گرفتاری آماری در ایران

  خبر: در جلسه کمیسیون تخصصی شورای‌عالی آمار مصوب شد که مرکز آمار ایران تنها مرجع تولید آمار تورم و رشد اقتصادی باشد و بانک مرکزی دیگر اجازه تولید این آمار را نداشته باشد.

  نقد: بدون شک آمار به رکن اصلی تصممیم‌گیری در موضوعات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جوامع توسعه یافته تبدیل شده است. اما همین آمار‌ها در کشور‌های کمتر توسعه یافته یا خیلی جدی گرفته نمی‌شوند یا به‌دلیل وجود انحصار و یکجانبه گرایی در فضای سیاسی و اقتصادی بسیاری از آمار‌ها با مهر‌های محرمانه طبقه بندی می‌شوند و حتی در ابعاد کوچک هم منتشر نمی‌شوند. در ایران می‌توان گفت که فقدان آمار‌ها و داده‌های اقتصادی در بخش‌های مختلف به یکی از معضلات تصمیم‌گیری تبدیل شده است، از همین رو در فقدان نظام آماری مشخص، نظرات شخصی و گاه سلیقه‌های فردی اهمیت بیشتری در نظام تصمیم‌گیری کشور پیدا کرده است.

نکته آنجاست که گاه حتی مقامات اجرایی کشور اعتقادی به آمار‌ها و داده‌های اقتصادی هم ندارند و بر نظرات شخصی پا فشاری می‌کنند و شاید به همین دلیل است که نظرات اقتصاد‌دانان که عمدتا بر پایه داده‌های اقتصادی ارائه می‌شود در میان سیاسیون کمتر جدی گرفته می‌شود. در چنین شرایطی و در فضایی که به‌دلیل پیچیده شدن جوامع هر روز به آمار‌ها و داده‌های اقتصادی بیشتری نیاز است ایجاد محدودیت برای انتشار آمار حتی با وجود تناقض‌های آماری که وجود دارد صحیح به‌نظر نمی‌رسد چرا که انتشار یک خط آمار بیشتر بهتر از منتشر نشدن آن است.

در عین حال اگرچه نمی‌توان از ضعف‌های آماری بانک مرکزی مبنی بر منتشر نکردن داده‌های خام که مبنای تحقیق و پژوهش اقتصاد‌دانان و اهل فن است چشم‌پوشی کرد، اما باید گفت صرف‌نظر کردن از نیم‌قرن سابقه انتشار آمار در بانک مرکزی با هر هدفی، خلاف مصلحت و فضای تصمیم‌گیری اقتصادی است.