فرار یوز از سبزوار

 سحر وحدت|   خراسان رضوی-خبرنگار:


 یکی از زیستگاه‌ها و کریدورهای رفت‌وآمد یوز در ایران منطقه سبزوار بزرگ بوده است. حالا محور سبزوار ـ شاهرود کریدور اصلی رفت‌وآمد پلنگ‌ها و یوز ایرانی است. برای حفاظت از این گونه‌های باارزش و کمیاب باید‌ها و نباید‌های بسیاری وجود دارد که رعایت آنها به فرهنگ‌سازی نیاز دارد. یکی از عوامل مهاجرت این گربه‌سانان از سبزوار، معدنکاری در مجاورت زیستگاه این موجودات است که باعث شده جمعیت آنها در منطقه کاهش یابد. ردپای پلنگ و یوزپلنگ ایرانی در منطقه سبزوار بزرگ توسط کوهنوردان مشاهده شده و اداره حفاظت محیط‌زیست هم توسط دوربین‌های تله‌ای موفق به ثبت این گونه شده است. 


آمار دقیقی نداریم

رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست سبزوار بیان می‌کند: در 8 ماه اخیر 5 دوربین در مناطقی که احتمال حضور یوز و پلنگ ایرانی بیشتر است قرار دادیم که در این مدت 2 عکس از پلنگ ایرانی گرفته شد. 
«حمیدرضا صادقی» با بیان این‌که یکی از کریدورهای رفت‌وآمد یوزپلنگ محور سبزوار ـ داورزن است، می‌گوید: همچنین 3 سال پیش ردپای یوز پشت منطقه پروند ردیابی و مشاهده شد که نشان‌دهنده حضور این گربه‌سان در منطقه است. 

وی با بیان این نکته که سبزوار کریدور رفت‌وآمد یوز ایرانی است و نمی‌توان آمار دقیق و درستی از تعداد یوز در منطقه داد، می‌افزاید: از 8 گونه گربه‌سان 6 گونه در منطقه سبزوار بزرگ وجود دارد که پلنگ هم اخیرا در منطقه شکارممنوع ریوند به ثبت رسیده است. رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست سبزوار با اشاره به عوامل موثر در حفظ زیستگاه گربه‌سانان توضیح می‌دهد: یکی از مهم‌ترین بحث‌ها برای حفاظت از محیط‌زیست شکار غیرمجاز است. اگر غذا و امنیت در منطقه حاکم باشد بیشتر مشکلات ‌زیستگاه حل می‌شود و حیوانات از منطقه مهاجرت نمی‌کنند و جمعیت گربه‌سانان در منطقه حفظ و حتی افزایش می‌یابد. بنابراین نکته مهم برای حفاظت از یک گونه حفاظت از زیستگاه است. 


محافظت از مراتع

به گفته صادقی، به منظور حفاظت از زیستگاه در چند سال اخیر شاهد ایجاد منطقه شکارممنوع ریوند و تاسیس 2 نمایندگی در شهرستان‌های جوین و جغتای بوده‌ایم که منطقه شمالی رشته‌کوه ریوند را محافظت می‌کنند و گشت و پایش دارند. از دامنه جنوبی این رشته‌کوه هم با گشت‌زنی محیط‌بانان سبزواری محافظت می‌شود. علاوه بر محافظت فیزیکی، تعارضات با زیستگاه مانند ورود گله‌داران و استفاده از مرتع باید مدیریت شود که به محیط‌زیست آسیب وارد نشود. 


معضل معدنکاری

رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست با تاکید بر این‌که یکی دیگر از اصلی‌ترین معضلات، معدنکاری در منطقه است، می‌افزاید: برای اکتشاف و بهره‌برداری از معادن از محیط‌زیست استعلام گرفته نمی‌شود و ما به جز در 4 منطقه حفاظت‌شده و شکار ممنوع نمی‌توانیم در این زمینه نظر بدهیم. در منطقه ریوند که یکی از اصلی‌ترین مناطق زیستگاهی است، معادن فعال کروم و منگنز داریم. 

وی توضیح می‌دهد: اکنون فقط 8 تا 10 هزار هکتار از کل منطقه ریوند معدنکاری نشده که زیستگاه اصلی یوز ایرانی و زادآوری یوز در این منطقه است. منطقه ریوند در حال حاضر شکارممنوع است که با پیگیری‌های انجام‌شده امیدواریم به منطقه حفاظت‌شده تبدیل شود. صادقی معتقد است معدنکاران، شکارچیان غیرمجاز و همه افراد باید در نظر داشته باشند که اگر محیط‌زیست از بین برود مجدد احیا نمی‌شود. 

این مقام مسئول با بیان این‌که یکی از چالش‌های مهم برای یوز در ایران بحث جاده‌هاست که البته در این زمینه با افزایش فرهنگ‌سازی مردم بیشتر از گذشته به حفظ یوز اهمیت می‌دهند، بیان می‌کند: در محور سبزوار ـ شاهرود در سال‌های اخیر تلفات زیادی از یوز ایرانی گزارش شده است. در این زمینه باید طرح‌های تحقیقاتی انجام شود و با انجام اقدامات موثر تلفات را کاهش داد. در 10 سال اخیر در محور سبزوار ـ شاهرود 4 مورد تلفات پلنگ و یوزپلنگ گزارش شده است که مربوط به حوزه استحفاظی استان سمنان است. 


دریافت استعلام از اداره کل محیط‌زیست 

برای صدور پروانه بهره‌برداری از معادن از ادارات کل مختلف استعلام گرفته می‌شود و آنها با ادارات شهرستان مکاتبه می‌کنند و پس از بازدید از محل اگر مشکلی نباشد، پروانه بهره‌برداری صادر می‌شود. 
رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت سبزوار تصریح می‌کند: پروانه‌های بهره‌برداری معدنی از سوی استان صادر می‌شود و زمان صدور پروانه از دستگاه‌های مختلف اعم از محیط‌زیست، منابع طبیعی، میراث فرهنگی، صنایع ‌دستی وگردشگری و سایر ادارات استعلام گرفته می‌شود. اگر پاسخ دستگاه‌ها مثبت باشد سازمان صنعت، معدن و تجارت استان پروانه صادر می‌کند در غیر این صورت پروانه صادر نمی‌شود. 

«علی امیدبخش» ادامه می‌دهد: در همین زمینه دستگاه‌های ذی‌ربط اگر تشخیص دهند در محدوده مشکلی هست و به محیط‌زیست و یا منابع طبیعی آسیب وارد می‌شود پاسخ استعلام منفی است و پروانه بهره‌برداری صادر نمی‌شود. 
وی خاطرنشان می‌کند: زمانی که از دستگاه‌ها استعلام می‌شود باید ملاحظات را به سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اعلام کنند تا اگر موردی و مشکلی وجود دارد در نظر گرفته شود و پروانه بهره‌برداری صادر نشود.