جریان فاضلاب در مزارع

هادی پناهی|   ارومیه – خبرنگار:


اظهارات دکتر «رسول انتظار مهدی» معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی آذربایجان غربی، در کمیسیون امنیت غذایی، مبنی بر آبیاری بخشی از مزارع استان با فاضلاب خام، نگرانی‌های زیادی در میان مردم پدید آورده است.

 بی‌شک آبیاری مزارع به این شیوه باعث بروز و شیوع بیماری‌های متعددی می‌شود و باید مقابله با آن در دستور کار قرار بگیرد، اما به نظر می‌رسد برای برخورد با متخلفان میان دستگاه‌های ذی‌ربط ناهماهنگی و اختلاف عقیده وجود دارد و به نظر می‌رسد سلامت مردم گروگان اختلاف نظرهای اداری شده است. هرچند به گفته مسئولان، تلاش‌هایی برای کاهش میزان اراضی زیر کشت با فاضلاب خام در حال انجام است، متخلفان نیز به دلایل گوناگون به شکل‌های مختلف به کار خود مشغول هستند و سلامت شهروندان را با خطرات زیادی تهدید می‌کنند. 


متولیان مبارزه با کشت فاضلابی

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی آذربایجان غربی در گفت‌وگو با همشهری درباره این‌که وظیفه برخورد با متخلفان آبیاری مزارع با آب‌های غیربهداشتی و فاضلاب‌های خام بر عهده کدام نهاد است می‌گوید: ماده 46 و ماده 58 قانون توزیع عادلانه آب، آلوده‌سازی آب را ممنوع اعلام کرده است. وزارت نیرو، جهاد کشاورزی و سازمان حفاظت محیط‌زیست را مسئول شناسایی و جلوگیری از آلودگی آب می‌داند.

انتظار مهدی ادامه می‌دهد:‌ شناسایی مزارع آبیاری‌شده با فاضلاب هم به عهده سازمان جهاد کشاورزی است و ممانعت از آن به عهده این سازمان با مشارکت دستگاه‌های ذی‌ربط. در مواقعی که آلودگی مزارع تهدید علیه بهداشت عمومی باشد وزارت بهداشت نیز باید مداخله کند. 

وی با اشاره به این‌که چه اقداماتی برای مقابله با این پدیده خطرناک بهداشتی شده است، اظهار می‌کند: ممانعت از آبیاری مزارع کشاورزی با فاضلاب‌ها در جلسات ستاد استانی و شهرستانی، کارگروه سلامت امنیت غذایی استان و شهرستا‌ن‌ها مطرح و به عنوان مصوبه به ارگان‌های ذی‌ربط برای اجرا ابلاغ شده است. در این باره مکاتبات متعددی با برخی سازمان‌ها انجام گرفته و کارشناسان این حوزه معاونت در گروه‌‌های مشترک با ارگان‌های ذی‌ربط درباره شناسایی مزارع آبیاری‌شده با فاضلاب خام مشارکت فعال دارند. به گفته این مسئول، در شهرهای سلماس‌، ماکو‌، چایپاره‌، شوط‌، سردشت و ارومیه‌ آبیاری مزارع کشاورزی با فاضلاب گزارش شده است.


لزوم فرهنگ‌سازی بین کشاورزان

انتظار مهدی در باره این‌که برای مقابله با متخلفان چه اقداماتی شده و چه آثاری داشته و آیا این اقدامات باعث کاهش استفاده کشاورزان از آب فاضلاب خام شده است بیان می‌کند: بهترین راه مقابله آگاه‌سازی و آموزش کشاورزان در مورد مخاطرات بهداشتی ناشی از آبیاری مزارع کشاورزی با فاضلاب و جلب مشارکت آنهاست که از سوی سازمان جهاد کشاورزی و وزارت بهداشت انجام می‌گیرد.

 قطعا در صورت تامین آب کشاورزان از فاضلاب برای آبیاری مزارع کشاورزی استفاده نخواهند کرد. ضمن آن‌که معرفی متخلفانی که انهار عمومی را با پساب و فاضلاب آلوده می‌کنند به مراجع ذی‌صلاح قضایی باید از سوی وزارت نیرو‌، جهاد کشاورزی و سازمان حفاظت محیط ‌زیست انجام شود. به گفته این مسئول، محصولات کشاورزی‌ای که با فاضلاب آبیاری شوند در صورت عدم سالم‌سازی باعث شیوع بیماری‌های روده‌ای و انگلی در انسان می‌شوند. همچنین، در صورت تجمع مواد شیمیایی و فلزات سنگین در محصولات کشاورزی و وارد شدن به زنجیره غذایی و بدن انسان می‌توانند موجب بروز سایر بیماری‌های مزمن شوند.

معاون دانشگاه علوم پزشکی استان با بیان این‌که در سال 1396 سطح زیر کشت مزارع کشاورزی که با فاضلاب آبیاری شده بر اساس گزارش سازمان ذی‌ربط 56 هکتار بوده‌ است ادامه می‌دهد: این اراضی بیشتر در شهرهای ارومیه، شوط و ماکو قرار داشتند و آمار سال 97 هم پس از پایان سال استخراج و اعلام خواهد شد. 


مشخص نبودن تولیدات بومی

نمونه‌های مورد آزمایش از تولیدات اراضی آبیاری‌شده با فاضلاب خام از سوی معاونت غذا و دارو از بازارهای فروش محصولات کشاورزی تامین می‌شود و سپس این نمونه‌ها در سازمان جهاد کشاورزی استان تجزیه و تحلیل می‌شود. معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی آذربایجان غربی با بیان این مطلب اظهار کرد: نکته مهم در این نمونه‌گیری‌ها این است که ابتدا باید بومی بودن این محصولات مشخص شود، چراکه در نمونه‌گیری از بازارها معلوم نیست که محصول مورد آزمایش تولید کدام منطقه است.

«جلال غفارزاده» بیان می‌کند: برای حل این مشکل پیشنهاد این است که یک تفاهم‌نامه بین معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه و سازمان جهاد کشاورزی استان امضا شود تا با تقسیم‌بندی مناطق و به ترتیب اولویت‌های محصولات کشاورزی، نمونه‌برداری صورت بگیرد و همچنین معاونت غذا و دارو اجازه داشته باشد با هدف مبارزه بیولوژیک با آفات در مزارع تحت کنترل، آخرین یافته‌های پزشکی برای پروژ‌ه‌های تکمیلی را به صورت عملی انجام دهد، چراکه اجرای این پروژه‌‌ها هزینه‌بر هستند.

وی با اشاره به درصد عدم انطباق برخی محصولات کشاورزی تولیدشده و مورد استفاده در آذربایجان‌ غربی بر اساس آمارهای سال گذشته اظهار می‌کند: 50 درصد پرتقال‌های مورد آزمایش در نمونه‌برداری‌ها نتیجه منفی گرفتند و از نظر باقی‌مانده سموم و نیترات عدم انطباق استاندارد به سبزی‌ها ۴۲ درصد، سیب ۲۶ درصد، گیلاس ۵۰ درصد و کمترین درصد عدم انطباق استاندارد با ۲۰ درصد به خیار غیرطبیعی تعلق داشت.


جهاد کشاورزی؛ مسئول تنظیم بازار 

به گفته معاون امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی آذربایجان‌غربی در این استان 2 هزار هکتار زمین کشاورزی با فاضلاب خام آبیاری می‌شود که این خود موجب بروز و شیوع بیماری در بین مردم می‌شود. معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در این باره به همشهری می‌گوید: ارقامی را که از سوی معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اعلام شده است نه رد می‌کنیم و نه تکذیب. بر اساس قانون، باید با متخلفان برخورد شود. البته این برخورد جزو وظایف ما نیست، اما در حال همکاری با دانشگاه علوم پزشکی برای کاهش اراضی آلوده هستیم. 
«عبدالله فتح‌الله‌زاده» بیان می‌کند: آبیاری مزارع با فاضلاب تصفیه‌نشده در کل دنیا وجود دارد و صفر نمی‌شود، اما تلاش می‌کنیم که به حداقل برسد. به گفته وی، سازمان جهاد کشاورزی تنها متولی تنظیم بازار است و مسئولیت مقابله و برخورد با متخلفان بر عهده این سازمان نیست.