سال قطعنامه

مجید مهرابی دلجو، دبیر گروه سیاسی

 فروردین:   بعد از عملیات والفجر 10، عملیات بیت‌المقدس4 به پیشروی‌های رزمنده‌های ایران در جبهه شدت بخشید. حمله شیمیایی عراق به حلبچه با اعتراض جهانی همراه شده است. کشور در تدارک برگزاری انتخابات مجلس سوم است. اختلاف سلایقی بین اعضای جامعه روحانیت مبارز در امور اقتصادی، سیاسی و مدیریتی شکل گرفته بود که نهایتا این اختلاف‌ها منجر به جداشدن جمعی از روحانیون چپ‌گرا از روحانیت مبارز و تشکیل مجمع روحانیون مبارز شد. سرآغاز این جدایی حذف محمود دعایی و فخرالدین حجازی از فهرست انتخاباتی جامعه روحانیت مبارز بود. روحانیون چپ‌گرا در نامه‌ای به امام با ایشان درباره این انشعاب مشورت کردند. چهره‌هایی مثل سیدمحمود دعایی، سیدسراج‌‌الدین موسوی، مهدی کروبی، موسوی خوئینی‌ها، سیدحمید روحانی، موسوی لاری، محمدرضا توسلی، مجید انصاری، سیدمحمد خاتمی، سیدعلی‌‌اکبر محتشمی، سیدمحمد هاشمی، هادی غفاری، صادق خلخالی و رسول منتجب‌نیا از امضا‌کنندگان این نامه بودند.

 1600نامزد انتخاباتی برای ورود به مجلس سوم در سراسر کشور به رقابت پرداختند. 20فروردین انتخابات برگزار شد و نامزدهای مجمع روحانیون مبارز بیشتر کرسی‌های مجلس را فتح کردند. به‌دنبال از سرگیری بمباران شهرها از سوی عراق، ستاد تبلیغات جنگ هشدار داد لانه‌های شرارت در عراق را به ویرانه تبدیل می‌کنیم. در مراسمی با حضور رئیس‌جمهور، نخستین بالگرد ساخت ایران بر فراز تهران به پرواز درآمد. آمریکا با حمله به سکوهای نفتی ایران، سلمان، نصر و مبارک در خلیج‌فارس، به پشتیبانی مستقیم از عراق روی آورد. ناوچه موشک‌انداز جوشن که مسئولیت حمایت از این سکوهای نفتی را بر عهده داشت در درگیری با ناو مهاجم آمریکایی غرق شد. با حمایت آمریکا، عراق فاو را پس گرفت.

اردیبهشت: دولت عربستان سعودی به‌خاطر اتفاقات سال قبل و ماجرای جمعه خونین با اعلام قطع رابطه با ایران از ورود حجاج ایرانی جلوگیری کرد. آمریکا در خلیج‌فارس وارد درگیری مستقیم با ایران شده است. مرحله دوم انتخابات مجلس سوم 23اردیبهشت همزمان با روز قدس برگزار شد.

خرداد: مجلس سوم با پیام امام‌خمینی(ره) آغاز به‌کار کرد. به‌دنبال درگیری‌های جبهه شلمچه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از نیروهای بسیجی دعوت کرد تا با حضور در این جبهه از یگان‌های رزمی کشور پشتیبانی کنند. دادستان انقلاب تهران با صدور اطلاعیه‌ای از فرمانده کمیته انقلاب خواست با کسانی که با استفاده از لباس‌ها، نشانه‌ها و علامات مشخصه گروه‌های ضد‌اسلام و یا با تولید و وارد کردن و فروش آنها موجب جریحه‌دار شدن عفت عمومی می‌شوند برخورد شود. پیرو درخواست آیت‌الله خامنه‌ای از امام، ایشان حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی را به‌عنوان جانشین فرمانده کل قوا منصوب کردند. آیت‌الله منتظری در یک سخنرانی پیشنهاد تحول اساسی در نیروهای مسلح را مطرح کرد و گفت که ما می‌دانیم ناهماهنگی در نیروهای مسلح علاوه بر مخارج هنگفت برای ملت و دولت بازده خیلی زیادی ندارد. وی بر ادغام سازمان‌های مشابه و فرماندهی واحد در نیروهای مسلح و تشکیل ستاد فرماندهی کل تأکید کرد. عملیات بیت‌المقدس7 با تهاجم وسیع ایران در جبهه شلمچه انجام شد. بیانیه‌های دعوت مردم به حضور در جبهه‌ها در این ایام شدت گرفته است. نخست‌وزیر کره‌شمالی و وزیر خارجه رومانی همزمان در تهران حضور پیدا کرده و با همتایان خود مذاکراتی را انجام دادند.

 تیر: شاید تلخ‌ترین تیرماه تاریخ انقلاب را بتوان در سال67 پیدا کرد. پرواز655 بندرعباس به دوبی با شلیک 2فروند موشک از ناو وینسنس آمریکا به خلیج‌فارس سقوط کرد. تمامی 290مسافر این پرواز ازجمله 57کودک 2تا 12ساله و 8کودک زیر 2سال به شهادت رسیدند. ناخدا ویلیام راجرز فرمانده ناو جنگی آمریکا مدال شجاعت گرفت. 2هفته بعد آیت‌الله خامنه‌ای رئیس‌جمهور تصمیم ایران برای پذیرش قطعنامه598 (قطعنامه پایان جنگ) را در نامه‌ای به خاویر پرز دکوئیار اعلام کرد. این قطعنامه در واقع یک سال قبل‌تر تیرماه سال1366آماده شده بود اما ایران به‌دلیل برخی ضعف‌ها و نقایص قطعنامه598 حاضر به پذیرش آن نشده بود. حمله آمریکا به هواپیمای مسافربری، بمباران شیمیایی برخی مناطق و قتل عام صدها هزار نفر از سوی عراق از یک‌سو و گزارش‌هایی که فرماندهان جنگ از وضعیت جبهه‌ها به امام دادند از سوی دیگر، ایران را در موقعیت پذیرش قطعنامه قرار داد. 27تیرماه حجت‌الاسلام هاشمی‌رفسنجانی جانشین فرمانده کل قوا در یک مصاحبه مطبوعاتی اعلام کرد که ایران قطعنامه598 شورای امنیت را پذیرفته است. امام با صدور پیامی درباره پذیرش این قطعنامه اعلام کردند: «و اما در مورد قبول قطعنامه که حقیقتا مسئله بسیار تلخ و ناگواری برای همه و خصوصا برای من بود، این است که من تا چند روز قبل معتقد به همان شیوه دفاع و مواضع اعلام شده در جنگ بودم و مصلحت نظام و کشور و انقلاب را در اجرای آن می‌دیدم، ولی به واسطه حوادث و عواملی که از ذکر آن فعلا خودداری می‌کنم، و به امید خداوند در آینده روشن خواهد شد و با توجه به‌ نظر تمامی کارشناسان سیاسی و نظامی سطح بالای کشور، که من به تعهد و دلسوزی و صداقت آنان اعتماد دارم، با قبول قطعنامه و آتش‌بس موافقت نمودم». در بخش دیگری از این پیام آمده بود:« قبول این مسئله برای من از زهر کشنده‌تر است، ولی راضی به رضای خدایم و برای رضایت او این جرعه را نوشیدم. و نکته‌ای که تذکر آن لازم است این است که در قبول این قطعنامه فقط مسئولین کشور ایران به اتکای خود تصمیم گرفته‌اند. و کسی و کشوری در این امر مداخله نداشته است». شورای امنیت سازمان ملل در جلسه شماره 2750قطعنامه 598 را به اتفاق آرا تصویب کرد. رژیم عراق با بی‌اعتنایی به قطعنامه آتش‌بس حملاتی را به شهرهای مرزی ایران آغاز کرد.

مرداد: منافقین که در پادگان اشرف لانه کرده بودند در آخرین روزهای جنگ به داخل ایران لشکر‌کشی کردند. نام این عملیات را فروغ جاویدان گذاشته بودند و به‌دنبال فتح تهران در عرض 48ساعت بودند. مسعود رجوی سرکرده منافقین در عراق طی یک سخنرانی گفته بود:«کاری که ما می‌خواهیم انجام دهیم در حد توان و اشل یک ابرقدرت است؛ چون فقط یک ابرقدرت می‌تواند کشوری را ظرف این مدت تسخیر کند». عملیات مرصاد که ایران علیه گروهک تروریستی منافقین انجام داد آخرین عملیات جنگ 8ساله است. هاشمی‌رفسنجانی جانشین فرمانده کل‌قوا دستور قلع و قمع منافقین را می‌دهد؛ «اگرخوب پیش برود، ضربه غیرقابل جبرانی به آنها وارد خواهد آمد». منافقین با عملیات مرصاد زمینگیر می‌شوند. هاشمی رفسنجانی می‌نویسد: «تدارک منافقین خیلی وسیع بوده و ضربه وارده بر آنها خیلی عمیق است. ۱۲۰ تانک زرهی دجله، ۶۰ نفربر و ۶۰۰ خودروی دیگر، حدود ۵۰۰۰ پیکارجو و همین تعداد پشتیبانی و تدارکچی و طرح رسیدن به تهران، خیلی احمقانه و ساده‌لوحانه و 70درصد انهدام».

شهریور: نخستین دور مذاکرات هیأت ایرانی با هیأت عراقی درباره نحوه اجرای قطعنامه598 تحت نظارت خاویر پرز دکوئیار دبیرکل سازمان ملل در ژنو برگزار شد. وزیر خارجه ایران علی‌اکبر ولایتی سرپرستی این هیأت را برعهده داشت و طارق عزیز وزیر خارجه عراق در آن سوی میز نشسته بود. مجلس طرحی را با قید یک فوریت درباره ادغام وزارتخانه دفاع و سپاه و تشکیل یک وزارتخانه را بررسی کرد. میرحسین موسوی که تیرماه از مجلس رأی اعتماد گرفته بود استعفای خود را تقدیم رئیس‌جمهور کرد. او در دلایل استعفای خود شرایط مجلس و احتمال رأی نیاوردن بین 5تا 8وزیر کابینه‌اش را ذکر کرده بود. آیت‌الله خامنه‌ای با استعفای نخست‌وزیر موافقت نکرد، اما در نامه‌ای به این استعفا واکنش نشان داده و خطاب به میرحسین موسوی نوشت: «حق این بود که اگر تصمیم به این کار داشتید لااقل من یا مسئولین بالای نظام را در جریان می‌گذاشتید در زمانی که مردم حزب‌الله برای یاری اسلام، فرزندان خود را به قربانگاه می‌برند چه وقت گله و استعفا است».

مهر و آبان: هاشمی رفسنجانی از دوران پس از قطعنامه به دوران «نه جنگ، نه صلح» یاد کرده و گفت آمادگی رزمی باید در این دوران حفظ شود. او از روحانیون خواست که به مسائل فقهی با توجه به رویدادهای جدید جامعه بپردازند. ادامه مذاکرات نحوه اجرای قطعنامه598 از ژنو به نیویورک منتقل شد. بررسی نخستین برنامه 5ساله توسعه کشور در مجلس آغاز شد. آیت‌الله موسوی اردبیلی رئیس دیوان عالی کشور در خطبه‌های نمازجمعه 29مهرماه اعلام کرد افرادی که به هر دلیل از ایران خارج شده‌اند به‌عنوان یک ایرانی حق دارند به کشور خود برگردند. حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس نیز همان روز بر بازگشت ایرانیان خارج از کشور تأکید کرد و گفت که سیاست جذب نیروهای خارج از کشور باید دنبال شود. پنجم آذر نخستین گروه از اسرای معلول و مجروح ایرانی وارد تهران شدند.

 آذر و دی: امام در نامه‌ای به رئیس سازمان صدا وسیما خواستار توبیخ و اخراج عوامل برنامه‌ای با عنوان «الگوی زن مسلمان» شدند. در این برنامه که از سیمای جمهوری اسلامی پخش شد فرد مصاحبه‌شونده الگوی زن ایرانی را «اوشین» شخصیت سریال ژاپنی «سال‌های دور از خانه» معرفی می‌کند.

بهمن: حکم تاریخی امام درباره ارتداد سلمان رشدی نویسنده کتاب آیات شیطانی اعلام شد. امام خمینی در حکم خود اعلام کرد:«به اطلاع مسلمانان غیور سراسر جهان می‌رسانم مؤلف کتاب «آیات شیطانی» که علیه اسلام و پیامبر و قرآن، تنظیم و چاپ و منتشر شده است، همچنین ناشرین مطلع از محتوای آن، محکوم به اعدام هستند. از مسلمانان غیور می‌خواهم تا در هر نقطه که آنان را یافتند، سریعاً آنها را اعدام نمایند تا دیگر کسی جرأت نکند به مقدسات مسلمین توهین نماید و هر کس در این راه کشته شود، شهید است ان‌شاء‌الله.» در پی این حکم روابط ایران و اروپا بحرانی شد. انگلیس کلیه دیپلمات‌های خود را از ایران فراخواند.

اسفند: ادوارد شواردنادزه فرستاده میخائیل گورباچف رهبر شوروی با امام خمینی(ره) دیدار کرد. او پاسخ گورباچف به نامه امام را به همراه خودش آورده بود. طرح قطع روابط ایران و انگلیس در مجلس تصویب شد.