برگرد تا بمانی، آینه صفاهان

عاطفه علیان/اصفهان - خبرنگار


زاینده‌رود بعد از 18 ماه زنده شد. اشک شوق را می‌توان هنگامی که جوی باریکی راه خود را روی تن خشک زاینده‌رود پیدا می‌کند، در چشمان اصفهانی‌ها دید. در کنار تاریخی‌ترین پل شهر جای پارک خودرو نیست. ساعت‌های پایانی است و انگار همه می‌خواهند بر لب جوی بنشینند و گذر عمر ببینند. از هر طرف صدای آواز و سوت به گوش می‌رسد. مرد و زن سرودهای قدیمی را همخوانی می‌کنند. بر لبه پله‌های خواجو جای سوزن انداختن نیست. با این‌که یک طرفش خشک و یک طرف باریکه‌ای آب روان است، جوانانی کیسه به دست تلاش می‌کنند زباله‌های مسیر را جمع‌آوری کنند.

کاش خاک زاینده‌رود را نمی‌دیدم
عده‌ای بدون توجه به تابلوهای ممنوعیت ورود به زاینده‌رود، بی‌مهابا وارد آب شده‌اند. جوان بلندقامتی تصنیف «به اصفهان رو...» را می‌خواند و انگار همه شهر دور او حلقه زده‌اند. جمعیت لحظه به لحظه بیشتر می‌شود و پایین و بالای پل جایی برای قدم زدن نیست. مردی که پتو به دور بچه کوچکش پیچیده است، می‌گوید: از صبح مرخصی گرفتم تا از کنار سد با آب همراه شوم و دلم از این دیدار خوش شود. همسرش هم توضیح می‌دهد: ‌ای کاش هیچ‌وقت خاک زاینده‌رود را نمی‌دیدم. آرزویی که در روزگار کودکی هیچ‌گاه نداشتم، اما باز هم این 20 روز حال همه ما اصفهانی‌ها خوش می‌شود.
صدای باد در گوش شهر می‌پیچد و سرما لرزه بر تن شهر می‌اندازد، اما هر چه باشد دلیل از دست دادن لذت نشستن در کنار زاینده‌رود نیست. چند کیلومتر آن طرف‌تر قدم به قدم جوان‌ها آتش روشن کرده‌اند و دور آتش نشسته به زاینده‌رود چشم دوخته‌اند.
بانوی میانسالی می‌گوید: این آب زندگی ماست و برگشتنش زندگی را به شهر برگردانده. کشاورزان شاید نتوانند بهره لازم را از این آب ببرند، اما ما خوشحالیم که آب به زاینده‌رود بازگشت. 

اگر این آب آبان می‌رسید
رضا امینی، از کشاورزان شرق اصفهان، رحمت الهی را شاکر است. می‌گوید: یک هفته است که 20 هکتار از زمینم را زیر کشت برده‌ام و منتظر آب بودم. اگر کشت غله در پاییز صورت می‌گرفت، بهره‌وری کیفی و کمی محصولات بهتر می‌شد، اما باز هم بعد از 2 سال خوشحالم که زاینده رودمان برگشت.
علی قضاوی، از کشاورزان ناحیه جی، با تاکید بر بهره‌برداری بهینه کشاورزان از آب با روش‌های لوله‌کشی و استخر می‌گوید: امیدواریم سال آینده در فصل مناسب آب در اختیارمان قرار گیرد. کشاورزان در بهترین حالت در کشت پاییزه دوم می‌توانند 6 تن محصول برداشت کنند در حالی که اگر همین آب، زمین و نیروی کار در آبان برقرار بود، مقدار محصول را به 9 یا 10 تن افزایش می‌داد. 
او می‌افزاید: جهاد کشاورزی بذر کافی را نیمی به صورت یارانه‌ای و با قیمت هر کیلوگرم 1400 تومان و نیم دیگر را با قیمت آزاد 1950 تومان در اختیارمان قرار داده است. این در حالی است که تعدادی از کشاورزان با پیش فروش محصولاتشان توانستند این هزینه را تامین کنند، اما باز هم امیدواریم حداقل در ایام عید نوروز کود شیمیایی مورد نیازمان هم فراهم شود تا بتوانیم به خوبی کار کنیم.

خط قرمز شرکت آب منطقه‌ای
حسن ساسانی، معاون حفاظت شرکت آب منطقه‌ای اصفهان، هم درباره باز شدن آب زاینده‌رود توضیح می‌دهد: در جلسه روز شنبه با سازمان جهاد کشاورزی، هواشناسی، صنف کشاورزان اصفهان و آب منطقه‌ای قرار شد آب پس از تایید استاندار بامداد روز دوشنبه 8 بهمن به مدت 20 روز باز شود. آب باز شد و 48 ساعت بعد به شهر اصفهان رسید. این تصمیم به پشتوانه بارش‌های مطلوبی که تاکنون داشتیم و بعد از این خواهیم داشت، گرفته شد. مردم اصفهان اطمینان داشته باشند خط قرمز آشامیدنی در اولویت ماست و هر جا احساس کنیم آب آشامیدنی تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد، تجدیدنظر خواهیم کرد. 
مهرداد مرادمند، قائم‌مقام سازمان جهاد کشاورزی، هم تصریح می‌کند: آب برای انجام کشت دوم غلات در پاییز سال زراعی
 98-97 برای حوضه زاینده‌رود از 8 بهمن به مدت تقریبی 20 روز رهاسازی شد. نهاده‌های مورد نیاز کشاورزان شامل 3 هزار تن بذر گندم و 2400 تن گل رنگ هم در بین کشاورزان توزیع شده است. کودهای شیمیایی فسفات و اوره هم تامین و در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد.
 صرفه جویی؛ راه نجات آب اصفهان
دبیر نظام صنفی کشاورزی اصفهان هم البته، ضمن ابراز خرسندی از جاری شدن زاینده‌رود، از شهروندان اصفهان می‌خواهد در مصرف آب صرفه‌جویی کنند. او می‌گوید: بخش زیادی از شهروندان، کشاورزان و محیط ‌زیست با کم‌آبی دچار مشکل شده‌اند و همین قطره قطره‌ها که شاید فکر کنید تاثیر ندارد، حتما موثر است.
اسفندیار امینی هم، با اعلام این‌که زاینده‌رود 8بهمن برای کشت غله در شرق و غرب اصفهان بازگشایی شد، می‌افزاید: همه می‌دانیم پاییز زمان مناسب برای کشت غله است، اما باز هم کشاورزان از این جاری شدن دیرهنگام آب خوشحال هستند.  وی با اظهار امیدواری از بهبود وضع ذخایر زیرزمینی توضیح می‌دهد: امروزه به مدد تکنولوژی می‌توان با دقت در بازیافت آب، تا قطره آخر را مهار و تصفیه کرد و به چرخه مصرف بازگرداند. امینی تاکید می‌کند امیدواریم تمام کسانی که در اطراف رودخانه و در بالادست هستند، انضباط بیشتری در برداشت آب داشته باشند و همه به هم کمک کنند تا آب در زاینده‌رود جاری باشد.

شادی ادامه دارد
سپیده صبح نزدیک است و مردم هنوز برای جاری شدن زنده‌رود شادی می‌کنند. زنده‌رودی که سرنوشتش هنوز مشخص نیست. آرزوی دوباره جاری شدن و ماندگار شدن زاینده‌رود شاید بتواند با مصرف صحیح آب محقق شود، اما واقعیت این است که 28 بهمن دوباره سد زاینده‌رود بسته خواهد شد و زمان جاری شدن دوباره آن مشخص نیست.  
تیتر برگرفته از شعر «زاینده‌رود من کو؟» سروده سعید بیابانکی است.


بازگشت دوباره در اسفند ماه
حسین محمدرضایی
عضو هیأت مدیره نظام صنف کشاورزان شهرستان اصفهان



بعد از 18 ماه خشکی زاینده‌رود و بیکاری کشاورزان، بامداد 8 بهمن، دریچه‌های سد زاینده‌رود برای کشت و کار کشاورزان شرق و غرب اصفهان باز شد. بعد از پیگیری‌های مستمر صنوف کشاورزی حوضه زاینده‌رود و تحصن چند ماهه کشاورزان، آب زاینده‌رود جاری و مایه خوشحالی کشاورزان و همچنین خوشحالی مردم اصفهان و مسافران و توریست‌ها شد.
هرچند این موقع باز شدن آب برای کشت غله پاییزه دیر است، اما چاره‌ای جز این نبود و با حفظ و حراست از آب توسط آب منطقه‌ای و صنف کشاورزی می‌توان برداشت‌های غیرمجاز زاینده‌رود را کنترل کرد تا حداقل ۳۲ متر مکعب آب بر ثانیه به سد آبشار برسد. اگر میزان آب کمتر از این باشد، تقسیم آب در 4 کانال آب‌رسانی آبشار و رودشتین با مشکل مواجه خواهد شد، زیرا آب زاینده‌رود پس از 20 روز باز بودن بسته خواهد شد.
در صورتی که بارندگی‌های پیش‌بینی شده در اسفند برای کشت کم باشد، بازگشایی زاینده‌رود در دهه سوم اسفند باید برنامه‌ریزی شود،‌ اما در صورت بارش‌های مؤثر در اسفند زمان‌ بازگشایی مرحله دوم زاینده‌رود به اوایل فروردین ۹۸ موکول خواهد شد.
اگر بارگذاری‌ها و طرح‌های آبخیزداری بالادست نبود، بارندگی‌های کوهرنگ به سمت زاینده‌رود جاری می‌شد. بندهای آبخیزداری را در مکان‌هایی ایجاد می‌کنند که آب آن هدر می‌رود، اما بر مسیر روانابی که رودخانه‌ای را احیا می‌کند و در زیردست آن صدها هزار نفر حقابه‌دار چشم‌انتظار حقابه‌هایشان هستند، نباید سد ایجاد کرد.
بر اساس مصوبه‌های جلسه‌های دهم، سیزدهم و بیست و چهارم شورای‌عالی آب، باید از هرگونه بارگذاری جدید بر زاینده‌رود جلوگیری و بارگذاری‌های قبلی هم حذف شود. با وجود این، متاسفانه دولت برخلاف مصوبه‌های خود برای اجرای این طرح‌ها بودجه تصویب می‌کند و عده‌ای هم در پی این تصمیم اشتباه، تاوان ندانم‌کاری‌‌ها را باید بدهند.