پسماندهای اصفهان در مخازن زیرزمینی

‌نفیسه زمانی‌نژاد|   اصفهان- خبرنگار:


پایلوت قرار گرفتن اصفهان در نصب مخازن زیرزمینی هوشمند پسماند از خبرهای اخیری است که مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان اعلام کرده است. نخستین مخزن زیرزمینی هوشمند نیز با هزینه‌ای افزون بر ۳۰۰ میلیون ریال به صورت پایلوت در منطقه ۴ شهر نصب شده و مورد استفاده شهروندان قرار گرفته است.


ویژگی‌های منحصر به فرد مخازن پسماند زیرزمینی هوشمند

شهروندان کلان‌شهر اصفهان با بیشتر از 5/2 میلیون نفر جمعیت، روزانه هزار تا ۱۲۰۰ تن انواع پسماند تولید می‌کنند. «سمیه خالدی» کارشناس محیط ‌زیست در حوزه بازیافت، می‌گوید: بخشی از بازیافت‌ها از ۱۱ شب حمل می‌شوند و هر روز صبح به کارخانه پردازش و تولید کود آلی منتقل می‌شوند. بخش دیگری از پسماندها مانند وسیله‌های اسقاطی هم که با انواع شبانه متفاوت و اغلب حجیم‌ترند، نیز به محل دفن برده می‌شوند و البته اینها پسماندهای عادی شهری نیستند.
وی می‌افزاید: گروه دیگر پسماندها حاصل ساخت‌وسازهای عمرانی هستند که در حال حاضر در گردنه زینل تخلیه می‌شوند. در تقسیم‌بندی پسماندها، پسماندهای صنعتی هم داریم که به محیط ‌زیست ضرر می‌رسانند.

خالدی ادامه می‌دهد: با وجود این میزان از انواع پسماندها مدیریت پسماند شهری به‌ویژه در کلان‌شهرها نیازمند برنامه‌ریزی‌های منظم و مبتنی بر اصول بهداشتی است و لازم است ساکنان شهر، ناظران، برنامه‌ریزان و مسئولان همگی برای ارتقای کیفیت جمع‌آوری و دفن پسماندهای شهری تلاش کنند تا محیطی بهداشتی و به دور از آلودگی همراه با سیمایی دلنشین مهمان شهر شود. با این اوصاف است که اخیرا سازمان پسماند شهر اصفهان با اقدامی تازه در ایجاد نخستین مخازن پسماند هوشمند در کشور، منطقه 4 اصفهان را به عنوان پایلوت برای اجرای این طرح انتخاب کرده است.

در این میان، نکته قابل توجه آن است که تا همین چند سال گذشته، اصفهان رتبه اول را برای تفکیک در مبدأ در ایران دارا بود؛ رتبه‌ای که به دلیل تفکیک اولیه اقلام بازیافتی به دست آورده بود. اما آیا در حال حاضر هم دارای چنین رتبه‌ای است؟در این باره، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان بیان می‌کند: سال‌هاست که مخازن جمع‌آوری پسماند هوشمند در کشورهای توسعه‌یافته به 2 صورت زمینی و یا زیرزمینی وجود دارد. به علاوه، در این کشورها دستگاه‌هایی به نام خوددریافت پسماند نیز کاربرد دارد. 

به گفته «علی دهنوی»، تا پیش از این، در اصفهان دارای چند نمونه مخازن زیرزمینی بوده‌ایم، ولی مدل فعلی از نوع هوشمند است و در صددیم برای سال آینده علاوه بر فراگیر کردن مخازن هوشمند جمع‌آوری پسماند در اصفهان، دستگاه‌های خوددریافت پسماند هم راه‌اندازی کنیم.

وی توضیح می‌دهد: این مخازن دارای 2 سطل 500 لیتری مخصوص پسماند است که هوشمند و با حسگرهای چشمی عمل می‌کنند و دارای ویژگی‌های منحصر به فردی هستند: در معرض دید قرار ندارند، حیوانات امکان دسترسی به آنها را ندارند، دارای ظاهری زیبا هستند و این برای نمای شهرمان بسیار اهمیت دارد و مهم‌تر از همه، مخازنی هوشمند هستند، به دلیل آن‌که درِ ورودی مخزن بسته است، اما در زمان ورود پسماند و با تشخیص حسگر، درِ مخزن برای ورود پسماند باز می‌شود و با پُر شدن مخزن، فرمان تکمیل گنجایش مخزن صادر می‌شود. 

به گفته این مسئول، خارج کردن پسماند از مخازن زیرزمینی از طریق خودروهای مکانیزه انجام می‌شود و سپس به مکان‌های مخصوص انتقال می‌یابد. وی درباره دیگر کاربردهای این مخازن هوشمند بیان می‌کند: مخازن طراحی‌شده 2 جایگاه ‌تر و خشک دارند و برای مکان‌های چون مراکز دانشگاهی، ساختمان‌های بلندمرتبه و مجتمع‌های رفاهی - تفریحی که رعایت بهداشت و زیبایی ظاهر در آنها دارای اهمیت است، بسیار کاربری دارند. همچنین در بیمارستان‌ها برای جمع‌آوری پسماندهای معمولی می‌توانند نصب شوند، نه برای پسماندهای مخصوص بیمارستانی، چون آنها نیاز به ظروفی خاص با مدیریتی متفاوت دارند.

دهنوی تصریح می‌کند: طرح اشاره‌شده تحت نظر سازمان پسماند شهری اصفهان و سازمان خدمات شهری اجرا می‌شود و با تولید انبوه آن در آینده‌ای نزدیک، می‌توان با هزینه کمتر مناطق بیشتری را پوشش داد.وی درباره دلایل انتخاب منطقه 4 به عنوان پایلوت اجرای این طرح می‌گوید: چنین مخازنی در محل‌های پررفت‌وآمد و نزدیک به منابع برق باید نصب شوند که محل انتخاب‌شده چنین ویژگی‌هایی را داشت و هدف آن است که برای آگاهی از میزان رضایت در مورد چنین مخازن هوشمندی، نظرهای مردم، ماموران پارک محل مخازن و ماموران حمل مخازن از زیر زمین به روی زمین سنجیده شود.


 فاصله گرفتن از رتبه نخست مدیریت پسماند

مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان با ابراز امیدواری از رسیدن اصفهان به جایگاه ویژه در زمینه مدیریت پسماند خاطرنشان می‌کند: تا چند سال گذشته، اصفهان دارای رتبه نخست در زمینه مدیریت پسماند بود، ولی اکنون نه‌تنها در رتبه اول قرار نداریم، بلکه با ایده‌آل‌ها هم فاصله گرفته‌ایم و این تدابیر را اندیشیده‌ایم.

در ادامه، وی با اشاره به ضرورت توجه به مؤلفه‌های زیست‌محیطی و بهداشتی برای دفع پسماند می‌گوید: پسماندها پس از جمع‌آوری و انتقال به کارخانه کود آلی به وسیله سرندهای موجود در کارخانه جداسازی می‌شوند و به 2 دسته پسماندهای خشک و ‌تر تقسیم می‌شوند. پسماندهای‌ تر پس از تفکیک به سبب داشتن مواد آلی برای تهیه کود کمپوست و استفاده در فضای سبز شهری و زمین‌های کشاورزی کاربرد دارند.

پسماندهای خشک هم که مقدار زیادی از آنها شامل مواد پلاستیکی است، در صورت داشتن فناوری روز می‌توانند برای تولید انرژی استفاده شوند، اما به دلیل گران بودن این فناوری‌ها، در حال حاضر این ‌گونه پسماندها در منطقه سگزی دفن می‌شوند. در صورتی که فناوری تولید انرژی از پسماند خشک به کار گرفته شود، می‌توان به اهدافی چون ارزش افزوده ضایعات و حفاظت از محیط ‌زیست دست یافت.


برنامه‌های گوناگون در مناطق مختلف شهر

بنا به گفته «سجاد رستمی» ناظر عالی اداره خدمات شهری شهرداری اصفهان، میزان تولید پسماند و البته برنامه‌ریزی برای جمع‌آوری آن در مناطق متعدد شهر اصفهان متفاوت است. پسماند تولیدشده بستگی به میزان جمعیت، تراکم آن و همچنین فرهنگ غالب در هر منطقه دارد و قطعا آگاهی شهروندان در نحوه تفکیک زباله‌ها از مبدا بسیار اهمیت دارد، چراکه زباله‌های‌ تر به طور طبیعی حاوی مایعاتی است که ایجاد شیرابه می‌کند. شیرابه هم بدبو و آلوده است. بنابراین شهروندان و به‌خصوص بانوان خانه‌دار باید تفکیک از مبدا را رعایت کنند.