گزارش
کمبود نیرو برای کنترل بهداشت مدارس اردبیل
آموزش و پرورش اردبیل از ظرفیت دانشگاه علوم پزشکی برای مقابله با مشکلات بهداشتی استفاده می‌کند
پوپک قاسمی| اردبیل- خبرنگار:
بهداشت مدارس از مسائلی است که به دلیل درگیر بودن تعداد زیاد دانش‌آموزان از اهمیت و اولویت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. اما بنا به اظهار مسئولان، کمبود نیرو در استان اردبیل این عرصه را در مدارس با مشکل مواجه کرده است و موجب نگرانی اولیای مدارس و خانواده‌ها از شیوع رایج‌ترین مشکل بهداشتی یعنی شپش شده است.
تعداد مراقبان بهداشت استاندارد نیست
معاون تربیت بدنی و سلامت اداره کل آموزش و پرورش استان اردبیل با بیان این‌که ما با کمبود نیرو در حوزه بهداشت مواجهیم، اظهار می‌کند: تعداد مراقبان تخصصی ما در مدارس استان 83 نفر برای 240 هزار دانشآموز است. طبق محاسبات و براساس میانگین استانداردهای مراقبت سلامت، وظیفه هر مراقب معاینه ۷۵۰ دانشآموز است که بر این اساس 62 هزار و 250 نفر از دانش‌آموزان استان تحت پوشش نرم استاندارد قرار می‌گیرند.
«منصور صاحب» ادامه می‌دهد: البته ما سعی کرده‌ایم از توان حداکثری خود برای تحت پوشش قرار دادن کل جامعه دانش‌آموزی استان به طرق مختلف استفاده کنیم. این مسئول تاکید می‌کند: وظیفه مراقبان سلامت 3 بار معاینه در طول سال تحصیلی (شروع مدارس، فصل زمستان و فصل بهار) است، تا اگر دانش‌آموزی مبتلا بود، به مراکز بهداشتی و درمانی ارجاع داده شود. وی با بیان این‌که بعد از شناسایی دانشآموز مبتلا، علاوه بر وی، خانواده او نیز باید تحت معاینه قرار بگیرند عنوان می‌کند: افراد شناسایی‌شده در صورت آلودگی باید مراحل درمان را به صورت کامل طی کنند که البته تجربه نشان داده است همه خانواده‌ها این آگاهی و امکانات را ندارند.
معاون تربیت بدنی و سلامت اداره کل آموزش و پرورش اردبیل تأکید می‌کند: آموزش و پرورش به دلیل کمبود نیروی انسانی متخصص، از ظرفیت دانشگاه علوم پزشکی استان برای آموزش‌های لازم به دانش‌آموزان و والدین استفاده می‌کند و این در حالی است که ما وظیفه درمان را برعهده نداریم.
آگاهسازی پیش از پیشگیری
صاحب از شیوع شپش به عنوان یکی از تهدیدهای بهداشتی مدارس یاد می‌کند و می‌گوید: آگاهی از روش‌های پیشگیری از شپش، موثرترین راه کنترل این عارضه است. آموزش و پرورش هم بر اساس شرح وظایف محوله و توان و ظرفیت خویش به منظور کنترل و پیشگیری از این عارضه، صرفاً برنامه آگاهسازی دانش‌آموزان، معلمان و والدین را بر اساس دستورالعمل در دستور کار خویش قرار داده است.
این مسئول با بیان این‌که درمان دانش‌آموزان مبتلا جزو وظایف آموزش و پرورش نیست، اظهار می‌کند: دستورالعمل پیشگیری از شپش سر به نواحی و مناطق آموزش و پرورش استان ابلاغ شده است. بر همین اساس آموزش والدین و معاینه دانش‌آموزان در برنامه آموزش و پرورش و علوم پزشکی قرار دارد و این اقدام به طور پیوسته انجام می‌شود. در روستاها نیز خانه‌های بهداشت این وظیفه را به عهده دارند.
وی تاکید می‌کند: شپش سر (پدیکلوزیس) شایع‌ترین آلودگی انگلی در سراسر دنیاست که افراد را در هر سن و جنسی می‌تواند مبتلا کند و منحصر به طبقه خاصی نیست. آلودگی به این انگل در فصول سرد سال (پاییز و زمستان) شایع است که به دنبال تماس‌های نزدیک بین‌فردی و کنترل‌نشده و یا هنگامی که افراد خانواده در فصول سرد برای تامین گرما، لباس‌های بیشتری می‌پوشند و به صورت دسته‌جمعی زندگی می‌کنند به‌راحتی از شخصی به شخص دیگر منتقل می‌شود. در مراکزی مانند مدرسه به‌خصوص مدارس ابتدایی و خوابگاه به علت تجمع زیاد، آلودگی به شپش سر شایع‌تر می‌شود.
اقدامات انجام‌شده
معاون تربیت بدنی و سلامت اداره کل آموزش و پرورش استان در مورد اقدامات انجام‌شده برای پیشگیری از این بیماری در مدارس استان اردبیل می‌گوید: آموزش و پرورش بر اساس تفاهمنامه منعقد‌شده با دانشگاه علوم پزشکی استان و برای ارتقای سطح آگاهی دانش‌آموزان، اولیا و فرهنگیان شاغل اقدامات زیادی انجام داده است. وی می‌افزاید: این اداره با استفاده از ظرفیت دانشگاه علوم پزشکی استان اردبیل در کنترل و پیشگیری از این بیماری و آموزش دانش‌آموزان و والدین در مورد روش‌های پیشگیری اقدام کرده است. دستورالعمل جامع و کاملی به کلیه نواحی و مناطق و مدارس استان ارسال شده است و مدیران واحدهای آموزشی به رعایت مفاد دستورالعمل و همکاری و هماهنگی با مراکز بهداشتی استفاده از ظرفیت این مراکز ملزم هستند.
صاحب بیان می‌کند: جلسات و کارگاه‌های مختلف در نواحی و مناطق و مدارس استان با همکاری مراکز بهداشتی برای مدیران، مراقبان سلامت و رابطان بهداشتی مدارس و همچنین جلسات آموزشی برای دانش‌آموزان و والدین برگزار شده است. همچنین بیش از 2هزار جلد کتابچه پیشگیری از شپش در مدارس استان از سوی دانشگاه علوم پزشکی اردبیل توزیع شده است. این مسئول از توزیع بیش از 3 هزار و 200 جلد کتابچه پیشگیری و درمان شپش سر در دانش‌آموزان از سوی معاونت تربیت بدنی و سلامت استان خبر می‌دهد و می‌گوید: برگزاری دوره ضمن خدمت با عنوان بیماری‌های واگیر و نوپدید برای مدیران واحدهای آموزشی، مراقبان سلامت، معاونان و مربیان پرورشی و تربیت بدنی و رابطان بهداشتی مدارس در نواحی و مناطق نوزده‌گانه (که بالغ بر 4هزار نفر در طول 2 سال گذشته در این دوره‌ها شرکت کرده‌اند) از دیگر اقدامات ما بوده است.
راه‌های پیشگیری از ابتلا به شپش
یکی از مربیان بهداشت مدرسه در مورد روش‌هایی پیشگیری از بروز شپش سر در کودکان اظهار می‌کند: خانواده‌ها آگاه باشند در صورت بروز خارش در سطح سر، سریعا به پزشک مراجعه کنند و معمولا خارش از پشت سر و اطراف گوش‌ها شروع می‌شود.
«معصومه فرهنگ» با تاکید بر رعایت بهداشت کامل فردی، خانوادگی و اجتماعی می‌افزاید: شپش به قسمتی از موی سر می‌چسبد که دور از چشمان قرار می‌گیرد، لذا بازدید موی سر کودکان باید مرتبا در دستور کار قرار گیرد. فرهنگ در مورد راه‌های از بین بردن شپش موی سر اظهار می‌کند: یکی از راه‌های از بین بردن شپش موی سر، استفاده از شامپوهایی است که پزشکان تجویز می‌کنند و از بالش، ملحفه و شانه شخصی باید استفاده شود.
این مربی بهداشت، استحمام مرتب را راهکاری برای پیشگیری از ابتلا به شپش ذکر می‌کند و می‌گوید: دانش‌آموزان در مدارس نباید در فصل سرد سال کاپشن‌ها و لباس‌های گرم خود را روی یکدیگر آویزان کنند. این کار باعث انتقال شپش به افراد سالم می‌شود. در این گونه موارد استفاده از کیسه‌های پلاستیکی برای نگهداری لباس توصیه می‌شود.
کمبود نیرو در حوزه سلامت در آموزش و پرورش
«منصور صاحب» معاون تربیت بدنی و سلامت اداره کل معتقد است یکی از مهم‌ترین سیاست‌ها در حوزه سلامت مدارس درگیر و فعال کردن والدین، دانش‌آموزان، مربیان و اولیای مدرسه در زمینه آموزش و کنترل است، اما این سیاست نیازمند نیروی انسانی مستقل و متخصص و کارآمد با عنوان مراقبان سلامت است که در حال حاضر با توجه به کمبود نیروی حوزه سلامت در آموزش و پرورش استان این امکان وجود ندارد.