اینجا چراغی روشن است

شیما صادقی|   سنندج- خبرنگار: 


فرهنگ یکی از مشخصات بارز هر دیاری است و سنندج نیز فرهنگ ویژه خود را دارد که انعکاس آن را می‌توان در مشاغل سنتی و قدیمی شهر دید. البته مشاغل تنها نشأت گرفته از فرهنگ این شهر نیست، بلکه عوامل بسیاری از جمله تحولات اقتصادی و اجتماعی همچنین شرایط آب و هوایی و در بسیاری از موارد نحوه زندگی بر این مشاغل تأثیرگذار بوده است. متأسفانه امروزه با پیشرفت روزافزون تکنولوژی و مدرن شدن مشاغل و ابزارها، از مشاغل قدیمی و سنتی فاصله گرفته و به خاطرات جمعی و تاریخی پیوسته است.‌ تحقیق و مطالعه در زمینه مشاغل قدیمی یک کار بزرگ، پرزحمت اما ارزشمند است که می‌تواند جوانان را با فرهنگ و مشاغل قدیمی شهر و دیار خود آشنا کند. 

در سال‌های اخیر شاهد بازنگری مشاغل قدیمی توسط برخی علاقه‌مندان و محققان هستیم.  «فریدون حسین‌پناهی» یکی از افرادی است که چندین سال در حال بررسی برخی مشاغل قدیمی است و با طراحی یک زنجیره کتاب چند جلدی که 4 جلد آن به چاپ رسیده و 2 جلد کفش‌دوزی و زرگری که آن هم در دست چاپ است و با برپایی نمایشگاه‌های مرتبط با آنها قصد دارد مشاغل قدیمی این شهر را به نمایش بگذارد. یکی از این موارد، نمایشگاه شغل های مرتبط با کفش دوزی بود که اخیرا برگزار شد و تا 9 دی ادامه یافت. نمایشگاهی که با استقبال قابل توجه شهروندان سنندجی مواجه شد. گزارش همشهری از این نمایشگاه را در ادامه می‌خوانید.


 مشاغل قدیمی یادآور گذشته مردم است 

یکی از بازدیدکنندگان نمایشگاه مشاغل قدیمی سنندج می‌گوید: در دل هر یک از عکس‌ها و ابزارهای این نمایشگاه دنیایی حرف و گذشته‌ای پربار نهفته است که دیدن آنها یادآور نحوه زندگی و فرهنگ بومی مردم سنندج است.  «نادر اسدی» ادامه می‌دهد: این نمایشگاه با دیگر نمایشگاه‌ها متفاوت است، چون علاوه بر جوانان بیشترین مخاطب آن افرادی مسن و سالخورده هستند. برخی افراد با وجود کهولت زیاد سن از نمایشگاه بازدید می‌کنند و با اشتیاق فراوان از دیدن هر یک از آثار و ابزارها، خاطرات گذشته را که برایشان زنده شده، برای جوان‎های حاضر در نمایشگاه تعریف می‌کنند و برخی دیگر نیز خانواده و بازماندگان برخی استادان حرفه کفش‌دوزی هستند که دیدن نمایشگاه یادآور گذشته و زندگی آنهاست. 


‌گذشته چراغ راه آینده است

«خلیل ناظرزاده» فرزند یکی از اساتید برجسته کفش‌دوزی در عصر خود، فردی که با اشتیاق و معلومات جامع بیننده را مشتاق بازدید از نمایشگاه می‎کند در مورد برگزاری این نمایشگاه می‎گوید: همان‌طور که بیان شده گذشته چراغ راه آینده است؛ این جمله به ظاهر ساده حامل مفهومی و موضوعی بسیار مهم و گسترده است، اما با گسترش روزافزون تکنولوژی و پیشرفت عرصه ارتباطات این چراغ در دیار کردستان به‌ویژه در سنندج رو به خاموشی است و تنها نامی از سنت‌ها و صنعت‌های قدیمی که هر یک نشانی از فرهنگ این دیار بود به‌جامانده است.

ناظرزاده ادامه می‌دهد: با وجود این‌که تنها نامی از برخی مشاغل به‌جامانده و نسل امروز با فرهنگ و مشاغل قدیمی آشنایی ندارند، وجود این نمایشگاه و مشابه آن می‌تواند چراغ‌های رو به خاموشی را احیا کند.وی می‌افزاید: فریدون حسین‌پناهی برای دومین بار نمایشگاه مرتبط با مشاغل قدیمی را برپا کرده که هر یک از آنها حاصل دسترنج و تلاش سال‌های متمادی است و این نمایشگاه و کتاب‌های مرتبط با این مشاغل که به قلم وی نوشته شده، همان چراغی است که می‎تواند با روشنایی خود فرهنگ و گذشته فراموش شده سنندج را برای نسل امروز نمایان سازد.


پیشه‎های قدیمی بخشی از هویت و تاریخ اجتماعی است

مشاور، ایده‎پرداز و تحلیلگر اجتماعی پروژه مشاغل قدیمی هم در مورد برگزاری این نمایشگاه می‎گوید: برخی وقایع و مسائل جامعه مانند مشاغل قدیمی و سنتی که بخشی از هویت و تاریخ اجتماعی سنندج است، مغفول مانده. لذا هدف برگزاری نمایشگاه شناسایی و معرفی این مشاغل و استادکاران آن به مردم است.

همچنین نسل امروز با اطلاع از گذشته خود می‌تواند از ایده‎های آن بهره گیرند و با ارزش‎آفرینی برای آینده از گذشته این دیار حمایت کند. «عبدالباقی روشنی» ادامه می‌دهد: پیشه و مشاغل قدیمی سنندج پروژه‌ای است که بخشی از تاریخ، فرهنگ و زندگی اجتماعی مردم سنندج را به تصویر می‌کشد که ادامه پیدا کردن آن در سطوح مختلف می‌تواند حائز اهمیت باشد و بخشی از گذشته را روشن کند. همچنین می‌تواند نوع فرهنگ و ادبیات تکنیکی و اجتماعی را به مردم معرفی کند و راه را برای هنرآفرینی فرهنگی و هویتی هموار سازد.


انگیزه های یک مولف  

«فریدون حسین‌پناهی» مؤلف کتاب پیشه‌های قدیمی و برگزار‌کننده نمایشگاه‌ها و پروژه مشاغل قدیمی درباره برگزاری این نمایشگاه می‌گوید: برگزاری این نمایشگاه انگیزه شخصی داشت و قصد داشتم با برگزاری چنین نمایشگاهی بار علمی کتاب مرتبط با آن را افزایش دهم.  وی ادامه می‌دهد: در ابتدا قصد داشتم زندگی خود و شغل‌هایی را که از ابتدا تاکنون داشته‌ام به تحریر درآورم و با کمی تأمل دریافتم بسیاری از مشاغل قدیمی فراموش شده است، بنابراین با عزمی جزم درباره پیشه‌های قدیمی تحقیق و مطالعه داشتم و نتیجه آن با همکاری و همدلی استادکاران و خانواده‌های آنها همچنین دانش‌پژوهان و هنرپروران سنندجی، 5 جلد کتاب با موضوع مشاغل قدیمی سنندج با عناوین آهنگری، مسگری، حلبی‌سازی، زرگری و کفش‌دوزی چاپ(2 جلد آخر در دست چاپ) و به‌علاوه 2 نمایشگاه مرتبط با آنها برگزار شده است.  حسین‌پناهی می‌افزاید: فرهنگ هویت مردم است و آنچه در آینده می‌ماند همان فرهنگ است. بنابراین این پروژه حرکتی فرهنگی برای احیای هویت مردمان سنندج است و به بخش مهمی از زندگی من تبدیل شده و قصد دارم تحقیقات خود را در این زمینه گسترش دهم.