تالاب
شادگان با کارون جان می‌گیرد
مدیرکل محیط‌زیست خوزستان: بارش‌های پاییزی، علاوه بر کاهش چشمگیر گردوغبار در سطح استان باعث بهبود وضعیت کارون و شادگان شده است
الهام مصدقی‌راد/ خبر‌نگار
طی 8 سال در فاصله سال‌های 1384 تا 1392، 69 سد در کشور به بهره‌برداری رسید. سال‌هایی که به گفته کارشناسان، اوج سد‌سازی‌‌های کشور بود. سدهایی که تالاب‌ها از جمله شادگان را از نفس انداخت. شادگان با 328926هکتار مساحت در استان خوزستان، سال51 در فهرست پناهگاه‌های حیات وحش و سال54 در فهرست تالاب‌های بین‌المللی رامسر ثبت شد. در این تالاب152گونه پرنده و 40گونه پستاندار شناسایی شده اما تغییرات ایجاد شده در آن طی سال‌های اخیر، اثرات سوئی بر این زیست‌بوم برجای گذاشته است. چند سال قبل طرح جامع احیای تالاب شادگان تهیه و تصویب شد و قرار بود به گفته مدیرکل محیط‌زیست خوزستان در آبان‌ماه سال‌جاری به‌اجرا درآید. حالا قرار است با تأخیری دوماهه، انتقال آب کارون به تالاب شادگان در پایان دی‌ماه انجام شود تا این تالاب از تشنگی و مرگ نجات پیدا کند. عملیات انتقال آب کارون به تالاب خشکیده شادگان از سال93 آغاز شد اما به‌دلیل کمبود اعتبارات بعد از حدود 50درصدپیشرفت، متوقف شد. اجرای این پروژه سال گذشته و با تخصیص اعتباراتی که برای کاهش گردوغبار خوزستان و رفع بحران تالاب‌ها درنظر گرفته شد دوباره به جریان افتاد. با اجرای این طرح کانالی به طول 6کیلومتر رود کارون را به تالاب شادگان متصل کرد و به کمک پمپاژی با ظرفیت 5مترمکعب آب بر ثانیه، سالانه حدود 150میلیون مترمکعب آب وارد تالاب می‌شود. آنگونه که احمدرضا لاهیجان‌زاده، مدیرکل محیط‌زیست خوزستان به همشهری گفت: قرار است این پروژه 2 تا 3هفته آینده به‌صورت کامل به بهره‌برداری برسد. اما به‌جز انتقال آب، بارش‌های پاییزی، نه‌تنها میزان گردوغبار در سطح استان را به‌صورت چشمگیری کاهش داده که باعث بهبود وضعیت کارون و شادگان شده است. به‌گفته مدیرکل محیط‌زیست خوزستان، اداره آب و برق استان نیز اعلام کرده در فصل پاییز 270میلیون مترمکعب آب وارد شادگان شده است. نیاز آبی شادگان در شرایطی که کل تالاب پر آب شود 1.6میلیارد مترمکعب است. آنطور که لاهیجان‌زاده می‌گوید اگر سالانه 900 میلیون تا یک میلیارد مترمکعب آب وارد تالاب شود این تالاب می‌تواند به حیات خود ادامه دهد. طرح انتقال آب نیز قرار است بخش جنوبی تالاب را تغذیه کند، بخشی که آب به آن نرسیده و با بحران جدی‌تری روبه‌روست چراکه بخش شمالی و میانی تالاب تا حدودی دارای آب است و وضعیت بهتری دارد.
شادابی شادگان در سال98
ورود آب کارون به شادگان اتفاق جدیدی نیست. تا پیش از انجام سد‌سازی‌‌های گسترده روی کارون، این رودخانه از مهم‌ترین تأمین‌کنندگان حقابه تالاب بوده است. آنگونه که لاهیجان‌زاده می‌گوید: هرسال در همین موقع از سال و به واسطه بارندگی، آب‌های ناشی از طغیان 3 رودخانه مالح، بحره و مارد - حدود 400 تا 500میلیون مترمکعب‌آب- وارد شادگان می‌شد، اما به‌دلیل خشکسالی‌های اخیر و سد‌سازی‌‌های انجام شده، این رودها دیگر طغیان نمی‌کنند. به جز اینها قرار است آبی به میزان حدودا 8مترمکعب بر ثانیه از طریق کانالی دیگر از رودخانه کارون وارد رود جراحی و بعد از آن وارد شادگان شود. طی توافق انجام شده با طرح توسعه نیشکر نیز ایستگاه‌های پمپاژ آنها حدود 20 تا 25مترمکعب آب بر ثانیه وارد تالاب خواهند کرد که تا اسفند‌ماه سال‌جاری، شادگان از این طریق هم حدود 150 تا 200میلیون مترمکعب، آب دریافت خواهد کرد. مدیرکل محیط‌زیست خوزستان با اشاره به این اقدامات اظهار امیدواری کرد تالاب شادگان که نقطه گردشگری خوبی در استان خوزستان محسوب می‌شود، در بهار98 وضعیت قابل‌قبولی داشته باشد.
کاهش آلودگی‌های کارون
کارون در سال‌های اخیر با بحران ورود فاضلاب و پساب‌های بیمارستانی مواجه شده و بخش‌هایی از آن را با مشکل روبه‌رو کرده است. مدیرکل محیط‌زیست خوزستان درخصوص تأثیر ورود این آلودگی به تالاب شادگان، با تأکید بر رفع مشکلات پیش آمده می‌گوید: هم‌اکنون در کارون برنامه‌های خوبی در حال اجراست. تصفیه‌خانه شرق اهواز ماه گذشته به بهره‌برداری رسید. در بالادست کارون تا آبادان، ورود پساب صنعتی نداریم و واحدها به تصفیه‌خانه مجهز شده یا بسته شده‌اند. همچنین صددرصد بیمارستان‌های حاشیه کارون به تصفیه‌خانه مجهز هستند. تصفیه‌خانه‌های خرمشهر، آبادان و شادگان نیز تا کمتر از 6ماه آینده به بهره‌برداری می‌رسند. او البته تأکید می‌کند که بارش‌های قابل توجه فصل پاییز، دبی رود کارون را به‌صورت چشمگیری افزایش داده و همین اتفاق موجب خودپالایی کارون از آلودگی‌ها شده است.
رونق زندگی در شادگان
با خشک شدن تالاب شادگان، ماهی‌های این تالاب با بحران مواجه شدند. خرمای این منطقه نیز تحت‌تأثیر قرار گرفت و کیفیتش را از دست داد. همین اتفاقات بر معیشت اهالی بومی شادگان تأثیر منفی گذاشت و زندگی آنها را دگرگون کرد اما ورود آب به تالاب و احیای دوباره آن می‌تواند مشکلات معیشتی بومیان را تا حدود بسیار زیادی برطرف کند. به جز رونق دوباره صید که از جمله مهم‌ترین فعالیت‌های بومیان محسوب می‌شود، آبگیری دوباره شادگان باعث رونق گردشگری در منطقه می‌شود. به گفته لاهیجان‌زاده سال گذشته حدود 180هزار گردشگر از این منطقه دیدن کردند که با زنده شدن دوباره تالاب این میزان افزایش قابل توجهی خواهد یافت. او گفت: « ورود آب، نی‌های اطراف تالاب را سرزنده و انبوه خواهد کرد، نی‌هایی که نقش مهمی در صنایع‌دستی و حصیربافی بومیان دارد.»
