ویراژ پورشه روی اعصاب عدالت اجتماعی
عیسی محمدی
البته ماجرا به سال 91 بازنمی‌گشت بلکه از سال‌ها قبل‌تر شروع شده بود. اما ماجرا در سال 90 و 91 به اوج خبرسازی خودش رسید؛ ماجرای ورود خودروهای گران‌قیمت و خاصه پورشه به ایران. پورشه خودرویی خاص است که همه با حسرت به آن نگاه می‌کنند. پورشه در جامعه‌ای با فاصله طبقاتی توجیه‌ناپذیر ، به نوعی نماد بی‌عدالتی هم شمرده می‌شود.
پورشه به همه کشورها صادر می‌شد، اما چرا ورودش به ایران خبرساز شد؟ در ابتدا به این جدول توجه کنید:
به‌عبارت دیگر، در مجموع این سال‌ها، نزدیک به 1762 پورشه وارد ایران شده اما 3 نکته این عدد و ارقام را مسئله‌دار و بحث‌برانگیز می‌کند. مورد اول، رئیس‌جمهور سال 88 تا ابتدای 92 است؛ محمود احمدی‌نژاد. کسی که با شعار عدالت‌خواهی و حمایت از طبقه محروم و مبارزه با اشرافی‌گرایی دولت‌های هاشمی و اصلاحات وارد کارزار انتخابات شده بود و رأی اصلی را، طبقات کم‌برخوردار جامعه به او داده بودند. پس ورود این همه پورشه چه مفهومی داشت؟ نکته دوم، این خودروها در دوران اوج تحریم‌ها وارد کشور شدند. طوری که حتی این تناقض‌ها، منجر به اعتراض مرضیه وحید‌دستجردی، وزیر بهداشت وقت هم شد. او معترض بود که چرا در این وضعیت که مردم لنگ داروهای اساسی‌شان هستند، باید پول این داروها به پورشه و واردات آن اختصاص داده شود؟ البته روزهای بعدتر، وزیر بهداشت عزل شد. نکته مهم‌تر بعدی، این سؤال اساسی بود که این همه پولدار ناگهانی چطور یک‌شبه ظهور و بروز کردند؟
لایه‌های عجیب‌تر
اما همه نکته‌ها باز هم به این موارد گفته شده منتهی نمی‌شود. وقتی که وارد گزارش‌های دقیق‌تر سال 91 و سال‌های بعدتر می‌شویم، لایه‌های عجیب‌تری از این ماجرا هم کشف می‌شود. ازجمله اینکه سایت‌های خبری همان موقع، اعداد و ارقام را مقایسه کرده و متوجه شده بودند که پول یکی از همین پورشه‌ها، معادل یارانه نقدی کمی بیش از 30هزار نفر از شهروندان ایرانی بوده. تازه بحث فقط بر سر پورشه هم نبود، در همان سال 88، تنها 30هزار خودروی لوکس و بالای 2500سی‌سی وارد کشور شده بود. اما طنز ماجرا، جایی بود که ورود این خودروها از مهرماه سال 91 ممنوع شد؛ مگر موارد خاص ورزشکاران برتر، جانبازان بالای 70درصد و ساکنان جزیره ابوموسی و... . همین امر، باعث شد تا ولی‌الله افخمی‌راد، معاون وقت وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس وقت سازمان توسعه تجارت ایران، در این‌باره بگوید: «برخی مجوزهای خاص مثلا برای ورزشکاران و اهالی بومی جزیره ابوموسی از گذشته برای واردات این خودروها وجود داشته که محملی برای واردات این خودروها بود. این مجوزها خیلی به نفع اهالی این جزیره نبوده و دلالان مجوز خودروهای میلیاردی را 5تا 25میلیون از آنها خریداری می‌کردند».
پورشه‌های قصه‌دار
ماجرا چنان پیچیده شد که حتی عبدالرضا رحمانی‌فضلی، وزیر کنونی کشور هم در دوره‌ای، در جمع نمایندگان مجلس گفت: «در حوزه کمیته‌امداد بیش از 100نفر، 20میلیارد تومان واردات داشته‌اند که به اسم این افراد واردات انجام شده است. 27هزار خودروی وارداتی گران‌قیمت ازجمله پورشه، لکسوس، بی‌ام‌و وجود دارد که برای اینکه مالیات ندهند با اسم این افراد وارد کرده‌اند». البته رئیس کمیته امداد این گفته‌ها را نفی کرد. حتی غلامرضا مصباحی‌مقدم، رئیس سابق کمیسیون برنامه و بودجه مجلس هم گفته بود که نصف پورشه‌های تولید شده در ایران مصرف می‌شود! حتی نشریات و رسانه‌های خارجی از هم این همه پورشه و مازراتی و خودروی لوکس در ایران تعجب کرده بودند. ضمن اینکه در گزارش‌هایی که رسانه‌های همان دوره هم چاپ کردند، اشاره شده بود که بخش زیادی از این پورشه‌های وارداتی، متعلق به کسانی است که اساسا نه بازرگان هستند، نه متمول و نه توی عمرشان حتی یک‌بار هم پورشه سوار شده یا دیده‌اند! این عده، در ازای پولی ناقابل، کارت بازرگانی، کد ملی و... خود را در اختیار سودجویان گذاشته‌اند. راستی، بد نیست بدانید هم‌اکنون قیمت پورشه 718 باکسترفول 2017 در بازار آزاد یک میلیارد و 600 میلیون تومان است. پورشه ماکان توربو فول مدل 2018 هم نزدیک 2میلیارد تومان.
رؤیای خرید خانه
مائده امینی
یک آشوب بزرگ اقتصادی؛ قیمت‌ها به شکل لحظه‌ای افزایش می‌یافتند. بازار مسکن هم یکی از ملتهب‌ترین بازارهای سال91 بود. آمارهای ثبت‌شده در مرکز آمار و گزارش‌های منتشره از بانک مرکزی می‌گوید که در این سال، مسکن بین 100تا 150درصد گران‌تر شده است. از شهریور‌ماه سال91 که قیمت ارز و سکه به‌صورت غیرمتعارف رشد کرد و تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران تشدید شد، بازار مسکن هم وارد بازی رشد قیمت شد. از طرف دیگر اجرای هدفمندی یارانه‌ها در کمتر از یک‌سال، قیمت مصالح ساختمانی را چند برابر کرد و همین افزایش قیمت مجوز دیگری برای گران‌تر خانهدارشدن ایرانی‌ها صادر کرد.
بازار خودرو هم از قاعده مستثنا نبود؛ بازاری که همواره پر از تقاضاست و به سرعت نسبت به افزایش نرخ ارز واکنش نشان می‌دهد. بررسی آمارهای سال91 نشان می‌دهد که قیمت خودرو در این سال 2 الی 5/2برابر شده است.
خانهدارشدن، غیرممکن شده بود
با وجود شروع التهابات ارزی در اواخر سال90، در بهار سال91، بازار مسکن هنوز آرام بود. براساس آمارهای بانک مرکزی، در اردیبهشت 91 به‌طور میانگین هزار و 579 معامله با میانگین قیمت 5/2 تا 8/2میلیون تومان برای هر مترمربع انجام گرفته بود و درواقع قیمت میانگین مسکن از تورم جامعه پایین‌تر بود. اما رفته‌رفته ارز، بازار مسکن را هم ملتهب کرد و میانگین قیمت‌ها در کلانشهری مثل تهران به متری 4میلیون تومان هم رسید. منطقه یک در آن سال‌ها بالاترین قیمت فروش مسکن را به‌خود اختصاص داد و رکورد تازه‌ای برای خود ثبت کرد.
ابوالفضل صومعلو -معاون وقت وزیر راه و شهرسازی- در سال91 گفته بود: «بالاترین قیمت، در منطقه یک و با رقم میانگین متری 7میلیون تومان بوده است». و این در حالی است که گزارش‌های میدانی خبرنگاران در آن سال‌ها نشان‌دهنده این است که در همین منطقه خانه‌هایی با نرخ متری 12الی 15میلیون تومان هم معامله شده بودند.
در برخی از مناطق مانند منطقه4 تهران به‌طور میانگین تا متری 3میلیون و 700هزار تومان هم افزایش قیمت ثبت شده است. میانگین 11ماه این منطقه نشان می‌دهد که در ابتدای سال91 قیمت هر مترمربع در این منطقه 5/2میلیون تومان بوده است. فایل‌های به‌جا مانده از اسفند‌ماه سال91، نشان‌دهنده این است که قیمت خانه در مرکز و شرق تهران به 5میلیون تومان هم رسیده بوده است.
