قصه کارگزاران و انصارحزب‌الله

مجید مهرابی دلجو؛ دبیر سیاسی

احزاب و جریان‌های سیاسی کشور اگر تا اوایل دهه 70 بر سر 2طیف چپ و راست تقسیم‌بندی می‌شدند، 2تشکل سیاسی در این دهه، قالب‌بندی مرسوم را به‌هم ریختند، طوری که نه می‌شد آنها را در جریان چپ تعریف کرد و نه در ظرف راست ریخت. اوج خودنمایی این تشکل‌های سیاسی سال 74 بود؛ جایی که انصار حزب‌الله با یک تجمع در شهرک غرب تهران در واکنش به آنچه ابتذال فرهنگی می‌خواند علنا به موجودیت جریانی رسمیت داد که برای فعالیت در عرصه‌های سیاسی، خود را بی‌نیاز از دریافت مجوز می‌داند، گشت‌های موتوری راه می‌اندازد و نحوه فعالیت‌هایش بی‌شباهت به فعالیت‌ گشت‌های القارعه در اوایل دهه 60 نیست. بنابراین بیراه نبود فعالیت این جریان که برهم زدن سخنرانی‌ها و توسل به زور، شناسنامه حزبی‌اش بود، با رعب و ترس همراه باشد. در مورد شکل‌گیری انصار حزب‌الله و سابقه آن حرف و حدیث فراوان است، آنچه مسلم اینکه، این گروه از دل یک هیأت برآمده است؛ هیأتی به نام هیأت رزمندگان که بعد از قبول قطعنامه پایان جنگ بین چند نفر از رزمندگان دفاع‌مقدس در وهله اول با هدف فعالیت‌های فرهنگی شکل گرفت و رفته‌رفته فعالیت‌هایش را در کالبد سیاسی دنبال کرد. حجت‌الاسلام محمد پروازی یکی از اعضای هیأت مؤسس این گروه در گفت‌وگویی که سال 95 با روزنامه شرق انجام داده بود درباره شکل‌گیری انصار حزب‌الله می‌گوید: «سال ٧٢ بود. روزی، من در مسجد نشسته بودم. یک نفر سراغ من آمد که الان هم زنده است و حضور دارد. گفت این کاری که انجام می‌دهیم (در قالب هیأت) که جنس آن مذهبی و فرهنگی است، کافی نیست. باید وارد عرصه‌های سیاسی شویم. من گفتم وارد شوید، اما من نیستم. کار من سیاسی نیست. من کار فرهنگی می‌کنم. نفر سومی هم از دور مشغول تماشای مذاکرات ما دو نفر بود. بعد از آنکه گفت‌وگوی ما تمام شد، آن نفر سوم نزدیک آمد و گفت می‌دانی این چه‌کسی بود؟ گفتم نه. بعد حرف جالبی درباره او نزد. همین‌جا تمام شد. من دیگر هیچ ارتباطی با او نداشتم. بعد از آن جلسه در مسجد فهمیدم همین آقایی که سراغ من آمده بود، انصار حزب‌الله را راه انداخته است». 



مقابل این تشکل سیاسی در سال 74 جریان دیگری از دل دولت سازندگی برآمد؛ تشکلی که در فاصله کمتر از 3‌ماه مانده به انتخابات با امضای 16نفر از اعضای دولت سازندگی اعلام موجودیت کرد؛جریانی که سابقه چپ داشت و تفکر راست.از  مخالفان آن روز این جریان، جناح راست بود که در مجلس قدرتی داشت. آنها بیانیه اعلام موجودیت کارگزاران سازندگی را دخالت قوه مجریه در قوه مقننه دانستند و وزیران را تهدید به استیضاح کردند و دولت را تهدید به بررسی طرح عدم‌کفایت. با تذکر رهبر انقلاب 10نفر از اعضای مؤسس این گروه طی بیانیه‌ای از انتخابات مجلس پنجم کنار کشیده و این تشکل با یک گروه 6 ‌نفره اعلام موجودیت کرد. به این ترتیب محمدعلی نجفی(وزیر آموزش و پرورش)، مرتضی محمدخان(وزیر اقتصاد و دارایی)، سیدمحمد غرضی(وزیر پست و تلگراف)، غلامرضا فروزش(وزیر جهاد سازندگی)، اکبر ترکان (وزیر دفاع)، محمدرضا نعمت‌زاده (وزیر صنایع)، عیسی کلانتری (وزیر کشاورزی)، بیژن نامدار زنگنه (وزیر نیرو)، غلامرضا شافعی (وزیر تعاون) و محمداسماعیل شوشتری (وزیر دادگستری) از کارگزاران کنار رفتند و غلامحسین کرباسچی (شهردار تهران)، محسن نوربخش(رئیس‌کل بانک مرکزی)، محمد هاشمی‌رفسنجانی (قائم‌مقام وزیر امور خارجه)، سیدعطاءالله مهاجرانی (معاون حقوقی و پارلمانی رئیس‌جمهور)، رضا امراللهی (معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی) و سیدمصطفی هاشمی‌طبا (معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان تربیت بدنی) رقابت انتخاباتی را ادامه دادند. نقطه اشتراک این دو تشکل سیاسی برآمده در اوایل دهه 70، جنگ بود و دفاع‌مقدس؛‌ جایی که اتفاقا اختلافات مبنایی کارگزاران سازندگی و انصار حزب‌الله از همانجا شروع می‌شد. کارگزاران سازندگی تکنوکرات‌هایی بودند که پس از فروخوابیدن غبار جنگ، «واقعیت»‌ها را از پس شعارهای پررنگ انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی بیرون کشیده و به‌دنبال اصلاح وضع موجود بودند. درست در نقطه مقابل انصار حزب‌الله که به واقعیت‌های سیاسی و فرهنگی کشور از دریچه جبهه و جنگ نگاه می‌کردند. «یالثارات» ارگان مطبوعاتی انصار حزب‌الله به مدیرمسئولی عبدالحمید محتشم که دبیرکلی انصارحزب‌الله را هم به‌عهده داشت به‌عنوان یکی از نشریات تأثیرگذار همان ایام، سیاست‌های فرهنگی و سیاسی دولت سازندگی و بعدها دولت اصلاحات را با تندترین ادبیات می‌نواخت و هر هفته در نمازجمعه‌های تهران به‌صورت رایگان پخش می‌شد. بعدها نشریه جبهه به مدیرمسئولی مسعود ده‌نمکی خواست که جای یالثارات را بگیرد اما تداوم انتشار این نشریه با مشکل مواجه شد. بازی روزگار است که تشکل انصار حزب‌الله زمانی به‌خاطر فیلم تحفه هند و آدم برفی با بازیگری اکبر عبدی به سینماها حمله می‌کند و در دهه 90 عبدی از بازیگران اصلی فیلم اخراجی‌ها به کارگردانی مسعود ده‌نمکی می‌شود. کارگزاران و انصارحزب‌الله در یک نقطه هم به اشتراک رسیدند؛ در 8سالی که دولت محمود احمدی‌نژاد روی کار بود، فعالیت‌های این 2تشکل رو به افول رفت، یکی به حاشیه رانده شده بود و دیگری در متن دولت قرار گرفته بود. با روی کارآمدن دولت روحانی اما ورق برگشت، کارگزاران به دولت رسید و انصار حزب‌الله از آغاز مرحله دوم عضو‌گیری برای گشت‌های «نهی از منکر» این گروه خبرداد.