حفاری مترو در زمین پرحادثه شهر

فاطمه امامی|   قم- خبرنگار:


خط A متروی قم از قلعه کامکار تا مسجد جمکران که طبق قرارداد شهرداری با قرارگاه خاتم‌الانبیا قرار بود سال 95 به بهره‌برداری برسد،  با وجود نزدیک شدن به پایان سال علاوه بر این‌که همچنان در تونل وعده‌ها مانده،  رکورددار حوادث مترو در کشور هم شده است.  ریزش تونل مترو به دلیل کوتاهی پیمانکار در ایمن‌سازی ناکافی کارگاه هنگام بیرون کشیدن تی‌بی‌ام در بهمن سال 95 موجب کشته شدن 2 نفر و زخمی شدن 5 نفر شد. 

حادثه دیگر انفجاری مهیب در میدان مطهری بود که در جوار کارگاه مترو به دلیل آسیب‌دیدگی به تأسیسات آب و انفجار گاز رخ داد. این حادثه خرداد امسال اتفاق افتاده بود و میدان مطهری خلوت‌ترین ساعت‌های خود را سپری می‌کرد؛ در غیر این صورت می‌توانست به یکی از فجایع پروژه‌های عمرانی در کشور تبدیل شود. 

از طرفی این روزها هر از گاهی اخباری از نشست زمین در مناطقی که کارگاه مترو است، می‌شنویم. این نشست‌ها در مناطقی مانند شاه‌ابراهیم و سوم خرداد است که حالا مدتی است میدان کشاورز مهمان نشست‌های گاه و بیگاه در محل کارگاه مترو 
می‌شود. 

2 هفته گذشته هم یکی دیگر از همین نشست‌ها اتفاق افتاد و این میدان برای 2 روز بسته شد. این دومین نشست میدان کشاورز در یک ماه اخیر بود که نگرانی مردم را برانگیخت. بسیاری از مدیران کانال‌های تلگرامی که در حوزه مطالبات مردمی فعالیت می‌کنند،  پیام‌های متعدد مردمی دریافت کردند که مترو را به قیمت خسارت بر جان و مالشان نمی‌خواهند. 


 مشکل از فرسودگی تأسیسات آب نیست

در اتفاق‌های اخیر همواره توجیه سازمان قطار شهری برای رخدادها فرسوده بودن شبکه‌های آب‌رسانی و گازرسانی بوده است. تا جایی که شرکت آب و فاضلاب استان قم در همه محدوده‌های کارگاه‌های مترو در نهایت مجبور به تعویض تجهیزات قدیمی می‌شود. 

«مجتبی وزین‌افضل»، معاون بهره‌برداری شرکت آب و فاضلاب شهری قم، با اشاره به اتفاق 2 هفته پیش در زمینه نشست زمین در میدان کشاورز اظهار کرد: یک ماه پیش هم مشابه این اتفاق در همین محل رخ داده بود. آن موقع نشتی وجود داشت که بر اثر حفاری مترو و خالی شدن زیر لوله‌ها صورت گرفته بود. نشتی را برطرف کردیم و مشکل برطرف شد اما در همین نقطه دوباره همین مشکل رخ داد. 

وی با تأکید بر این‌که در حادثه 2 هفته گذشته خبری از نشتی نبوده است، افزود: در جریان تحولات کارگاه مترو،  سطح زیرین اتصالات تأسیسات آب در این محدوده خالی شد که سریع آب را قطع کردیم و نشست بدون این‌که نشتی رخ دهد، اتفاق افتاد. 
معاون بهره‌برداری شرکت آب و فاضلاب شهری قم معتقد است این اتفاق ثابت کرد مسأله نشست ناشی از فرسودگی تأسیسات آب نیست بلکه مشکل جای دیگری است. 
وی در توضیح اتفاق‌های رخ‌داده افزود: در اتفاق‌های قبلی هم نشست زمین موجب تکان خوردن لوله‌ها و شکستگی شده بود که البته ما وارد شدیم و نسبت به تعویض لوله‌ها اقدام کردیم. 


مشکل از فرسودگی شبکه آب‌رسانی است

معاون فنی سازمان قطار شهری قم اما مشکل را از فرسوده بودن تجهیزات آب می‌داند. 
«سیدصدرا قاسمی» با اشاره به این‌که در محلی که کارگاه مترو وجود دارد همیشه حوادث پیش می‌آید، اضافه کرد: در سطح رویی کارگاه لوله‌های تأسیساتی شرکت فاضلاب وجود دارد که نشتی لوله‌ها موجب انباشت آب و متزلزل شدن آن می‌شود. از طرفی سنگین شدن خاک موجب می‌شود ریزش اتفاق بیفتد. 

معاون فنی سازمان قطاری شهری قم با اشاره به هماهنگی‌ای که میان این سازمان و شرکت آب و فاضلاب استان قم برای تعویض تاسیسات آب در محل ایستگاه‌های مترو شکل گرفته، اضافه کرد: تقریباً در تمام ایستگاه‌های فاز اول خط A مترو این اتفاق رخ داده است؛ یعنی در میدان مطهری، سعیدی،  معصومیه،  میدان کامکار و سوم خرداد تعویض لوله‌ها را شاهد بودیم. 

وی با اشاره به این‌که فقط ایستگاه کشاورز باقی مانده است، ادامه داد: یکی از لوله‌ها در این ایستگاه نشتی جالب توجهی دارد و باید تعویض شود که سازمان مشغول کار است. قاسمی در پاسخ به ادعای سازمان آب و فاضلاب قم درباره این‌که نشتی نقشی در ریزش این بار نداشته است، گفت: در تصاویری که از این حادثه منتشر شده مشخص است رنگ خاک تیره است؛ یعنی خاک خیس شده و آب خورده است. 

وی با اظهار امیدواری به این‌که در سایه تعامل موضوع حل شود، اظهار کرد: از طرف ما کمک خوبی به سازمان شد تا مشکل زیادی پیش نیاید و شرکت آب و فاضلاب هم مشغول ایفا کردن نقش خودش است و همین موجب شد در زمان کوتاهی مسیر باز شود. به نظر می‌رسد تشکیل یک گروه از کارشناسان برای ارزیابی بی‌طرف حوادث اخیر متروی قم از الزامات باشد. مردمی که این روزها با صحنه ریزش زمین و تونل در جای‌جای شهر مواجه می‌شوند،  اگر قرار است استفاده‌کننده از این مترو در آینده باشند باید بتوانند به فرایند ساخت آن اعتماد کنند.


دلیل حوادث مترو

معاون فنی سازمان قطار شهری قم در پاسخ به این سؤال که چرا حوادث مترو در قم از متوسط حوادث مترو در کلان‌شهرها بالاتر رفته است، ادامه داد: شهر قم خشک و رسی است. از طرفی جنس خاک به گونه‌ای است که این خاصیت را ایجاد می‌کند. 

«سیدصدرا قاسمی» با بیان این‌که محلی‌ها می‌گویند ایستگاه سوم خرداد در گذشته گودال بوده است، گفت: در طول زمان نخاله ریخته‌شده و گودال پر شده است و این نشان می‌دهد خاک دست خورده است و اگر خاک طبیعی بود چنین اتفاقی رخ نمی‌داد. در کنار این موضوع نشتی آب موجب سنگینی خاک می‌شود و احتمال وقوع حادثه را بالا می‌برد.