سینما آتش

حادثه آمد و رفت ولی بیات نشد؛ مگر می‌شود رد پای مرگ و حضور داغ در قصه‌ای نهفته باشد و آن قصه تکراری و کهنه شود؟ روی همین حساب است که سینما هم با حادثه، رفاقت قدیمی دارد و با حکایت‌های تلخ، حسابی ایاغ است.

بعد از پلاسکو هم چنین شد و یکی‌دو نفری از جماعت سینما سراغ حادثه رفتند. اولی، مصطفی کیایی بود که به‌ خاطر فیلم‌های قبلی‌اش در میان جماعت فیلم‌بین شناخته‌شده‌تر بود. او خبر از ساخت فیلمی داد با نام اولیه پلاسکو که حالا البته نامی متفاوت دارد. فیلم کیایی درباره حادثه زمستانی تهران البته در تابستان کلید خورد. خودش درباره فیلمش به همشهری گفت: «از بعد از حادثه مدام درگیر این موضوع بودم که فیلمی درباره این اتفاق بسازم و نام پلاسکو را روی آن گذاشتم. این اتفاق آن‌قدر دراماتیک بود که به‌عنوان یک فیلمساز اصلا نمی‌توانستم از آن صرف‌نظر کنم و حالا که فیلم در فهرست فیلم‌های جشنواره قرار دارد بسیار خوشحالم که توانسته‌ام دین خودم را به این موضوع در حد توان ادا کنم». کیایی البته تأکید کرد: «این فیلم (با نام تغییریافته چهارراه استانبول) هم در کارنامه خودش و هم سینمای ایران یک تجربه فوق‌العاده به لحاظ جاذبه‌های بصری و جلوه‌های ویژه است». پلاسکو ـ چه قبل از آتش‌سوزی و چه بعد از آن ـ به مدد جلوه‌های ویژه بصری با هنرمندی فرید ناصرفصیحی در فیلم چهارراه استانبول به تصویر کشیده شده است.

البته به غیر از مصطفی کیایی یک فیلمساز دیگر هم نسبت به حادثه آخرین روز دی‌ماه سال95 در چهارراه استانبول تهران بی‌تفاوت نبود. محمدحسن فردوسی‌زاده، کارگردان مستند «پنجشنبه‌سوری» که فیلمش در جشنواره یازدهم سینما حقیقت هم به نمایش درآمد نفر دیگری بود که سراغ آتش پلاسکو در دنیای سینما رفت. فردوسی‌زاده در مستندش سراغ تعدادی از آتش‌نشانان درگیر ماجرا رفت و حقیقت حادثه پلاسکو را از زبان آنها روایت کرد.

خودش در مصاحبه‌ای گفته بود: «فاجعه‌نگاری و نگرش به وقایع تلخ و بزرگ، سوژه‌ای‌است که در فیلمسازی مستند مورد توجه بوده است. این سوژه‌ها هم برای فیلمسازی جذاب است و هم برای مخاطبی که اینگونه مستندها را دنبال می‌کند. واقعه پلاسکو در تهران هم نمونه خیلی خاصی بود؛ یعنی هم آتش‌سوزی گسترده در یک ساختمان و هم بعد از آن ریزش ساختمان و تلفاتی که به‌دنبال داشت».

فردوسی‌زاده با اشاره به غبار سیاسی نامناسبی که حول این حادثه پدید آمده بود تلاش کرد با کمک تیمش از لابه‌لای تصاویر و گفت‌وگوها تصویر شفاف‌تری از حادثه به مخاطب ارائه دهد. گفت‌وگو با آتش‌نشان‌ها و مدیران شهرداری و شورای شهر در فاز اول، البته بعدتر تبدیل شد به نسخه‌ای که در آن تنها آتش‌نشان‌ها از واقعه تلخ پلاسکو سخن می‌گویند؛ تصمیمی که شاید بیش از هر چیز به یک دلیل گرفته شد و آن هم اینکه این آتش‌نشانان در واقع آخرین نفراتی بودند که از ساختمان خارج شدند؛ یعنی چند لحظه پیش از فروریختن پلاسکو. با این تدابیر پنجشنبه‌سوری بدل شد به مستندی که با تماشای آن درمی‌یابیم فاجعه پلاسکو چقدر با آنچه ما دیده و شنیده‌ایم متفاوت بوده و اینکه آنجا چه اتفاقاتی افتاده است.