سرباز پرافتخار

مرجان فرهمند|  خراسان رضوی ـ خبرنگار:


با حضور مشاور وزیر امور خارجه و رئیس نمایندگی وزارت امور خارجه در شمال شرق، هیات گردشگری ترکیه، مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، رئیس نمایندگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی خراسان رضوی، رئیس شورای اسلامی شهر مشهد، مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع‌ دستی و گردشگری استان و علاقه‌مندان به فرهنگ و تاریخ مراسم رونمایی از نقش‌برجسته سرباز هخامنشی در موزه بزرگ خراسان برگزار شد. این نقش‌برجسته پس از حدود 80 سال و پس از سفر اخیر رئیس‌جمهوری به نیویورک به کشور بازگردانده شد. 


نقش‌برجسته سرباز هخامنشی

نقش‌برجسته سرباز هخامنشی با نیزه‌های در دستش مربوط به سده پنجم قبل از میلاد است. این اثر در فاصله سال‌های 1312 و 1313 در کاوش‌های موسسه شرق‌‌شناسی دانشگاه شیکاگو در تخت‌جمشید توسط «ارنست هرتسفلد» کشف شد، ولی در سال 1316 به‌ سرقت رفت. این اثر 15 سال بعد از مفقود شدن در سال 1330 اولین بار به‌وسیله مجموعه‌دار اشیای عتیقه اهل نیویورک به ‌نام «پال ملون» به قیمت هزار دلار به یک مجموعه‌دار کانادایی به ‌نام «مورگان» فروخته می‌شود. در سال 1951 میلادی وارث قانونی این ثروتمند کانادایی تصمیم می‌گیرد این شیء باستانی را به موزه مونترال کانادا اهدا کند. تا حدود 6 دهه این شیء در موزه مونترال در معرض دید بازدیدکنندگان قرار داشته است تا این‌که در سال 2011 یعنی 7 سال پیش این مجسمه به‌ سرقت می‌‌رود.

شرکت بیمه‌کننده موزه مونترال «اکسا» در قبال این سرقت مبلغ 910 هزار دلار به ‌موزه مونترال خسارت می‌دهد، ولی 3 سال بعد در سال 2014 مقامات کانادایی این مجسمه را در شهر «ادمونتون» شناسایی و توقیف می‌کنند و آن ‌را به شرکت بیمه اکسا تحویل می‌دهند. ولی در این میان موزه مونترال ترجیح می‌دهد که از پس دادن پول بیمه و پس گرفتن مجسمه صرف‌نظر کند. بدین‌ترتیب شرکت بیمه به‌ دنبال مشتری جدید، این مجسمه را به شرکت مجموعه‌دار اشیای هنری به ‌نام «ویس و فاگ» در لندن می‌فروشد. این شرکت در 2 سال گذشته این شیء عتیقه را در چند نمایشگاه فروش اشیای هنری در لندن، ماستریخت و بار آخر در نیویورک با پیشنهاد یک میلیون و دویست هزار دلار به‌ عرضه می‌گذارد و این‌ بار پلیس نیویورک آن را ضبط و توقیف می‌کند. با توقیف این اثر، پرونده وارد یک مرحله فشرده حقوقی و سازمان میراث فرهنگی ایران هم وارد این ماجرا می‌شود. 

از 28 اکتبر تا یک نوامبر این اثر برای فروش در نمایشگاه هنر نیویورک عرضه می‌شود. «لیلا امین‌الدوله» وکیل حوزه میراث فرهنگی به‌ منظور استرداد نقش‌برجسته به ایران با همکاری «لیندسی آلن» از کالج لندن اطلاعات تاریخی درست درباره این اثر را به دادستانی نیویورک اعلام می‌کنند. همچنین سازمان میراث فرهنگی بلافاصله پس از اطلاع از این موضوع اقدامات حقوقی را آغاز کرده و با هماهنگی مرکز خدمات حقوقی ریاست‌جمهوری و در پی حکم مرکز دیوان لاهه، وزارت امور خارجه با ارائه مدارک در اکتبر 2017 مالکیت و استرداد این اثر تاریخی را از دادگاه نیویورک درخواست می‌کند. در 23 جولای 2018 رأی نهایی خود را برای استرداد اثر به‌نفع ایران صادر کرد. 


نمادی از دیپلماسی ایرانی

در این مراسم رونمایی «ابوالفضل مکرمی‌فر» رئیس سازمان میراث فرهنگی خراسان رضوی گفت: امروز نمایش نقش‌برجسته سرباز هخامنشی به‌ عنوان یک اثر تاریخی منحصربه‌فرد است. در واقع به‌ عنوان یک نماد دیپلماسی موفق ایران در عرصه فرهنگی قلمداد می‌شود که در سفر ریاست‌جمهوری به نیویورک با تلاش معاونت رئیس‌جمهوری و ریاست سازمان میراث فرهنگی کشور و همکاری وزارت امور خارجه این شیء باارزش که در واقع قرار بود در نمایشگاهی در حراجی عتیقه در آمریکا فروخته شود، توسط امور حقوق بین‌الملل و سازمان میراث فرهنگی به ایران بازگردانده شد. این قطعه تاریخی متعلق به سر سرباز هخامنشی و نیزه وی است که در حدود 85 سال پیش از تخت جمشید در مرودشت شیراز از دل خاک بیرون کشیده شد، اما در سال 1936 میلادی از ایوان جنوبی کاخ شورا در تخت جمشید به سرقت رفت. 


عظمت و شکوه ایرانیان

«امروز شاهد اثری ارزشمند و گرانبها هستیم که جدا از ارزش‌های مادی که نمی‌توان برای آن قیمتی را تعیین کرد، ارزش معنوی و تاریخی آن بسیار است». این گفته بخشی از صحبت‌های «عباس ارباب‌خالص» رئیس نمایندگی وزارت امور خارجه در شمال شرق کشور است که در مراسم رونمایی از نقش‌برجسته سرباز هخامنشی بیان می‌کند. وی با تاکید بر این‌که این اثر تاریخی یادگار نیاکان و پدران ماست، افزود: با رونمایی از این اثر تاریخی شاهد این مهم هستیم که نیاکان ما با خلق آثاری باشکوه امروز را برای ما افتخارآمیز کرده‌اند. این شکوه بعد از گذشت 2500 سال هنوز پا برجاست و عظمت و قدرت ایران را به رخ جهانیان می‌کشد‌. 


اثری فراتر از زمان

«محسن امید‌خدا» از هنرمندان و نقاشان پیشکسوت برای بازدید این اثر به موزه بزرگ خراسان آمده است. درباره میزبانی میراث فرهنگی می‌گوید: به ‌هر حال همیشه جریان‌های فرهنگ و هنر با چالش‌های زیادی از جمله نحوه برگزاری، نبود صدای مناسب، صندلی و حتی نور ضعیف سالن مواجهند، ولی در هر صورت اثری بسیار پرغرور و پر از انرژی مثبت است. 

وی اظهار می‌کند: این اثر بسیار جذاب، با ظرافت، تکنیک و طراحی فراتر از انتظار آن زمان است. طراحی چهره به‌رغم این که نیمرخ است ولی نگاه چشم‌ها به روبه‌رو است و شما از هر زاویه که به اثر نگاه کنید، نگاه چشم‌ها به ‌سوی شماست. چشم‌ها کشیده و درشت‌تر از حد طبیعی است.

 هوشیاری چشم‌ها نشان‌دهنده روانشناختی طراح است و بیننده را مجذوب این نگاه می‌کند، در علاقه‌مندان احساس دوستی و در دشمنان ایجاد ترس می‌کند. نتیجه این‌که ایرانیان همیشه با چشمان باز به جهان نگاه می‌کردند و وسعت نگاهشان محدود به یک سو نبوده است. آنچه در این اثر دیده می‌شود همان چیزی است که پیکاسو  به دنبال آن بود. این که در آثارش‌ کالبد فضا را از زوایای مختلف در یک تصویر نمایش دهد. تاثیر اثر فرازمانی است و روح انسانی را شاهدیم که از کالبد زمان و مکان خارج شده است و با مخاطب معاصر ارتباط برقرار می‌کند و این اعجاز هنر ایران باستان است.

این هنرمند پیشکسوت درباره میزبانی میراث فرهنگی عنوان می‌کند: از هنرمندان گلایه‌مندم که چرا در این رویداد بزرگ حضور ندارند. از تلاش میراث به‌رغم کاستی‌‌های زیادی‌ که دارد قدردانی می‌کنم. سخنرانی در این مکان به دلیل نبود امکانات سخت است ولی زیبایی اثر مسائل حاشیه‌ای را پاک می‌کند و از این رویداد ارزشمند بسیار خرسندم. 
این اثر تاریخی از 24 دی‌ماه به ‌مدت یک ماه هرروز از ساعت 8 صبح تا 17 در موزه بزرگ خراسان در معرض دید علاقه‌مندان قرار دارد.