کالاها شناسنامه‌دار شدند

آوین آزادی 

بالاخره بعد از 3سال کشمکش و بیش از 37 سال ارائه طرح‌های کاغذی، سرانجام واردات کالاهای بدون کد ممنوع شد. نهم خردادماه سال 95، یدالله صادقی -معاون امور اقتصادی و بازرگانی وزیر صنعت- از سامانه شناسه کالا رونمایی کرد. 

چند ماه بعد، یعنی در شهریور همین سال، با تصویب آیین‌ نامه اجرایی ماده 13قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز در مورد کد شناسه و رهگیری کالا، بالاخره زمینه‌های بهانه‌تراشی برای برخورد با کالاهای قاچاق و فروشندگان این کالاها از بین رفت؛ طرحی که هنوز که هنوز است با همه کمی‌ها و کاستی‌ها اجرا می‌شود. البته پیش از این هم دولت دهم تلاش کرده بود که با راه‌اندازی برچسب‌های شبنم جلوی قاچاق کالاها را بگیرد اما آن‌قدر ایراد و اشکال به این طرح وارد شد و هزینه‌های اجرا‌کردن آن سرسام‌آور بود که درنهایت نصب ایران‌کد و برچسب‌های شبنم به خاطره‌ها پیوست. 

شیوه کدگذاری کالاها در سامانه جدید 

در شیوه جدید کدگذاری، واردکنندگان و تولیدکنندگان موظف شدند که با مراجعه به سامانه ntsw.ir و ثبت‌نام در آن، نسبت به تولید شناسه کالا اقدام کنند. پس از این ثبت‌نام، برای ایجاد تمایز بین اقلام مختلف یک کالا در سطح بازار، رهگیری کالاها توسط ارگان‌های ذی‌ربط آغاز شد. 

این شیوه مورد پسند اصناف مختلف قرار گرفته بود. مهدی یکتا -دبیراتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران- گفته بود: سیستم کدگذاری اجناس یک سیستم بین‌المللی است که در 120 کشور جهان استفاده می‌شود. 

به گفته او، 7درصد پوشاک از طریق واردات انجام می‌شود که 99درصد این واردات قاچاق است. زیرا بازار پوشاک به دلیل جنس‌های ارزان و بی‌کیفیت چینی و اجناسی که از آسیای شرقی وارد می‌شود از بین رفته است و هیچ محصولی یارای مقابله با این اجناس بی‌کیفیت و ارزان را ندارد.


کدام کالاها کدگذاری شدند؟ 

بر اساس دستور‌العمل وزارت صنعت، واردات 11گروه کالایی از ابتدای تیرماه همان سال بدون ارائه کد شناسایی ممنوع شد. این کالاها به قرار ذیل بودند:

 دسته اول: داروی انسانی، مواد مخدر و مواد تحت کنترل، مکمل‌های دارویی و غذایی، ملزومات و تجهیزات پزشکی، فراورده‌های آرایشی و  بهداشتی، مواد خوراکی و آشامیدنی فرآوری‌شده، فراورده‌های زیستی انسانی، فراورده‌های طبیعی، سنتی و گیاهی، دسته دوم: دارو، افزودنی‌ها و مکمل‌ها، مواد اولیه و جانبی، ملزومات دامپزشکی و سموم، دسته سوم: تلفن همراه و سایر تجهیزات مخابراتی، دسته چهارم: دخانیات، دسته پنجم: لوازم خانگی،‌ دسته ششم: قطعات یدکی، دسته هفتم: فراورده‌ها و مشتقات نفتی، گازی و پتروشیمی، دسته هشتم: طلا، شمش و مصنوعات، دسته نهم: منسوجات و پوشاک، دسته دهم: اسباب‌بازی و دسته یازدهم: کالاهای کشاورزی. 

تحول در بازار موبایل 

یک سال بعد از کدگذاری کالاها اتفاق مهمی در بازار موبایل افتاد. بالاخره بعد از سال‌ها کشمکش بازار موبایل‌های قاچاق از دست رفت و همه موبایل‌های ثبت‌نشده در گمرک از کار افتادند. 

طرح رجیستری طرحی بود که هر بار به مرحله اجرا رسید، به تعویق افتاد. در سال96، در راستای تحدید قاچاق، همه واردکنندگان موبایل موظف به شناسنامه‌دار‌کردن دستگاه‌های خود شدند، چرا که دستگاه‌هایی که رجیستری نبودند بعد از یک ماه به‌طور کلی از رده خارج و غیرقابل استفاده می‌شدند. 

تا پیش از اجرای طرح رجیستری 90درصد گوشی‌های موجود در بازار قاچاق بودند.