تأمین آب صنایع کرمان با تصفیه پساب‌ها

راضیه زنگی‌آبادی|  خبرنگار:

 چندی پیش خبری منتشر شد مبنی بر این‌که در نیروگاه برق زرند، چاه‌هایی وجود دارد که این شرکت آب مصرفی صنعت خود را از این چاه‌ها تأمین می‌کند. این در حالی است که زرند در وضعیت تنش آبی قرار دارد. هرچند همشهری تماس‌های فراوانی با روابط عمومی این مجموعه داشت، نتوانستیم از آن‌ها اطلاعات را به طور مستقیم دریافت کنیم. با این حال به سراغ مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان کرمان رفتیم تا درخصوص وضعیت تأمین آب این مجموعه جویا شویم. 


تکذیب اخبار منتشرشده

«ابراهیم علیزاده» ضمن اعلام کذب بودن این خبر می‌گوید: ما هیچ چاهی را به عنوان منبع آبی به صنعت اختصاص نداده‌ایم؛ شاید چیزی که راجع به آن صحبت می‌کنیم همان تغییر مصرف کاربری چاه‎های کشاورزی به صنعت باشد. یعنی صنعت (جایی مانند فولاد) می‌تواند با خرید چاه‎های کشاورزی از آن‌ها به عنوان منبع آبی استفاده کند، که این موضوع در مواد 27 یا 28 توزیع عادلانه آب هم قید شده است. از آنجایی که سهم مصرفی آب در صنعت از همه موارد پایین‌تر است و فقط یک درصد را به خود اختصاص داده، به همین دلیل نسبت به تغییر کاربری این چاه‌ها استقبال می‌شود. این مقام مسئول می‌گوید: شرکت آب منطقه‌ای می‌تواند در حد 25 متر مکعب آب در شبانه‌روز را فقط برای صنایع کوچک تخصیصدهد. 

نیروگاه برقی در زرند وجود ندارد

در خصوص موضوع پیش‌آمده رئیس سازمان صمت استان کرمان علاوه بر رد کردن وجود نیروگاه برق در زرند می‌گوید: آبی که برای مصرف کنسانتره میدکو (فولاد زرند ایرانیان) استفاده می‌شود از چاه‌های قدیم زغال‌سنگ است که در گذشته مصرف صنعتی داشته است. علاوه بر این آب مصرفی این چاه‌ها باید از سیستم فاضلاب زرند تأمین شود. 

با توجه به این‌که استان کرمان با چالش وحشتناک بی‌آبی مواجه است و آوازه صنعتی شدن کرمان تا سال 1400 پیچیده شده، موضوعی مطرح می‌شود که آب مصرفی صنعت به‌ویژه فولاد که آب‌بر هم است از چه طریق می‌تواند فراهم شود. در گذشته مسئولان دو گزینه استفاده از فاضلاب شهری و انتقال آب خلیج فارس را پیشنهاد داده بودند. «مهدی حسینی‌نژاد» در این زمینه می‌گوید: آب یکی از چالش‌های استان ماست که در گزارش‌های مطرح‌شده برداشت سالانه آب از دشت‌ها برابر با 6میلیارد و 200میلیون متر مکعب است که 5میلیارد آن به طبیعت برمی‌گردد و یک میلیارد و 200 میلیون متر مکعب آن هم بیلان منفی استان است. حدود 95 درصد این آب در کشاورزی و یک درصد آن در صنعت و 4درصد هم در حوزه شرب شهری مورد استفاده قرار می‌گیرد. 


روش‌های تأمین آب برای صنعت

رئیس سازمان صمت می‌گوید: اگر صنعت به‌ویژه فولاد به تولید برسد، میزان مصرفی آب در این زمینه 180 میلیون متر مکعب است که برای تأمین آب حوزه صنعت چند کار دنبال می‌شود، یک مورد آن انتقال آب از خلیج فارس است که تا به حال40 درصد پیشرفت داشته است. 

مورد بعد استفاده از فاضلاب‎های شهری است که علاوه بر شهر به تهیه آب مصرفی صنعت هم کمک می‌شود.  وی می‌افزاید: کارخانه بوتیا قرار است پس از افتتاح از همین آب استفاده کند. سومین روش تأمین آب مصرفی صنایع از طریق تغییر کاربری چاه آب کشاورزی است. طبق قانون اگر صنعتی بخواهد از چاه آبی استفاده کند باید برای زمین‌های کشاورزی هم تعیین تکلیف و روشی تعریف کند. به این صورت که صمت اخیراً در کارگروه آب پیشنهاد داده که حاضر است برای افزایش بهره‌وری کشاورزان، بدون خرید زمین‌های کشاورزی از صاحبان آن‌ها، تمهیداتی را برای به‌کارگیری روش‌های جدید که باعث کاهش مصرف آب شود، ایجاد کند.  این مقام مسئول در پاسخ به این سوال که آیا با طولانی شدن روند پروژه انتقال آب خلیج فارس می‌توان از آن به عنوان منبع نام برد یا خیر، می‌گوید: در حال حاضر این پروژه فعال است و تا پایان سال 98 یا اوایل 99 این آب وارد کرمان می‌شود. 


اظهار نظر فعالان محیط زیست

«محمد درویش» به عنوان کنشگر محیط‌ زیست در خصوص تغییر کاربری چاه‌های کشاورزی به صنعت می‌گوید: این عملکرد سابقه دارد. 

در کشور ما هم این عملکرد در استان‌های یزد، اصفهان و خراسان انجام شده است. اما باید چند نکته در این خصوص لحاظ شود، زمانی که حقابه کشاورزی به بخش صنعت واگذار می‌شود باید در نظر داشت که این آب بر اثر نفوذ به منابع زیرزمینی به محیط ‌زیست برمی‌گردد، اما وقتی این آب به بخش صنعت ارجاع پیدا می‌کند حتی یک قطره آن هم به طبیعت برنمی‌گردد. در نتیجه اگر قرار است هزار متر مکعب آب از بخش کشاورزی کم و به صنعت اضافه شود باید حتماً تمهیدات لازم برای برگشت این آب هم انجام شود تا دست‌کم 20 درصد از این آب دوباره به محیط ‌زیست برگردد. 

این کویرشناس در ادامه می‌گوید: این برگشت آب به‌ویژه در کارخانه‌هایی مثل فولاد، لاستیک‌سازی یا نیروگاه‌های حرارتی باید صورت گیرد، زیرا تمام این آب در این بخش‌ها تبخیر می‌شود. با توجه به این‌که ارزش افزوده مصرف هر متر مکعب آب در بخش صنعت به طور متوسط 10 تا 20 برابر بخش کشاورزی است، در صورت برگشت آب این کار می‌تواند یک عمل خردمندانه باشد؛ اگرچه هزینه این کار به فاصله چاه تا محل صنعتی بستگی دارد، با این حال قدرت تولیدی این واحدها زیاد است و این فرایند می‌تواند با نظارت سازمان محیط‌ زیست و وزارت نیرو انجام گیرد.

«محمد رضا میرحبیبی» مدیر روابط عمومی کارخانه فولاد زرند ایرانیان می گوید: پروژه فولاد زرند در دست اجرا  و هنوز به بهره برداری نرسیده است. برای تامین آب مورد نیاز فولادسازی هم تلاش شده است تا از  پساب فاضلاب شهری آب را تامین کنیم. در همین زمینه شرکت فولاد زرندو بوتیا به صورت مشترک قرارداد 400 لیترآب برثانیه را با آبفای کرمان منعقد کرده است.

هم چنین قراردادی برای پساب زرند منعقد شده است که از ابتدای سال98 اجرایی می‌شود. برای پساب شهرک های اطراف زرند هم برنامه‌ریزی شده است به طوری که در آینده نزدیک نیاز به مصرف آب از طریق چاه ها ومصارف مورد نیاز کشاورزی نخواهد بود. ازسویی دیگراز طرف فولاد زرند ایرانیان نیروگاه برقی در زرند احداث نشده است  که از چاه‌های آب آن استفاده شود. فولاد زرند در راستای نگهداری وحفاظت از محیط زیست نیروگاه بازیافت حرارتی 130 مگاواتی را پیش بینی کرده است که با استفاده از گازهای حرارتی ناشی از ذوب فولاد تولید انرژی می کند.


150 کیلومتر لوله‌گذاری در پروژه خلیج فارس 

عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی در خصوص تکمیل پروژه انتقال آب خلیج فارس به کرمان و دیگر شهرها می‌گوید: ابر پروژه انتقال آب از خلیج فارس به فلات مرکزی در زمان وزیر سابق (مجید نامجو) در سال 93 کلنگ‌زنی شد و به کمک شرکت‌های صنعتی و معدنی کشور مانند گل‌گهر سیرجان، مس سرچشمه و معدن چادرملو یزد در حال انجام است. در همین مجموعه 8هزار نفر مشغول به کار هستند. در این راستا علاوه بر وزیر فعلی و سابق نیرو و صمت، نمایندگان مجلس هم زحمات زیادی کشیده‌اند. 

«شهباز حسن‌پور» می‌افزاید: بیش از 40 درصد این پروژه پیشرفت دارد و هم‌اکنون در حال انجام است. به طوری که 150 کیلومتر لوله‌گذاری آن انجام شده است. پروژه فولاد زرند هم در دست اجراست و هنوز به بهره‌برداری نرسیده است. برای تأمین آب مورد نیاز فولادسازی تلاش شده است از پساب فاضلاب شهری آب را تأمین کنیم؛ در همین زمینه شرکت فولاد زرند و بوتیا به صورت مشترک قرارداد 400 لیتر آب بر ثانیه را با آبفای کرمان منعقد کرده است. همچنین قرارداد برای پساب زرند هم منعقد شده است که از ابتدای سال 98 اجرایی می‌شود. برای پساب شهرک‌های اطراف زرند هم برنامه‌‌ریزی شده است. به طوری که در آینده نزدیک نیاز به مصرف آب از طریق چاه‌ها و مصارف مورد نیاز کشاورزی نخواهد بود.