینه تحقق اهداف این سند به تخصیص نیافتن اعتبار و بودجه ارتباط ندارد. بنابراین در این بخش باید اقدامات جدی‌تری صورت گیرد.

وی می‌گوید: سازمان صنعت، معدن و تجارت استان باید نسبت به بازخوانی مجدد سند فرش مرکزی اقدامات لازم را انجام دهد و این‌که از کنار این مسئله به راحتی عبور کنیم قابل قبول نیست، زیرا در این زمینه علاوه بر کار علمی هزینه بسیار زیادی شده است و ما این مسئله را با جدیت پیگیری و مطالبه خواهیم کرد.

 معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استاندار مرکزی با اشاره به اهمیت انجام اقدامات پیش‌بینی‌ شده در این سند به صورت زمان‌بندی و اولویت‌بندی شده بیان می‌کند: اگر اقدامات بدون برنامه‌ریزی، هدف و بدون توجه به اولویت‌ها انجام شود هیچ دستاورد و نتیجه‌ای را به همراه نخواهد داشت و مانند این مدت تنها زمان را از دست خواهیم داد. اقدام دیگری که در زمینه احیای صنعت فرش استان می‌توان انجام داد بیمه هنرمندان و قالی‌بافان است که تاکنون به صوت جدی پیگیری نشده و همین مسئله نیز دلسردی این افراد را به همراه داشته است. حمایت از هنرمندان در زمینه حفظ و احیای هنرهای اصیل ایرانی از جمله صنعت فرش دارای اهمیت بسیار زیادی است.


رونق صنعت فرش در گرو کاهش هزینه‌های تولید 

رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی با بیان این‌که هزینه تمام شده برای تولیدکننده فرش دستباف بسیار بالاست، می‌گوید: همین مسئله باعث شده استقبال در بازار داخلی برای خرید فرش دستباف با توجه به این‌که درآمد اکثر افراد جامعه در سطح متوسط و پایینی قرار دارد، بسیار کم باشد.

«محمد ریاحی» بیان می‌کند: زمینه صادرات فرش دستباف نیز چندین سال است که با مشکلات و موانع بسیار زیادی مواجه هستیم و قیمت بالای تولید فرش بر صادرات این هنر-صنعت تاثیرگذار بوده است. به همین منظور سند راهبردی فرش در استان برای رفع این مشکل باید هرچه سریع‌تر عملیاتی شود. در این زمینه بهترین اقدامی که می‌توان انجام داد کاهش هزینه‌های تمام شده تولید فرش دستباف برای تولیدکنندگان است، زیرا در این صورت فرش دستباف با قیمت کمتری وارد بازار خواهد شد و این امکان که مردم توانایی خرید را پیدا کنند به وجود خواهد آمد.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی می‌افزاید: علاوه بر موارد ذکر شده با توجه به مشکلات بیمه‌ای قالی‌بافان و همچنین درآمد پایین این قشر این افراد تمایل چندانی به فعالیت در این حوزه ندارند که همین مسئله در بروز مشکلات موجود صنعت فرش استان تأثیرگذار بوده است.