خسارت میلیاردی سیل به خوزستان و لرستان

سیدعلیرضا شریفی|اهواز- خبرنگار:


سال جاری، سالی پربارش برای استان‌های خوزستان و لرستان بوده است. اما شدت بارندگی‌ها و کمبود زیرساخت‌ها و نبود سیل‌بندهای استاندارد و وجود سیل‌بندهای کهنه دست به دست هم دادند و موجب جاری شدن سیلی ویرانگر در هر دو استان شدند.در سیلاب اخیر خوزستان و لرستان زیرساخت‌های زیادی آسیب دیدند، آب وارد خانه‌ها و مزارع مردم شد، تعداد زیادی از روستاها و همچنین مناطق شهری تخلیه شدند و ساکنان آنها به مناطق امن انتقال یافتند.
سیل خوزستان بیشترین آسیب خود را به شهرستان‌های دشت‌آزادگان و هویزه وارد کرد و در لرستان نیز شهرستان‌های خرم‌آباد و پلدختر بیشترین خسارت‌ها را به خود دیدند.


خوزستان

سیل ویرانگر خوزستان 

تابستان امسال یکی از خشک‌ترین تابستان‌های سال‌های اخیر بود به ‌طوری که سازمان آب و برق با اعمال محدودیت‌های کشت اعلام کرد تامین آب مورد نیاز برای شرب مهم‌ترین اولویت آن است. خشکسالی در سال جاری آن‌قدر موضوعیت پیدا کرد که برخی از مدیران آب و برق حتی به تامین شدن آب مورد نیاز کشاورزان در پاییز و زمستان هم شک داشتند.

اما با آغاز فصل پاییز خوزستان بارش‌های بی‌سابقه‌ای را به خود دید و نخستین بارش آن در سال جاری یک ماه زودتر از نخستین بارش پاییزی در سال گذشته صورت گرفت. براساس اعلام وزارت نیرو، بارش‌های خوزستان در سال جاری 6 برابر بارش‌های سال گذشته و 5/1 برابر نرمال بارش در خوزستان بوده است.

افزایش بارش‌ها در خوزستان و استان‌های بالادست سبب شد که ظرفیت سدهای خوزستان به سرعت به بالاترین حد ممکن برسد و مسئولان مجبور به باز کردن دریچه‌ سدها و افزایش دبی رودخانه‌های دز و کرخه شدند. این کار زیر آب رفتن اراضی کشاورزی 35 روستا و یک شهر را در شهرستان‌های شوش، شوشتر، دشت آزادگان و هویزه در پی داشت.


سیل‌بندها ترمیم نشد

یکی از ساکنان روستای آلبوعفری شمالی در سوسنگرد به همشهری می‌گوید: باران‌های پاییزی که شروع به بارش کرد، خوشحال بودیم چون مزارع ما بعد از تابستان داغ گذشته تشنه آب بودند.
«حمدان» ادامه می‌دهد: اما بارش‌ها روز به روز بیشتر و سبب نگرانی‌ ما شد چراکه می‌دانستیم ادامه این روند طغیان رودخانه‌های خوزستان را در پی دارد.
این روستایی می‌گوید: ما خیلی زود دغدغه کشاورزان را به مسئولان سازمان آب و برق اطلاع دادیم و از آنها خواستیم که سیل‌بندها را ترمیم کنند اما متاسفانه جدیتی از سوی سازمان آب و برق ندیدیم.

وی بیان می‌کند: طغیان آب کرخه در محدوده دشت آزادگان اراضی حاجیه، آلبوعفری شمالی و سویدانی را زیر آب برد و صدها هکتار از اراضی کشاورزی را تحت تاثیر قرار داد. 
حمدان می‌افزاید: این اراضی زیر کشت گندم هستند و اگر آب بیش از 8 روز در آنها بماند همه محصول از بین می‌رود.

این روستایی سوسنگردی عنوان می‌کند: سال‌هاست که زندگی ما تحت تاثیر بی‌تدبیری‌ها قرار دارد. ما در تابستان به خاطر خشکسالی از کشت محروم می‌شویم و به همین دلیل در سال‌های اخیر اراضی‌مان را بیمه نکردیم. امسال هم که سیل همه دسترنج ما را برد.


خسارت در 8 روستای دشت‌آزادگان

معاون فرماندار دشت آزادگان در گفت‌وگو با همشهری بیان می‌کند: پس از شکسته شدن سیل‌بند در روستای آلبوعفری شمالی، کارشناسان فنی سازمان آب و برق، بسیج، ارتش و نیروهای فرمانداری در منطقه حاضر شدند و با به کار بردن تجهیزات مهندسی عملیات ترمیم سیل‌بند را آغاز کردند.

«زاهد فردوس‌پناه» می‌افزاید: با شکسته شدن این سیل‌بند، مسیر مواصلاتی 3 روستا بسته و آب وارد اراضی کشاورزی 8 روستای حاشیه آلبوعفری شد. البته هنوز آمار دقیقی از میزان خسارت به دست ما نرسیده است و باید منتظر باشیم که در روزهای آینده این آمار از سوی نهادهای مربوطه اعلام شود.
وی تاکید می‌کند: اگر عملیات ترمیم سیل‌بند به سرعت انجام نمی‌شد، احتمال ورود آب به اراضی کشاورزی روستاهای بخش بستان وجود داشت که در این صورت میزان خسارت بیشتر می‌شد.


دل‌نگران آینده 

یک شهروند ساکن شهر رفیّع می‌گوید: این سیل که به پایان رسید و خسارت‌هایش به جا ماند، اما به نظر می‌رسد که بارش‌ها ادامه داشته باشد. آیا مسئولان ما می‌توانند تضمین دهند که این اتفاقات دیگر تکرار نمی‌شود؟
«فاخر» اظهار می‌کند: در خبرها شنیدیم که دریچه‌‌های مخازن هورالعظیم باز شده‌اند. اما از 5 مخزن هورالعظیم فقط دریچه‌های 2‌مخزن باز و همین موضوع سبب شد آب به سمت رفیع سرازیر شود و شهر زیر آب برود.
وی ادامه می‌دهد: شرکت نفت حاضر به شکستن دایک‌ها برای کنترل سیل نشد چراکه تاسیساتش در این مخازن قرار دارند و این شرکت حاضر نبود که دچار خسارت شود.


چرا سیل‌بندها شکست؟

یک کارشناس مهندسی رودخانه و منابع آب به همشهری می‌گوید: برای کنترل سیلاب سد ساخته می‌شود و در واقع وظیفه اصلی سیل‌بندها ایجاد تاخیر در عبور آب به سمت اراضی کشاورزی و کنترل سیلاب‌های خفیف است. معمولا سیل‌بندها استحکام لازم را دارند و فقط در یک نقطه مشخص میزان مقاومت سیل‌بند را پایین می‌آورند تا در مواقع بحران آن را بشکنند و انرژی آب از این طریق تخلیه شود تا همه سیل‌بند دچار شکستگی نشود.

«ایاد سعیدی» می‌افزاید: سازمان آب و برق باید وضعیت امروز خوزستان را پیش‌بینی می‌کرد و با رهاسازی به‌موقع آب از سد کرخه جلوی این فاجعه را می‌گرفت.
وی اظهار می‌کند: یکی از اهداف احداث سد کرخه کنترل و مدیریت سیلاب‌هاست اما شواهد نشان می‌دهد که در سیل امسال سازمان آب و برق با تاخیر دریچه سدها را باز کرد و بیشتر به فکر تامین برق تابستان بود تا این‌که بخواهد جلوی بروز بحران را در زمستان بگیرد.
وی می‌افزاید: در صورتی که بارش‌ها ادامه پیدا می‌کرد، روستاها و شهرهای پایین‌دست بیشتر تحت‌تاثیر سیل قرار می‌گرفتند. الان هم باید به فکر ادامه بارش‌ها و آب شدن برف در 2 ماه آینده بود.


پدیده تغییر اقلیم در خوزستان

این کارشناس مدیریت منابع آبی عنوان می‌کند: متاسفانه در روزهای اخیر پیش‌بینی درستی در خصوص وضعیت بارش‌ها صورت نگرفت. این ضعف به سازمان آب و برق بازمی‌گردد چراکه سازمان هواشناسی از مدت‌ها پیش اخطاریه‌های متعددی درباره وضعیت بارش‌ها صادر کرده بود. 
وی ادامه می‌دهد: با توجه به این‌که خوزستان در سال‌های اخیر تحت تاثیر پدیده خشکسالی قرار داشت لایروبی رودخانه‌ها، انهار و کانال‌های آب در آن به درستی انجام نشد به همین دلیل ظرفیت این مسیرهای آبی کاهش یافت. البته خوزستان دچار پدیده تغییر اقلیم شده است که طی آن حداقل‌ها و حداکثرهای آب و هوایی تغییر پیدا می‌کند.
سعیدی تاکید می‌کند: همین سیل و خشکسالی امسال در دهه‌های 70 و 80 شمسی هم اتفاق افتاده بود. باید منتظر خشکسالی‌ها و سیلاب‌های شدیدتر بود و تنها راه‌حل مقابله با آنها مدیریت منابع آبی با لایروبی انهار و رودخانه‌هاست.


خسارت به خوزستان

مدیرکل مدیریت بحران استانداری خوزستان نیز درباره سیل اخیر این استان به همشهری اظهار می‌کند: در برآوردهای اولیه که انجام داده‌ایم، مشخص شده در پی سیل اخیر حدود 800 میلیارد تومان خسارت به زیرساخت‌ها و اراضی کشاورزی خوزستان وارد شده است.
«کیامرث حاجی‌زاده» می‌گوید: البته هنوز آمار تجمیعی در این زمینه حاصل نشده است و منتظر هستیم که سازمان‌های متبوع آخرین آمار خسارت‌ها را به ما اعلام کنند تا بتوانیم آمار نهایی و دقیق را اعلام کنیم.


بیشترین آسیب‌ها

همچنین، استاندار خوزستان درباره میزان خسارت‌ها می‌گوید: در جریان طغیان رودخانه‌ها و جاری شدن سیلاب، سوسنگرد و هویزه بیشترین آسیب را در خوزستان دیدند.
«غلامرضا شریعتی» عنوان می‌کند: طغیان رودخانه دز مشکلات جدی در شهرستان دزفول ایجاد نکرد ولی در شهرستان‌های سوسنگرد و هویزه و به‌ویژه در شهر رفیّع و روستای آلبوعفری با مشکلات جدی مواجه شدیم.وی ادامه می‌دهد: روستای آلبوعفری در مسیر رودخانه کرخه قرار دارد و در شهر رفیّع هم شاهد شکسته شدن سیل‌بندها و پیشروی آب بودیم. البته با اقدامات سریع مردم و دستگاه‌های اجرایی این مشکلات مدیریت شدند.
استاندار با تاکید بر لزوم تقویت و ترمیم تمام سیل‌بندهای استان می‌گوید: هنوز در نیمه زمستان هستیم و باید خود را برای ادامه بارش‌های زمستانی و بهاری آماده کنیم.


امدادرسانی به 3455 خانوار 

مدیرکل جمعیت هلال‌احمر خوزستان بیان می‌کند: از 7 بهمن‌ تا آخر هفته گذشته که تحت ‌تاثیر سیلاب و تبعات آن بودیم، به 3455 خانوار سیل‌زده توسط نیروهای هلال‌احمر در خوزستان امدادرسانی شد.
«علی خدادادی» می‌افزاید: در روستاهای آلبوعفری، حجیه، چولانه، سمومیه، بنی‌نعامه، بیت‌کوار، رمیم، میهن‌آباد، دفار، مچریه و کصر دشت ‌آزادگان 1830 خانوار امدادرسانی شدند.
وی می‌گوید: در شهر رفیّع نیز، با توجه به شدت آبگرفتگی، تاکنون به 600 خانوار امدادرسانی شده است و نیروهای امدادی هنوز در منطقه حضور دارند.


لزوم احداث سیل‌بندهای جدید

در پی وقوع سیل در شهرها و روستاهای خوزستان، «محمود واعظی» رئیس دفتر رئیس‌جمهوری از مناطق سیل‌زده بازدید کرد و در جمع خبرنگاران گفت: در خصوص پرداخت خسارت سیل امسال قولی نمی‌دهم اما قول می‌دهم که پیگیری‌های لازم را در این زمینه انجام دهم.وی افزود: الان باید مشکلات ناشی از سیلاب خوزستان را به سرعت حل کنیم تا مردم به زندگی عادی خود برگردند. رئیس دفتر رئیس‌جمهوری تاکید کرد: باید روی موضوعاتی ازجمله لایروبی رودخانه‌ها و همچنین طراحی و احداث سیل‌بندهای جدید در استان خوزستان کار شود. همچنین باید بر موضوعاتی مانند آبخیزداری در استان تمرکز شود و اقدامات لازم در این زمینه انجام گیرد.


لزوم رفع مشکلات مردم

رئیس سازمان مدیریت بحران کشور هم که برای بازدید از مناطق سیل‌زده خوزستان و لرستان به این استان‌ها سفر کرده بود، درباره میزان خسارت‌ها اظهارکرد: در خصوص میزان خسارت وارد شده به مناطق سیل‌زده فعلا نمی‌توان اظهارنظر کرد.«اسماعیل نجار» گفت: با توجه به بارش رحمت الهی در لرستان، شاهد سیلاب‌های سهمگینی در این استان بودیم که خسارت‌های بسیاری به شهروندان و روستاییان وارد آورد. در خوزستان بارندگی چندانی را شاهد نبودیم اما در حوضه آبریز کرخه آورد آب بالا بود و باعث وقوع سیلاب در این استان شد.

وی افزود: آورد آب در حوضه آبریز کرخه حدود 6800 متر مکعب در ثانیه بود و این موضوع باعث شد منطقه‌ای مانند رفیع در محاصره سیلاب قرار بگیرد.
رئیس سازمان مدیریت بحران کشور تاکید کرد: ابتدا باید مشکلات به وجود آمده در مناطقی را که در سیلاب گرفتار هستند، رفع کنیم. سپس دستگاه‌های اجرایی در خصوص خسارت‌های وارد شده به زیرساخت‌ها، خانه‌های مردم و اراضی کشاورزی جمع‌بندی‌های لازم را انجام خواهند داد.


برآورد خسارت‌های سیلاب  لرستان زمان‌بر است 

بعد از بارش‌های هفته گذشته و طغیان رودخانه‌ها سیلاب بزرگی در خرم‌آباد و برخی دیگر از شهرهای استان راه افتاد که به بیش از ٣٠٠ خانوار، چندین مجتمع تجاری و پاساژ، پارک‌ها، زیرگذرها، خیابان‌ها و... خسارت‌های زیادی را وارد کرد. سیلاب در خرم‌آباد به گونه‌ای بود که توسط هلال‌احمر پتو، هیتر، مواد خوراکی و... بین مردم توزیع شد. وقوع سیلاب و خسارت دیدن واحدهای مسکونی، تجاری و اداری و تاسیسات و زیرساخت‌ها باعث شد «محمود واعظی» رئیس دفتر رئیس‌جمهوری و «اسماعیل نجار» رئیس ستاد بحران کشور برای بازدید از مناطق سیل‌زده به استان سفر کنند. 


٤ میلیارد تومان خسارت برای لوازم خانگی

رئیس دفتر رئیس‌جمهوری با حضور در لرستان و بازدید از نقاط آسیب‌دیده خرم‌آباد گفت: خسارت‌های وارد شده به خانه‌های مردم محدود نیست و بسیاری از زیرساخت‌ها و بخش‌های مختلف ازجمله پل‌ها و جاده‌ها نیز تخریب ‌شده‌اند. 
«محمود واعظی» افزود: میزان خسارت‌های وارد شده هنوز ارزیابی نشده‌اند و این کار زمان‌بر است. اما تا زمان برآورد نهایی، ۴ میلیارد تومان برای خریداری وسایل منزل سیل‌زدگان لرستانی تخصیص داده می‌شود. 


اختصاص تسهیلات بلاعوض

رئیس سازمان مدیریت بحران کشور نیز با حضور در لرستان با اشاره به بالا بودن میزان خسارت وارد شده بر اثر سیلاب گفت: ستاد بحران اعتبارات خوبی دارد. 2 درصد از اعتبارات کل کشور برای مقابله و 3 درصد برای پیشگیری از بحران است که با توجه به بودجه کشور، قریب 20 هزار میلیارد تومان خواهد بود و این عدد بسیار بزرگی است.

 «اسماعیل نجار» یادآور شد: اگر خانه‌های آسیب‌دیده قابل تعمیر باشند مبلغی به ‌صورت تسهیلات ارزان‌قیمت و مبلغی نیز به‌ صورت بلاعوض به صاحبان آنها داده می‌شود و اگر باید بازسازی شوند، تسهیلات بیشتری دریافت می‌کنند. مبلغ آن در شهرها حدود 50 میلیون تومان تسهیلات و 18 میلیون تومان بلاعوض خواهد بود. این اقدام نیازمند تسریع ارزیابی خسارت‌ها و پیگیری هرچه سریع‌تر است. 


آسیب‌ها در پلدختر

مدیر امور آب شهری پلدختر اظهار می‌کند: بر اثر سیلاب و طغیان رودخانه کشکان و بالا آمدن سطح آب 400 متر از خط لوله انتقال آب آشامیدنی شهر پلدختر تخریب شده است. دسترسی به خط لوله تخریب شده به علت حجم بالای آب امکان‌پذیر نیست و نیروهای شرکت آب و فاضلاب شهری استان در تلاش برای نصب خط لوله جایگزین هستند. «شهاب محمودی» می‌افزاید: برای رفع مشکل قطعی آب منطقه 650 متر لوله فولادی با نمره 400 برای اصلاح خط انتقال آب آشامیدنی جابه‌جا شده است. 

وی عنوان می‌کند: 15 دستگاه تانکر سیار 10 هزار لیتری نیز از مرکز استان به شهر پلدختر اعزام شده‌اند و عملیات آب‌رسانی به مردم را انجام داده‌اند. 
مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق لرستان نیز در مورد میزان خسارت ناشی از سیلاب به شبکه برق استان می‌گوید: برآوردهای نهایی برای ارزیابی میزان خسارت‌ها به صورت دقیق انجام نشده اما پیش‌بینی ‌می‌شود ٤ تا ٥ میلیارد تومان است. 

«فریدون خودنیا» ادامه می‌دهد: خسارت‌های وارد شده متعلق به شبکه توزیع برق روستا‌های مناطق کشور، تنگ ‌هفت، چم‌سنگر، روستاهای پلدختر، کوهدشت شمالی منطقه خاور نورآباد و بخش‌هایی از روستاهای الیگودرز و ازناست. 
وی یادآور می‌شود: فعالیت‌هایی مقطعی برای رفع مشکل و قطعی برق انجام شده اما این تعمیرات قطعی نیستند و پس از جذب اعتبار از ستاد بحران، عملیات اصلاح شبکه استان شروع خواهد شد. 
خودنیا بیان می‌کند: با توجه به این‌که حجم خسارات وارد شده به شبکه برق استان بسیار بالاست، در صورت جذب و تخصیص به‌موقع اعتبار، می‌توان نقایص و تعمیرات اساسی را در مدت یک سال به اتمام رساند. 


بازگشایی راه‌ها 

همچنین، رئیس سازمان مدیریت بحران استان با اشاره به آخرین وضعیت استان در پی سیلاب بیان می‌کند: در پی جاری شدن سیلاب راه ارتباطی ۱۲ روستای آمیران کوشکی در بخش معمولان، ۹ روستای گل‌گل در بخش مرکزی پلدختر و روستای دمرود افرینه در بخش معمولان قطع شده بود که با تلاش شبانه‌روزی عوامل راهداری پاکسازی و بازگشایی شدند. 

«غلامرضا آقامیرزایی» می‌افزاید: یک محور روستایی از منطقه آمیران کوشکی بخش معمولان و محور روستای پران پرویز از بخش مرکزی این شهرستان نیز همچنان مسدود هستند. وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به وضعیت شهر خرم‌آباد یادآور می‌شود: تقریبا همه خیابان‌های شهر پاکسازی و شن‌‌ریزی و کانال‌های آب نیز لایروبی شده‌اند. آقامیرزایی می‌گوید: رفع مشکلات و پاکسازی ساختمان‌های شهر که به تعمیرات اساسی نیاز دارند، زمان‌بر است و چندین روز زمان لازم دارد. مشکلات به خرم‌آباد محدود نیست و امکانات در سراسر استان به کار گرفته شده‌اند. 

وی اظهار می‌کند: کوچه‌های مجموعه پل انقلاب تقریبا تمام شده‌اند و پیگیری‌های لازم برای رفع مشکلات در خیابان نوری کرمانشاهی نیز صورت گرفته است. 
رئیس ستاد مدیریت بحران استان همچنین عنوان می‌کند: برای پاکسازی مغازه‌های آسیب‌دیده نیز کف‌کش و پمپ فراهم شده تا آب تخلیه شود. انجام این اقدام بسیار سخت و مشکل و از همه مهم‌تر زمان‌بر است و مردم باید کمک کنند.


شهرداری در خدمت مردم 

معاون خدمات شهری شهرداری خرم‌آباد درباره اقدامات انجام شده برای پاکسازی این شهر می‌گوید: کوچه‌های دارای مشکل و تمام منازل مسکونی سیل‌زده در سطح شهر شست‌و‌شو شده‌اند و انتقال اسباب و اثاثیه به نقاطی دیگر برای هر خانواده‌ای که این درخواست را داشته، توسط شهرداری انجام شده است. «رضا خدامرادی» بیان می‌کند: لباس‌های آلوده به گل و لای و آثار سیلاب خانوارها نیز برای شست‌و‌شو به خشک‌شویی‌ها تحویل داده شده است. 
وی می‌افزاید: در خصوص فرش‌ها، چون حجم گل و لای آنها زیاد و شناسایی‌شان سخت بود، هیچ قالی‌شویی شستن آنها را قبول نمی‌کرد و از همه مهم‌تر این‌که بیش از ٩٠ درصد دچار خرابی شده‌اند. 
معاون خدمات شهری شهرداری خرم‌آباد به وضعیت پاساژها نیز اشاره و عنوان می‌کند: تخلیه آب درون پاساژها نیز توسط دستگاه‌هایی به نام کف‌کش‌ در حال انجام است. 

 وی یادآور می‌شود: مهم‌ترین مشکلی که وجود دارد تخلیه زیرگذرهاست زیرا حجم گل و لای درون آنها زیاد است. از طرفی بارندگی‌ و سیل موجب شده است کانکسی درون یکی از زیرگذرها گیر کند. 
خدامرادی همچنین می‌گوید: راه افتادن سیلاب به وجود زیرگذر یا ساخت پل‌های موقت ربطی ندارد. گواه آن تغییر مسیر آب رودخانه در قسمت بالای پل عابر جهادگران است که شدت بارندگی‌ها موجب از بین رفتن تپه کناری و تغییر مسیر آب شده است. در این نقطه هیچ پل یا زیرگذری وجود نداشته که مانع عبور آب و وقوع سیلاب شود و تنها بستر رودخانه عامل سیلاب بوده است.