به بهانه کمبود اعتبار

سال گذشته آمار غیررسمی از 100 هزار کلاس درس که سیستم گرمایش استاندارد نداشتند، خبر می‌داد . امسال که بخاری نفتی داغ جدیدی بر دل گذاشت و جان مونا خسروپرست، صبا عربی، مریم نوکندی و یکتا میرشکار را گرفت، مسئولان آموزش ‌‌و پرورش نیروهای استانی خود را برای تهیه آمار صحیح مامور کردند. هر چند هنوز هم مسئولان استانی برای اعلام تعداد کلاس‌هایی که با بخاری غیراستاندارد گرم می‌شوند، تعارف می‌کنند، اما آمار وزارت آموزش‌ و پرورش نشان می‌دهد 137 هزار و 521 کلاس درس ایمنی لازم را ندارند و با در نظر گرفتن بخاری‌های گازی که از نظر کارشناسان به دلیل داشتن شعله مستقیم آن‌قدرها هم ایمن نیست، این آمار بسیار بیشتر برآورد می‌شود. 3 میلیون و 200 هزار دانش‌آموز در این کلاس‌ها درس می‌خوانند. محمد بطحایی،‌وزیر آموزش و پرورش این آمار را اعلام می‌کند و می‌گوید: «137 هزار و 521 کلاس در کشور از وسایل گرمایشی غیرایمن استفاده می‌کنند و امیدواریم تا یکی دو سال آینده این بخاری‌ها از مدارس جمع‌ شود.»

مدارس‏، آبستن حوادث
قانون تخصیص بخشی از درآمد فروش گاز برای استانداردسازی، سال 92 در مجلس شورای اسلامی تصویب شد. هرچند حذف بخاری‌های غیراستاندارد از سال 92 آغاز شده بود، اما با گذشت 5 سال فقط 221 هزار و 394 هزار کلاس درس از مجموع 385 هزار و 915 کلاس درس شناسایی شده با سیستم گرمایشی غیراستاندارد در سال 92، ایمن‌سازی شده است. اگر روال حذف بخاری‌های غیراستاندارد به همین شکل ادامه پیدا کند 4 سال دیگر زمان لازم است تا همه کلاس‌های درس به صورت ایمن گرم شوند. 4 سالی که می‌تواند آبستن حوادث زیادی باشد. نگاهی به جدول حوادث آتش‌سوزی در سال‌های گذشته هم گویای این ماجراست: آبان 90 دبیرستان شبانه‌روزی چابهار، آذر 91 مدرسه ابتدایی شین‌آباد، آذر 94 مدرسه روستای قوپوز و آذر 97 دبستان دخترانه «اسوه حسنه» فقط بخشی از مهم‌ترین حوادث ناشی از آتش‌سوزی در مدارس است که به دلیل تلفات یا مصدومیت‌ها رسانه‌ای شده. 

اعتباری که کافی نیست 
سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور از نیاز 2062 میلیارد و 815 میلیون تومانی برای استانداردسازی کامل کلاس‌های درس باقی مانده و حذف همه بخاری‌های گازی و نفتی می‌گوید،‌ اما این اعتبار در شرایطی مطرح می‌شود که در قانون بودجه سال 97، بودجه وزارت آموزش و پرورش 35 هزار  و 984 میلیارد و 704 میلیون و 700 هزار تومان بود که بخش زیادی از آن سهم نوسازی مدارس نمی‌شود؛ این در حالی است که حذف بخاری‌های غیراستاندارد فقط گوشه‌ای از فرایندی است که بودجه نوسازی مدارس باید پاسخگوی آن باشد.  در میان استان‌های کشور، فارس با 21 هزار و 670، خراسان ‌رضوی با 13 هزار و 909، خوزستان با 12 هزار و 377، سیستان ‌و بلوچستان با 7 هزار و 684 و لرستان با 7 هزار و 559 مورد رتبه اول تا پنجم را از نظر داشتن کلاس‌های درس با سیستم گرمایشی غیراستاندارد دارند. هرچند بقیه استان‌ها هم وضع بهتری ندارند و یک کلاس درس ناایمن با یک دانش‌آموز هم می‌تواند منجر به بروز یک حادثه تلخ شود. 

اگر اعتبار تامین شود
آن‌طور که مسئولان استانی هم تاکید می‌کنند تقصیر اصلی همچنان بر گردن کمبود اعتبار است. مسئولان معتقدند اگر اعتبار باشد، فرایند استانداردسازی سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی مدارس زمان چندانی نمی‌برد.  مهدی میربد، مدیر کل نوسازی مدارس اصفهان، بودجه امسال آموزش و پرورش استان برای استانداردسازی وسایل گرمایشی را حدود 6 میلیارد تومان اعلام می‌کند و می‌‌گوید:‌ در صورت تامین و تخصیص اعتبار لازم می‌توان وعده داد تا حدود 3 سال آینده همه کلاس‌های درس استان با وسایل گرمایشی استاندارد مجهز شود. جاسم حسین‌پور، مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس خراسان ‌رضوی هم این نظر را دارد و تاکید می‌کند: از سال ۹۲ تا کنون، تاسیسات گرمایشی حدود ۱۸ هزار کلاس درس استان استانداردسازی شده است. اگر اعتبار مورد نیاز برای استانداردسازی تامین شود این کار در کمترین زمان انجام خواهد شد.

جمع‌آوری سیستم‌های غیراستاندارد 
معاون فنی و نظارت سازمان نوسازی با تاکید بر این‌که استانداردسازی سیستم گرمایشی - سرمایشی مدارس از اولویت‌های آموزش و‌ پرورش است، تأمین اعتبار را از عوامل اصلی برای استانداردسازی سیستم‌های گرمایشی می‌داند.  داریوش ورناصری البته به نکته دیگری هم اشاره می‌کند و آن فقدان امکاناتی چون گاز، برق و همچنین صعب‌العبور بودن برخی از مناطق است که اجازه راه‌اندازی سیستم گرمایشی مرکزی را در مدارس نمی‌دهد.  او با بیان این‌که سیستم‌های غیراستاندارد مدارس نهایتا تا 3-2 سال آینده جمع‌آوری می‌شود، می‌افزاید: در سال 98، بودجه آموزش و پرورش رشد حدود 5 برابری دارد. این رشد بر بودجه نوسازی سیستم‌های گرمایشی غیراستاندارد هم تاثیرگذار است و امیدواریم از نظر اعتباری مشکل خاصی نداشته باشیم. 
ورناصری در پاسخ به انتقادهای صورت گرفته از روند طولانی استانداردسازی سیستم‌های گرمایشی غیراستاندارد تصریح می‌کند: پیش از شروع طرح استانداردسازی سیستم‌های گرمایشی، 358 هزار و 915 کلاس درس، سیستم غیراستاندارد داشتند که این رقم امروز و بعد از 5 سال به 137 هزار و 521 مورد کاهش یافته است. این یعنی عزم ملی برای جمع‌آوری سیستم‌های غیراستاندارد وجود دارد و در این زمینه شاهد اتفاقات خوبی بوده‌ایم. 
معاون فنی و نظارت سازمان نوسازی البته تخلف برخی از مدارس درباره استفاده از بخاری‌های نفتی غیراستاندارد را رد نمی‌کند، اما تاکید می‌کند که آمار سیستم‌های غیراستاندارد، مربوط به بخاری‌های نفتی و گازی استانداردی هم می‌شود که از نگاه کارشناسان باید ایمنی آنها ارتقا پیدا کند. 

تعلل جبران‌ناپذیر
با وجود این، اما یک کارشناس آموزشی معتقد است آنچه امروز گریبان مدارس را گرفته است نه مشکل گازرسانی و کمبود اعتبار، بلکه تعلل در اقدامی است که باید بیش از یک دهه پیش انجام می‌شد. مینا خداییان با بیان این‌که در کشورهای توسعه‌یافته آموزش و توسعه فضاهای آموزشی، بالاترین سهم از اعتبار را به خود اختصاص می‌‌دهد، اما در ایران این اعتبار از سطح میانی هم پایین‌تر است، به همشهری می‌گوید: چند آتش‌سوزی مهیب و حوادث جانکاه دیگر باید در کشور رخ می‌داد تا مدیران به فکر تجهیز مدارس بیفتند؟ البته که امروز کشور در شرایطی است که جیب خالی دولت جلو بسیاری اقدامات را گرفته، اما آیا همیشه چنین بود؟ خداییان انتقاد دیگری هم دارد. او تصریح می‌کند: در بسیاری از مناطق هزینه گازرسانی چنان گزاف است که صرفه اقتصادی ندارد، اما آیا گاز تنها انرژی قابل استفاده است؟ نخست این‌که مجمع بزرگی به نام انجمن خیران مدرسه‌ساز وجود دارد که سازمان نوسازی مدارس و وزارت آموزش و پرورش می‌تواند به‌ویژه در مناطق دارای اضطرار، آنها را به جای ساخت مدارس جدید به سمت استانداردسازی مدارس سوق دهند. دوم این‌که این 2 سازمان باید از جامعه نخبه و دانشگاهی متخصص در آموزش و انرژی در کنار هم برای رسیدن به راه‌حل‌های اجرایی کم‌هزینه استفاده کند. این کارشناس با تاکید بر این‌که برخی مناطق انرژی بی‌نظیر خورشیدی دارد، می‌افزاید: از سوی دیگر معتقدم در شرایط فعلی وزارت آموزش و پرورش باید از اتکا به منابع فکری و ریالی خود دست بکشد و در هر 2 حوزه از مشارکت اجتماعی استفاده کنند. فراموش نکنیم که مدارس ما به‌ویژه در حوزه انرژی نیازمند اقدام عاجل هستند.  به گزارش همشهری، هرچند مدیران کشوری و استانی همچنان تاکید بسیاری بر کمبودها دارند و بر ایمن‌سازی سیستم‌ سرمایشی-گرمایشی مدارس تا چند سال دیگر تاکید می‌کنند، اما نباید فراموش کرد هر یک روز در هر مدرسه غیراستاندارد می‌تواند آبستن حادثه تلخ دیگری باشد. حالا که آموزش و پرورش هم بر مشارکت اجتماعی تاکید دارد و کمپین #همه_برپا با هدف جلب مشارکت‌های اجتماعی راه‌اندازی شده است، کاش مسئولان به جای وعده 2-3 ساله، از جمع‌آوری سیستم‌های غیراستاندارد به صورت ضرب‌الاجل و یا حداقل تا شروع سال تحصیلی 99-98 خبر می‌دادند تا دیگر دل هیچ پدر و مادری در هیچ نقطه از ایران با رفتن فرزندش به مدرسه نلرزد. 


   #همه_برپا 

#همه_برپا کمپینی است که با شعار «کلاس گرم، مدرسه امن» و با هدف پایان‌دادن به عمر سیستم گرمایشی غیراستاندارد مدارس آغاز شده و قرار است با مشارکت مردم به‌ویژه خیران مدرسه‌ساز در آینده‌ای نزدیک همه کلاس‌های درس کشور را به محیطی امن تبدیل کند. رئیس جامعه خیران مدرسه‌ساز کشور شماره حساب 1430030065 بانک ملت شعبه پل رومی تهران را برای جمع‌آوری کمک‌های مردم در این زمینه اعلام کرده است. 







نوسازی شوفاژ مدارس در البرز 
یکی از استان‌هایی که، بنابر اعلام مسئولانش، از نظر وسایل گرمایشی وضع مناسبی دارد و کاملا استانداردسازی شده، البرز است. کارشناس اداره کل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس البرز با بیان این‌که سیستم گرمایشی هیچ مدرسه‌ای در استان بخاری گازی یا نفتی نیست، به همشهری می‌گوید: از سال ۹۳ استانداردسازی سیستم گرمایشی مدارس استان در دستور کار قرار گفت و تا سال ۹۵ همه مدارس به شوفاژ مجهز شدند. در مدارس پر جمعیت و بزرگ با ایجاد موتورخانه و در مدارس کوچک با نصب پکیج سیستم گرمایشی به شوفاژ تبدیل شد.
ناصر زیاری می‌افزاید: شاید برخی مدارس، خارج از ساختمان مدرسه، کلاسی ساخته باشند و برای گرم کردن آن از بخاری استفاده شود، اما طبق آمار آموزش و پرورش هیچ مدرسه‌ای نیست که با بخاری نفتی یا گازی گرم شود. 
وی البته به نکته دیگری اشاره می‌کند و آن فرسودگی رادیاتورها یا لوله‌کشی و فرسودگی موتورخانه است. زیاری توضیح می‌دهد: سیستم لوله کشی و تجهیزات برخی از مدارس با گذشت ۲۰ یا ۳۰ سال فرسوده شده است و نیاز به احیا دارد که در ۲ سال گذشته نوسازی آن در دستور کار قرار گرفته است.

تجهیز 5 هزار کلاس درس خوزستان
 مدیر کل نوسازی مدارس خوزستان با بیان این‌که در 3 سال گذشته 5 هزار کلاس در خوزستان به سیستم گرمایشی استاندارد مجهز شده‌اند به همشهری می‌گوید: خوزستان استانی گرمسیری است و به همین دلیل تمرکز ما بر تجهیز مدارس به سیستم‌های سرمایشی است.  رضا رضایی با بیان این‌که خوزستان امسال شرایط آب وهوایی متفاوتی نسبت به سال‌های گذشته پیدا کرده است، می‌افزاید: تمهیداتی در این باره اندیشیده‌ایم و تعدادی از مدارس را مجهز به سیستم گاز شهری کرده‌ایم. مدارس شهرهای شمالی خوزستان و مدارس شبانه‌روزی در اولویت اداره کل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس خوزستان برای تجهیز به سیستم گرمایشی هستند.
وی با بیان این‌که 8 هزار کلاس درس در خوزستان از سیستم گرمایشی مطلوب برخوردار نیستند، اظهار می‌کند: بنا به آمار، در این کلاس‌ها از بخاری‌های نفتی استفاده نمی‌شود و معمولا از هیترهای برقی استفاده می‌کنند. برای تجهیز این کلاس‌ها به کولرهای دوزمانه و بخاری‌های تابشی به 15 میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم. بنا بر اعلام آموزش و پرورش، بیش از 9 هزار مدرسه در خوزستان وجود دارد و حدود یک میلیون دانش‌آموز خوزستانی در 43 هزار و 440 کلاس درس مشغول به تحصیل هستند.

رتبه دوم خراسان رضوی
خراسان رضوی ٥٥ هزار و ٢٠٠ کلاس درس دارد که به گفته مدیر کل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان، از این تعداد ۱۶ هزار و ۱۵۰ کلاس سیستم گرمایشی استاندارد ندارند. البته آخرین آمار آموزش و پرورش تعداد کلاس‌های با سیستم غیراستاندارد این استان را 13 هزار و 909 مورد اعلام می‌کند. 
بنا به آمار یادشده، خراسان ‌رضوی با این تعداد کلاس‌های غیراستاندارد از نظر سیستم‌ گرمایشی در رتبه دوم کشور قرار دارد. هرچند مسئولان استان تاکید می‌کنند با وجود این‌که این تعداد کلاس تاسیسات موتورخانه و شوفاژ برای تامین گرمایش ندارند، اما بخاری‌های موجود در آنها گازی یا نفتی استاندارد است.  جاسم حسین‌پور، مدیر کل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس خراسان ‌رضوی در این باره به همشهری می‌گوید: از سال ۹۲ تا کنون، تاسیسات گرمایشی حدود ۱۸ هزار کلاس درس استان استانداردسازی شده است. از این تعداد سیستم گرمایشی ۶۰۰ کلاس امسال به بهره‌برداری رسید و تا پایان سال هم سیستم تعداد دیگری از کلاس‌ها بهره‌برداری خواهد شد.  وی بیان کرد:  امسال ۸ میلیارد و ۱۵۰ میلیون تومان برای استانداردسازی گرمایشی مدارس اختصاص یافته است که اگر تامین شود استانداردسازی در کمترین زمان انجام خواهد شد. 

اصفهان و 9175 کلاس غیراستاندارد 
 اصفهان یکی از استان‌هایی است که تعداد کلاس‌های با سیستم‌ گرمایشی غیراستاندارد در آن بالاست. اصفهان از این حیث در میان 31 استان کشور در جایگاه دوم قرار دارد.  مدیر کل نوسازی مدارس اصفهان با بیان این‌که این استان 30 هزار کلاس درس دارد، به همشهری می‌گوید: 66 درصد این کلاس‌ها از نظر وسایل گرمایشی استانداردسازی شده است. به عبارتی حدود 9175 کلاس درس نیاز به استانداردسازی گرمایشی دارند.  مهدی میربد می‌افزاید: هرچند در حال حاضر هم در کلاس‌های درس این استان از وسایل گرمایشی خطرناک استفاده نمی‌شود، اما با وجود این، به استانداردسازی وسایل گرمایشی موجود نیاز است.  وی بودجه امسال آموزش و پرورش استان اصفهان برای استانداردسازی وسایل گرمایشی را حدود 6 میلیارد تومان اعلام و اظهار می‌کند:‌ در صورت تامین و تخصیص اعتبار لازم می‌توان وعده داد تا حدود 3 سال آینده همه کلاس‌های درس استان با وسایل گرمایشی استاندارد مجهز شود. مدیر کل نوسازی مدارس اصفهان اعتبار مورد نیاز برای استانداردسازی وسایل گرمایشی کلاس‌های درس را حدود 100 میلیارد تومان برآورد می‌کند و توضیح می‌دهد‌: امسال و تاکنون 300 کلاس درس با حدود 6 میلیارد تومان به سیستم‌های استاندارد مجهز شد. امیدواریم با تامین اعتبار در آینده نزدیک بقیه کلاس‌های درس هم از نظر وسایل گرمایشی ایمن شوند. 


21670 بخاری غیراستاندارد در فارس
بر اساس آمار وزارت آموزش و پرورش کشور، تا پایان دی سال 97، 21 هزار و 670 کلاس درس در استان فارس همچنان از بخاری غیراستاندارد استفاده می‌کنند، اما اداره کل آموزش و پرورش فارس اعلام کرده است که سهم بخاری نفتی از این تعداد 3100 عدد می‌شود.
 استفاده از بخاری نفتی در فارس در حالی ادامه دارد که این استان 12 سال پیش تجربه سنگین آتش‌سوزی در مدارس را از سر گذرانده است. با این حال مدیر کل نوسازی مدارس فارس اصلی‌ترین مشکل جمع‌آوری بخاری نفتی را نبود گاز شهری در برخی شهرها و روستاها عنوان می‌کند و می‌گوید: طی 2 سال گذشته بیش از 5 هزار کلاس درس با اعتبار ۵۰ میلیارد تومان مجهز شده است. سرافراز موصلی می‌افزاید: در 5 سال گذشته برای ساماندهی سیستم گرمایشی و سرمایشی مدارس استان، ۳۷ و نیم میلیارد تومان هزینه شده است. تجهیز هر کلاس درس به 2 میلیون تومان اعتبار نیاز دارد. این دستگاه اما کلاس‌های درس فاقد استانداردهای لازم گرمایشی را عددی بسیار کمتر از وزارت آموزش و پرورش اعلام می‌کند. 
موصلی می‌گوید: از 5 هزار کلاس درس فاقد سیستم گرمایشی استاندارد تاکنون 1500 مورد مجهز شده است و 3500 کلاس دیگر در صورت تأمین اعتبار به این سیستم‌ها مجهز می‌شود.