آژیر قرمز در محیط کسب‌وکار

احمد میرخدائی | روزنامه‌نگار

تازه‌ترین بررسی‌ها، از افول شاخص‌های فضای کسب‌وکار در فصل پاییز امسال و نامساعدتر شدن آن خبر می‌دهد. براساس نتایج حاصل از پایش ملی محیط کسب‌وکار ایران در فصل پاییز 1397رقم شاخص ملی کسب‌وکار 6.49(نمره بدترین ارزیابی 10است) محاسبه شده که نسبت به ارزیابی این شاخص در فصل تابستان امسال 1.37درصد و نسبت به فصل مشابه سال قبل 10.94درصد بدتر شده است.

به گزارش همشهری، فعالان اقتصادی شرکت‌کننده در این پایش، «غیرقابل‌پیش‌بینی بودن و تغییرات قیمت مواداولیه و محصولات» را مهم‌ترین عاملی معرفی کرده‌اند که به نامساعدتر شدن فضای کسب‌وکار دامن زده و پس ‌از آن «بی‌ثباتی سیاست‌ها، قوانین و مقررات و رویه‌های اجرایی ناظر بر کسب‌وکار» و «دشواری تأمین مالی از بانک‌ها» را از دیگر عوامل مؤثر دانسته‌اند. نگاهی به نتایج قبلی طرح پایش محیط کسب‌وکار حاکی از این است که از زمستان 95که بخش خصوصی مسئولیت این پایش را برعهده گرفته تا زمستان 96 که هنوز تنش ارزی همه‌گیر نشده بود، رقم شاخص فضای کسب و کار در محدوده 5.8(نمره بدترین ارزیابی 10است) قرار داشت اما از بهار امسال و همزمان با آشکار شدن پیامدهای تنش ارز، وضعیت فضای کسب‌وکار نامساعدتر شده و این شاخص رکوردهای بالاتری را به ثبت رسانده است.

رد پای تنش ارزی

بررسی‌ها نشان می‌دهد از میان این 3عامل، همواره دشواری تأمین مالی از بانک‌ها جزو عوامل اصلی نامساعد شدن فضای کسب‌وکار قرار داشته اما 2مؤلفه دیگر از مسائلی است که پیرو تنش‌های ارزی به حوزه کسب‌وکار تحمیل شده است. در حقیقت تغییرات پی‌درپی قیمت مواداولیه و محصولات که پاییز امسال در جایگاه مخرب‌ترین عامل فضای کسب‌وکار قرار داشته، زاییده اصلی تنش‌های ارزی است که انتظار می‌رود با اقدامات بانک مرکزی و برنامه‌ریزی‌های انجام شده در وزارت صنعت، در مسیر بهبود قرار بگیرد؛ در غیراین صورت برای فصل زمستان نیز احتمال بهبود فضای کسب‌وکار وجود نخواهد داشت. همچنین فعالان اقتصادی در همه حوزه‌ها، «فساد و سوءاستفاده افراد از مقام و موقعیت اداری» را نیز از مهم‌ترین مؤلفه‌های نامساعد‌کننده محیط کسب‌وکار اعلام کرده‌اند که در هر 3بخش اقتصادی اثرگذار بوده است. البته در مقابل این عوامل نامساعد‌کننده محیط کسب‌وکار، فعالان حوزه‌های صنعت و خدمات «دسترسی به حامل‌های انرژی اعم از برق، گاز، گازوئیل و...» و در بخش کشاورزی «دسترسی به آب» را مساعدترین مؤلفه‌های تأثیرگذار بر فضای کسب‌وکار دانسته‌اند.

نقشه استانی فضای کسب‌وکار

ارزیابی‌های مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران در طرح پایش ملی محیط کسب‌وکار، نتایجی به‌دست می‌دهد که از نامساعد شدن محیط کسب‌وکار در اکثر استان‌ها حکایت دارد؛ به‌گونه‌ای که عدد شاخص برای 26درصد استان‌های کشور از عدد شاخص ملی فضای کسب‌وکار بالاتر بوده است. بررسی شاخص کسب‌وکار به تفکیک استان نشان می‌دهد اثرگذاری عوامل نامساعد‌کننده محیط کسب‌وکار در استان‌های گیلان، آذربایجان غربی و زنجان کمتر بوده و این استان‌ها وضعیت مساعدتری نسبت به سایر استان‌ها داشته‌اند و در مقابل فعالان اقتصادی در استان‌های خراسان شمالی، ایلام و کرمانشاه محیط کسب‌وکار نامساعدتری نسبت به سایر استان‌ها تجربه کرده‌اند. نکته قابل‌تأمل در این پایش این است که اختلاف عدد شاخص وضعیت محیط کسب‌وکار در بهترین و بدترین استان کشور حداکثر معادل 0.86واحد بوده که نشان می‌دهد تفاوت قابل‌توجهی در وضعیت عدد شاخص استان‌ها نسبت به یکدیگر وجود ندارد و در عمل، حتی استان‌های دارای رتبه‌های بهتر در فضای کسب‌وکار نیز وضعیت چندان مساعدی را تجربه نکرده‌اند.

   کسب‌وکار خدماتی در دست‌انداز

در پاییز 1397، از نظر نمراتی که برای وضع محیط کسب‌وکار در رشته فعالیت‌های مختلف به ثبت رسیده است، محیط کسب‌وکار بخش کشاورزی با شاخص 6.29 مساعدترین و بخش خدمات با شاخص 6.58نامساعدترین وضعیت را داشته‌اند و حوزه صنعت با شاخص 6.52در حالت میانه قرار داشته است اما در این مورد نیز مانند وضعیت شاخص کسب‌وکار در استان‌ها، تفاوت شاخص‌های بخشی بسیار ناچیز بوده و هر سه بخش عمده اقتصاد ایران با وضعیت نامساعدی روبه‌رو بوده‌اند. نتایج بررسی‌های مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران حاکی است در فصل پاییز 1397، رشته فعالیت‌های «مالی و بیمه»، «هنر، سرگرمی و تفریح» و «آموزش» مساعدترین محیط را برای کسب‌وکار داشته‌اند و در مقابل رشته فعالیت‌های «اداری و خدمات پشتیبانی»، «سلامت انسان و مددکاری اجتماعی» و «عمده‌فروشی و خرده‌فروشی و تعمیر وسایل» نامساعدترین محیط کسب‌وکار را تجربه کرده‌اند.