توهم ثروتمند‌بودن

محمد حسنی سعدی _ دانش‌آموخته جامعه‌شناسی

یکی از معاونان وزارت خارجه از نخست‌وزیر ژاپن نقل کرده بود که گفته بود متأسفانه ما کشور فقیری هستیم و این را به صراحت به مردم خودشان می‌گویند که به این دلیل باید زیادتر از کشورهای دیگر کار کنیم که منابع طبیعی و زمین کافی نداریم و با تلاشمان باید کشورمان را بسازیم. از سوی دیگر ما در ایران دائم می‌شنویم ما کشور ثروتمندی هستیم و منابع آنچنانی داریم. درحالی‌که از نظر منابع نفت و گاز نسبت به وسعت و جمعیت‌مان قابل مقایسه با کشورهای نفت‌خیز عربی نیستیم. از نظر ذخایر معدنی نیز بسیاری معتقدند ایران به نسبت مساحت و جمعیت، کشور ویژه‌ای به‌شمار نمی‌آید. حال حتی اگر فرض کنیم ما ثروتمند هم باشیم، هیچ کشوری به جز تعدادی از کشورهای کوچک و کم‌جمعیت عربی از طریق منابع و ذخایر طبیعی‌شان ثروتمند نشده‌اند. کشورهای ثروتمند دنیا تقریبا همه با اتکا به تلاش و تولید ارزش افزوده از طریق تولید فناوری و علم به پیشرفت‌های پایدار دست یافته‌اند وگرنه هر ذخیره طبیعی روزی به پایان می‌رسد.

اینکه بدانیم کشورمان چه منابع طبیعی‌ای دارد، برای برنامه‌ریزی به منظور حداکثر تولید ثروت خوب است اما به‌نظر می‌رسد ما با القای توهم ثروتمند بودن نتیجه می‌گیریم پس نباید زحمت زیادی بکشیم و می‌توانیم بدون خلق ارزش افزوده زندگی راحتی داشته باشیم. حتی برای یک کشور ثروتمند نیز القای این تفکر و طرز نگاه می‌تواند مخرب باشد و فرهنگ کار و خلق ثروت را نابود می‌کند.

به‌نظر می‌رسد انتشار برخی آمارها و اعداد غیرواقعی و اغراق‌آمیز از ذخایر طبیعی کشور در شبکه‌های اجتماعی هم به این تفکر دامن زده است. حتی استخراج نفت و گاز کشورمان نیز به فناوری و تلاش نیاز دارد و به‌دلیل کوتاهی ما در بهره‌برداری از میادین مشترک با کشورهای همسایه، سهم کمتری از این ذخایر برداشت می‌کنیم و متأسفانه فناوری لازم برای توسعه میادین را هم به‌دست نیاورده‌ایم.

به‌نظرم بزرگ‌ترین ظلم به کشور القای توهم ثروتمند بودن است که فرهنگ کارآفرینی و خلق ارزش افزوده را به نابودی کشانده است.