تصمیم سخت برای قطار شهری قم

فاطمه امامی|  قم- خبرنگار:

می‌گویند بزرگ‌ترین سقف ضربی جهان را دارد. یادگاری از دوران قاجار و معمار معروف قم، استاد حسن بنا، که در قلب بازار بزرگ قم، در انتهای دالان‌های صفوی نشسته است. تیمچه بزرگ قم همان بنایی است که اگر چند دقیقه زیر سقف سه چشمه‌ای باشکوهش قدم بزنی، تا آخر عمر آن را فراموش نخواهی کرد. دنیایی از شکوه و زیبایی معماری مردمان گذشته قم که این روزها در معرض خطر عبور تونل مترو و ایستگاه زیرزمینی آن قرار گرفته است. 

حفر تونل خط A متروی قم چند ماهی است به پایان رسیده و حالا نوبت به طراحی مسیر و ایستگاه‌های خط B است. از آن جا که خط B از مسیرهایی مانند خیابان ارم، چهارراه بازار و... عبور می‌کند، شاید طرح حساس‌تری محسوب شود. از طرفی ضرورت شکل‌گیری یک ایستگاه تبادلی بین دو خط مترو در مرکز شهر با توجه به بافت متراکم آن منطقه و بستگی عمیق آن به شرایط ترافیکی تصمیم حساسی است. 
از دستگاه‌های تصمیم‌گیر خبر می‌رسد که خط B متروی قم قرار است از زیر تیمچه بازار عبور کند و ساخت ایستگاه آن هم ممکن است در حریم این بنای تاریخی اتفاق بیفتد. 


تصمیم‌گیری نهایی نشده است

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار قم در این مورد می‌گوید: مسیر این خط مترو هنوز قطعی نشده اما در هر صورت باید بازار را قطع کند اما تلاش این است که عبور از زیر تیمچه اتفاق نیفتد. 
 «محسن بهشتی» با اشاره به این‌که این خط دقیقاً از زیر تیمچه عبور نخواهد کرد، می‌افزاید: از طرفی عبور این خط در عمقی از زمین است که به بنای سطح زیانی وارد نمی‌کند. 

وی با تأکید بر این‌که تصمیم‌گیری نهایی هنوز صورت نگرفته است، اظهار می‌کند: برای تصمیم‌گیری درباره مسیر خط B و ایستگاه‌های آن، جلسه کمیسیون ماده 5 با شورای میراث فرهنگی هم‌زمان برگزار می‌شود تا همه مسائل حل شود. 

بهشتی تأکید می‌کند: تونل خط A هم از حریم بازار رد شده و حالا این‌که خط B از حریم تیمچه عبور کند موضوع عجیبی نیست. به‌ویژه این‌که عمق حفاری در تونل خط B حدود 10 متر بیشتر است. 
همان‌گونه که بهشتی گفته است مسئولان امر همچنان در حال رایزنی برای چند گزینه مسیر خط B هستند و اگر تغییرات رخ‌داده در جانمایی مسیر و ایستگاه‌ها با مصوبه شورای ترافیک کشور تفاوت فاحشی داشته باشد، باید دوباره در این شورا تصویب شود. 


عملیات حفاری در زیر زمین قابل پیش‌بینی است

هرچند معاون استاندار قم با تأکید می‌گوید این خط و حفاری‌های مترو قطعاً با تیمچه فاصله دارد، «علیرضا قاری‌قرآن»، سرپرست سازمان قطار شهری، یکی از گزینه‌های عبور مسیر خط B را گذشتن از محدوده تمیچه و دیگری را گذشتن از محدوده بازار می‌داند. 
معاون شهردار قم معتقد است عمق تونل بالای 30 متر است و به همین دلیل این موضوع مشکلی ایجاد نخواهد کرد. در آن عمق دیگر نه از بنای تیمچه خبری هست و نه از لایه‌های تاریخی. 

قاری‌قرآن با بیان ادعای قابل پیش‌بینی بودن رفتار عملیات حفاری در زیر زمین می‌گوید: امروزه می‌توان مطالعات ارتعاشی را در عمق انجام داد تا ببینیم اثرگذاری عملیات حفاری چقدر است و آیا به تأسیساتی مانند بناهای تاریخی صدمه ایجاد می‌کند یا خیر. 

مطرح شدن این ادعا از سوی معاون فنی‌عمرانی شهردار قم هرچند می‌تواند دلگرم‌کننده باشد، بعد از اتفاق‌های اخیر درباره عملیات حفاری مترو در محله امامزاده ابراهیم(ع) و میدان مطهری رخ داده نگرانی‌های دغدغه‌مندان میراث قم بسیار بیشتر شده است. در آخرین حادثه که در میدان مطهری رخ داد، عملیات ساخت ایستگاه مترو موجب فروریختن 2 مغازه شد و شاید اطمینان از این‌که چنین اتفاق‌هایی در آینده نخواهد افتاد چندان ساده نباشد. 
در نبود متولی یا شاید غفلت آن، تیمچه بزرگ بازار قم این روزها هم حال خوشی ندارد. پایه‌های ترک‌برداشته، سقفی که اثر باد و باران را می‌شود روی آن دید، ارسی‌هایی که در معرض تخریباند و... گویا روزگار بی‌رونق این میراث ارزشمند شهر قم فقط اشتباه‌هایی از جنس حفاری‌ مترو را کم دارد.