هوای 4کلانشهر در وضعیت ناسالم

مریم عبدلی/ خبرنگار:

چند ماه پیش بود که سازمان بهداشت جهانی، فهرست آلوده ترین شهرهای جهان را از نظرمیزان ذرات آلاینده معلق کمتر از ۱۰ میکرون (آلودگی ناشی از ریزگردها و گرد و غبار) و از نظر ذرات معلق کمتر از 5/2 میکرون (آلودگی ناشی از فعالیت نیروگاه‌ها و وسایل نقلیه) منتشر کرد. برمیان این گزارش که 2 هزار و 972 شهر را بررسی می‌کرد، نام تهران، بوشهر و زابل هم جا خوش کرده بود. با وجود اینکه فقط نام این 3 شهر ایران در فهرست شهرهای آلوده جهان قرار گرفت، اما در بسیاری از روزهای سال شاهد آلودگی هوا در استان‌های اصفهان، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، البرز، خراسان رضوی، اصفهان، ایلام، کرمانشاه، قم، مرکزی و لرستان هستیم، طوری که هر از گاهی تعطیلی مدارس، تاخیر در آغاز به کار ادارات یا محدودیت‌ در تردد خودروها به تیتر رسانه‌های محلی تبدیل می‌شود. در 2روز گذشته کلانشهرهای ‌ مشهد و ‌اصفهان هوای ناسالمی برای گروه‌های حساس داشتند؛ گرچه پیش‌بینی‌های هواشناسی نشان می‌دهد با فعالیت سامانه جدید بارشی و وزش باد طی روزهای آینده از حجم آلایندگی در کلانشهرهای صنعتی کاسته خواهد شد.

افزایش آلودگی با تغییر اقلیم

 در نگاه اول فعالیت صنایع، افزایش تردد خودروها و هجوم ریزگردها از غرب کشور عامل اصلی آلودگی هوای کلانشهرهای کشور است، اما سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط زیست تاکید می‌کند آنچه این آلودگی را در سال‌های گذشته افزایش داده، تغییرات اقلیمی است. 

مسعود زندی توضیح می‌دهد: امسال به غیر از تهران، کلانشهرهای دیگری هم درگیر آلودگی هوا بوده‌اند و تصور می‌کنیم مشکل فقط منوط به افزایش آلاینده‌ها نیست، بلکه تغییر اقلیم موجب افزایش روزهای آلوده شده که یکی از دلایل تغییر اقلیم هم وخیم‌تر شدن وضعیت خشکسالی است. داود پرهیزکار، رئیس سازمان هواشناسی کشور هم این گفته را تایید می‌کند و می‌گوید: با کمبود بارش‌ها در سال جاری در سطح کشور، امسال شاهد آلودگی بیشتر هوا در کلانشهرها هستیم.

با این وجود نوع آلودگی همان طور که در ابتدای گزارش هم ذکر شد در کلانشهرهای مختلف دلایل متفاوتی دارد که در ادامه نگاهی به این موضوع خواهیم داشت. 

اصفهان و خشکی 

یک کارشناس محیط زیست اصفهان صنایع و ویژگی‌های اقلیمی را ۲ عامل اصلی آلودگی بالای این کلانشهر می‌داند و می‌گوید: این کلانشهر در معرض چند نوع آلودگی شامل آلودگی شیمیایی ناشی از فعالیت صنایع و نیروگاه‌ها، تردد خودروها و آلودگی ناشی از بحران آب و تشدید فرسایش بادی خاک قرار دارد. محمد کوشافر خشک بودن اقلیم اصفهان را هم دلیل دیگری بر افزایش آلایندگی این شهر می‌داند و می‌افزاید: برخی مناطق از جمله شرق کلانشهر اصفهان، منشا آلاینده‌های خاکی‌اند؛ آلاینده‌هایی که توانایی ترکیب با آلاینده‌های شیمیایی و تشکیل آلاینده‌های ثانوی را دارند.کیفیت هوای کلانشهر اصفهان در 24 ساعت گذشته با میانگین 129 در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس بود.

اراک و صنعتی که می‌کشد

مهم ترین دلیل آلودگی هوای  اراک، صنایعی هستند که در شهر یا حاشیه آن فعالیت می‌کنند و زیر بار قوانین زیست محیطی   نمی‌روند. این در حالی است که همه صنایع فعال در این شهر چون ایرالکو و هپکو در سال 86 موظف شده بودند طی 2 سال یک پنجم از عرصه تحت اختیار خود را به فضای سبز تبدیل کنند تا شاید با توسعه فضای سبز، اراک نفس بکشد. حالا اما با گذشت 10 سال از تصویب طرح جامع کاهش آلودگی هوای اراک مشخص نیست تعهد سازمان‌های مسئول در ایجاد هزار هکتار فضای سبز کی عملی خواهد شد؟ 

مشهد و خودروهای دودزا

وضع مشهد اما بیشتر از همه شبیه به تهران است. عامل اصلی آلودگی هوا در این کلانشهر تردد زیاد وسایل نقلیه و همچنین خودروهای دودزا عنوان می‌شود. رضا اسماعیلی، مدیر اجرایی مرکز پایش آلاینده‌های زیست‌محیطی مشهد در این باره می‌گوید: در کنار ناوگان حمل‌ونقل فرسوده متاسفانه سوخت استاندارد در  مشهد وجود ندارد که این خود مزید بر افزایش آلودگی هواست.هوای مشهد روز گذشته هم با شاخص 101 در شرایط ناسالم قرار داشت.

ریزگرد در ریه اهوازی‌ها

اهوازی‌ها اما درد متفاوتی دارند. آنها در کنار شهروندان خرمشهر، آبادان و ماهشهر در خوزستان، سرپل ذهاب، گیلانغرب و قصرشیرین در کرمانشاه، مهران و دهلران در استان ایلام، زابل و زاهدان در سیستان و بلوچستان و استان‌های دیگری چون لرستان،‌ قم، مرکزی، همدان و هرمزگان ریزگردهایی را به ریه می‌فرستند که یا از عراق آمده یا از تالاب‌های خشک شده برخاسته؛ دردی که با گذشت بیش از یک دهه هنوز هم چاره ای برایش اندیشیده نشده است. روز گذشته البته مدارس اهواز و کارون به دلیل افزایش آلاینده‌های صنعتی با شاخص 128 و وارونگی هوا تعطیل شد.

سال گذشته حدود 400 هراز نفر فوت کردند که بر اساس آمار سازمان ثبت احوال کشور میانگین سنی‌شان در حدود 65 سال بوده است. مهم ترین دلیل مرگ این افراد بیماری‌های قلبی و عروقی در جایگاه اول و بیماری‌های تنفسی در جایگاه سوم عنوان شده است. 2 عاملی که آلودگی هوا آنها را تشدید می‌کند.