ترکیه
رویارویی نظامی ترکیه و آمریکا در خاک سوریه
نیروهای ترکیه با استقرار در مرز سوریه، آماده حمله به عفرین می‌شوند
محمدامین خرمی| خبرنگار:
شمارش معکوس برای شروع جنگی دیگر در مرز ترکیه و سوریه، دیروز با شلیک نخستین گلوله‌های خمپاره به سمت مواضع نیروهای کرد در شمال سوریه آغاز شد؛ جنگی که البته به گفته وزیر دفاع ترکیه «عملا» آغاز شده است.
نورالدین جانیکلی اعلام کرد: نیروهای زمینی ترکیه هنوز وارد خاک سوریه نشده‌اند اما ترکیه چاره‌‌ای جز شروع یک عملیات گسترده نظامی ندارد و اکنون با آغاز گلوله‌باران مواضع نیروهای کرد در اطراف شهر «عفرین»، این عملیات «عملا» آغاز شده است. وزیر دفاع ترکیه در توضیح دلایل حمله ترکیه به مواضع کردها گفت که این عملیات «براساس حق مشروع دفاع از خود و در راستای قوانین بین‌المللی» انجام می‌شود. جانیکلی تأکید کرد که هدف ترکیه، نابودی «کریدور تروریست‌ها» در شمال سوریه است.
مقام‌های ترکیه تمام هفته گذشته را مشغول تهدید برای آغاز حمله به شهر عفرین بوده‌اند؛ تهدیدهایی که از روز شنبه با اعلام خبری مبنی بر آغاز برنامه آمریکا برای آموزش و مسلح کردن یک نیروی 30هزار نفری از کردها برای «حفاظت از مرزهای شمالی سوریه» به راه افتاد. شدیدترین واکنش مقام‌های ترکیه به این برنامه از زبان رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور شنیده شد. اردوغان ضمن انتقاد از واشنگتن، این نیرو را یک «گروه تروریستی» خواند و وعده داد که آن را «پیش از تولدش و در نطفه» خفه کند. اردوغان همچنین اعلام کرد که به‌زودی «لانه تروریسم» را در نزدیکی مرزهای ترکیه ویران خواهد کرد و در این مسیر، «عفرین» و «منبج» نقطه آغاز عملیات خواهد بود.
مقابله ترکیه با کردها
آنکارا نیروهای کرد سوریه موسوم به «ی‌پ‌گ» را ادامه نیروهای کرد ترکیه یا همان «حزب کارگران کردستان» موسوم به «پ‌ک‌ک» می‌داند. پ‌ک‌ک که بیش از 3دهه گذشته را مشغول مبارزه با دولت مرکزی در ترکیه بوده و به‌دنبال استقلال جنوب و جنوب شرق ترکیه از این کشور است، یک گروه تروریستی محسوب می‌شود. ترکیه بر این اساس، ی‌پ‌گ را نیز یک گروه تروریستی می‌داند. کردهای ی‌پ‌گ در کنار برخی گروه‌های شبه‌نظامی عرب، «نیروهای دمکراتیک سوریه» را شکل داده‌اند که متحد اصلی آمریکا در سوریه به‌حساب می‌آیند. واشنگتن با حمایت هوایی و زمینی از این نیروها باعث شده تا آنها بخش وسیعی از شمال و شرق سوریه را از چنگ داعش خارج کنند و تحت کنترل خود درآورند.
ترکیه اما از اساس با قدرت‌گیری کردها در شمال سوریه مخالف بوده است. ترکیه از حدود 2سال قبل در برابر پیشروی‌های نیروهای دمکراتیک سوریه، از نیروهای «ارتش آزاد سوریه» که جزو گروه‌های مخالف دولت مرکزی سوریه هستند حمایت کرد. این نیروها با حمایت ارتش ترکیه موفق شدند 2شهر کلیدی «جرابلس» و «الباب» را تحت کنترل خود درآورند. حمایت ترکیه از این نیروها در قالب «عملیات سپر فرات» انجام می‌شد که در پی محدود کردن حضور کردها در شمال سوریه و در امتداد مرزهای جنوبی ترکیه بود.
کریدوری که طی روزهای اخیر بارها از زبان وزیر دفاع و وزیر خارجه ترکیه شنیده شده، اشاره به مناطق تحت کنترل کردها در شمال سوریه دارد. دولت ترکیه معتقد است کردها قصد دارند در امتداد نوار مرزی ترکیه-سوریه، مناطق شمال سوریه را به‌طور کامل تحت کنترل درآورند و آن را به مناطق شمال عراق که در دست کردهای عراقی است، متصل کنند؛ موضوعی که زمینه را برای شکل‌گیری یک کشور کردی در مرزهای جنوبی ترکیه فراهم خواهد کرد. حمایت ترکیه از ارتش آزاد سوریه با هدف قطع این کریدور دنبال شده است. روزنامه «دیلی‌صباح» روز گذشته با انتشار تصاویری، از انتقال نیروهای ارتش آزاد سوریه با استفاده از اتوبوس‌های متعلق به ترکیه به شهر «اعزاز» در نزدیکی عفرین خبر داد. اعزاز آخرین نقطه در منطقه تحت کنترل نیروهای مورد حمایت ترکیه در شمال سوریه است. حضور این نیروها در اعزاز نشانه دیگری برای آغاز جنگ است. به نوشته دیلی‌صباح قرار است این نیروها در کنار نیروهای ترکیه در حمله به عفرین شرکت داشته باشند.
اهمیت عفرین چیست؟
عفرین از منبج و دیگر مناطق تحت کنترل کردهای سوریه جدا افتاده و عملا از چند طرف تحت محاصره است. این منطقه میان مناطقی قرار گرفته که از سوی نیروهای ترکیه، نیروهای ارتش آزاد و نیروهای دولتی سوریه کنترل می‌شوند. تسلط ترکیه بر عفرین، منطقه‌ای حدود 200کیلومترمربع در شمال سوریه را در اختیار نیروهای مورد حمایت این کشور یعنی نیروهای ارتش آزاد قرار می‌دهد و زمینه را برای کنترل بر شهر منبج فراهم خواهد کرد؛ موضوعی که طی ماه‌های اخیر بارها در خلال سخنان مقام‌های سیاسی و نظامی ترکیه به آن اشاره شده است. 10ماه پس از پایان عملیات سپر فرات، ترکیه اکنون به‌دنبال تسلط بر مناطق غرب رودخانه فرات است تا برای همیشه حلقه اتصال مناطق تحت کنترل کردهای سوریه را در امتداد مرزهای جنوبی‌اش قطع کند. عملیات عفرین از این منظر، ادامه عملیات سپر فرات است.
آمریکا و ترکیه، رودرروی هم
رابطه آنکارا و واشنگتن از فردای کودتای نافرجام تابستان۲۰۱۶ ترکیه پرتنش بوده و در این مدت مقام‌های ترکیه بارها از همتایان آمریکایی خود خواسته‌اند که فتح‌الله گولن را به ترکیه مسترد کند. دولت ترکیه معتقد است گولن کودتای ناموفق علیه رجب طیب اردوغان را طرح‌ریزی و اجرا کرده است.
اختلاف‌های میان 2کشور، اکنون در سوریه نیز نمود پیدا کرده است. مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه، هفته گذشته در دیدار با رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا، آشکارا حمایت آمریکا از نیروهای کرد سوریه را خط قرمز ترکیه خواند و گفت: «این اقدام می‌تواند روابط دوجانبه 2کشور را تهدید کند و ما را به مسیری بی‌بازگشت بکشاند.» آمریکا هم‌اکنون حدود 2هزار نیروی نظامی در شمال سوریه مستقر کرده است که در مناطق تحت کنترل کردها ازجمله عفرین متمرکز شده‌اند. حمله ترکیه به عفرین به‌معنای رویارویی نیروهای نظامی 2کشور در این منطقه خواهد بود؛ 2کشوری که در پیمان نظامی ناتو متحد یکدیگر هستند. دیروز سخنگوی وزارت خارجه آمریکا ضمن هشدار به ترکیه از این کشور خواست از هرگونه اقدام نظامی در عفرین خودداری کند. این سخنان البته با واکنش وزیر خارجه ترکیه روبه‌رو شد. چاووش‌اوغلو از آمریکا خواست نیروهایش را هرچه سریع‌تر از عفرین خارج کند چرا که «ترکیه نمی‌خواهد یکی از متحدانش را در آن سوی میدان جنگ ببیند».
اکنون با شلیک نخستین گلوله‌ها در شمال غرب سوریه، خبرها از تخلیه نیروهای روسیه مستقر در اطراف عفرین حکایت دارد. خبرگزاری آناتولی ترکیه به نقل از مقام‌های این کشور اعلام کرد روسیه تخلیه حدود 300نیروی نظامی خود در عفرین را آغاز کرده است. این نیروها به‌عنوان نیروهای ناظر بر آتش‌بس در این منطقه حضور داشتند. با خروج روس‌ها، احتمال بروز درگیری‌ها بیشتر شده است. با پایان حضور داعش در سوریه، اکنون صدای ناقوس جنگی در این کشور به گوش می‌رسد.
