پرونده
وقتی سفره یلدا آب می‌رود
همشهری نوسانات بازار شب یلدا را در استان‌های اصفهان و یزد بررسی می‌کند
شیرین شفیعی| اصفهان- خبرنگار:
افزایش قابل توجه نرخ تورم، سفره یلدای ایرانیان را کوچک کرده است و بررسی‌ها نشان می‌دهد تقاضا برای خوراکی‌های ویژه شب یلدا به‌خصوص آجیل بسیار پایین آمده است. با نزدیک شدن به شب یلدا، ماجرای همیشگی قیمت‌ها و مانور دلالان دوباره در حال تکرار شدن است. علی‌رغم تکرار هر سال این داستان، هنوز مشخص نیست چه ارگان و نهادی وظیفه برخورد با این سوداگری را در بازار دارد، ولی با این حال مسئولان امر خبرهای خوبی در مورد وجود نظارت‌های دقیق بر عرضه محصولات مورد استفاده در یلدا دارند.
با آغاز شمارش معکوس برای از راه رسیدن زمستان، تکانی به قیمت خوراکی‌هایی مانند میوه، تنقلات، خواربار و مرغ وارد شده و این خیز گرانی حتی امسال که قدرت خرید مصرف‌کنندگان نسبت به سال‌های گذشته کمتر شده، شدیدتر هم هست.
یکی از تنقلات محبوب شب یلدا آجیل و خشکبار است که فعالان بازار این روزها از جهش چند برابری قیمت آن به دلیل بالا رفتن قیمت ارز و کاهش تولید در داخل خبر می‌دهند. عضو هیات مدیره اتحادیه آجیل و خشکبار اصفهان نیز با تایید این موضوع می‌گوید: آجیل و خشکبار امسال به دلیل افزایش نرخ ارز به شکل قابل توجهی گران شده، تا جایی که قیمت آجیل وارداتی نسبت به پارسال 40 درصد افزایش داشته و قیمت آجیل تولید داخل نیز به دلیل افزایش هزینه‌های زندگی کشاورزان و باغداران بالا رفته است.
«حسین جوانی» با اشاره به کاهش تولید پسته به دلیل نوسانات اقتصادی و سرمازدگی باغ‌ها می‌افزاید: تولید پسته داخلی از 200 هزار تن در سال‌های گذشته به 40 هزار تن رسیده که از همین میزان نیز رقم قابل توجهی صادر می‌شود و این به کمبود و افزایش قیمت محصول در بازارهای داخلی بیشتر دامن زده است.
سبد 100 هزار تومانی نخودچی، کشمکش و تخمه
عضو هیات مدیره اتحادیه آجیل و خشکبار اصفهان درباره قیمت انواع آجیل و خشکبار توضیح می‌دهد: هر کیلو پسته فندقی، بسته به کیفیت آن، بین 100 تا 160 هزار تومان، پسته احمدآبادی بین 180 تا 200 هزار تومان، و پسته اکبری و کله‌قوچی بین 200 تا 230 هزار تومان در بازار فروخته می‌شود. همچنین مغز بادام ایرانی بین 100 تا 140 هزار تومان، کشمش سبز بین 40 تا 50 هزار تومان، نخودچی دوآتشه اعلا بین 20 تا 26 هزار تومان، فندق ایرانی شمال یا قزوین بین 70 تا 80 هزار تومان، فندق قم بین 80 تا 90 هزار تومان، بادام زمینی آستانه اشرفیه 40 هزار تومان و بادام کوهی چینی 30 هزار تومان قیمت‌گذاری شده است.
به گفته جوانی، قیمت تخمه‌کدوی مرمری بین 45 تا 50 هزار تومان، تخمه هندوانه 30 هزار تومان، تخمه ژاپنی بین 35 تا 50 هزار تومان و تخمه‌کدوی گوشتی نیز بین 45 تا 54 هزار تومان است.
تب آجیل فروکش می‌کند
عضو هیات مدیره اتحادیه آجیل و خشکبار اصفهان در ادامه از احتمال کاهش قیمت آجیل با توجه به کاهش نرخ ارز خبر می‌دهد و می‌گوید: قیمت آجیل و خشکبار و همچنین سایر کالاها و محصولات آرام‌آرام با افزایش نرخ ارز بالا رفت و این قیمت‌ها به‌تدریج کاهش خواهد یافت. بنابراین نمی‌توان توقع کاهش ناگهانی قیمت‌ها را داشت. فروشگاه‌های آجیل و تخمه در اصفهان که تا پیش از این جهش ناگهانی قیمت‌ها هم تک و توک مشتریانی داشتند، این روزها از همیشه خلوت‌ترند. با این حال، خانواده‌هایی که به رسم دیرین، برای تازه عروس و دامادهای خانواده هدیه شب یلدا می‌برند ناگزیرند چند قلم از این آجیل 50 و 100 تا 200 هزار تومانی را در سبد بگذارند.
اما بزرگ‌ترهای فامیل که این روزها خود را برای پذیرایی از عروس و داماد و نوه‌هایشان در شب یلدا آماده می‌کنند، نگرانی بیشتری دارند. آنها که به یاد ندارند قیمت تنقلات ساده شب یلدا هیچ‌گاه تا این اندازه گران شده باشد، این روزها برای خرید یک ظرف کوچک تخمه و نخودچی کشمش ساده با حقوق بازنشستگی‌شان باید دو دو تا چهارتای زیادی کنند.
هندوانه 2200 تومانی و انار 5 هزار تومانی
در بازار میوه هم سایه گرانی از فصل بهار تاکنون سنگینی کرده و این روزها با اضافه شدن مشکل صادرات به خشکسالی و کاهش تولید میوه، باعث کاهش عرضه انواع محصولات و در نتیجه بالا رفتن قیمت‌ها شده است، تا جایی که گاهی خرید چند کیلو میوه و سبزی برای مصرف‌کنندگان به قیمت بخش قابل توجهی از درآمدشان تمام می‌شود. با این حال، رئیس اتحادیه میادین میوه و تره‌بار اصفهان از توقف صادرات برخی محصولات صیفی، هندوانه و انار در آستانه شب یلدا خبر می‌دهد و می‌گوید: این تدبیر باعث شد قیمت میوه بین 10 تا 30 درصد نسبت به هفته گذشته کاهش یابد. «ناصر اطرج» با اشاره به افزایش تقاضا در مناسبت‌هایی مانند نوروز و شب یلدا می‌افزاید: برای تعادل عرضه و تقاضا، ناگزیر به بالا بردن قیمت‌ها هستیم، به‌ویژه آن‌که امسال قیمت میوه به دلیل کم‌آبی و کمبود تولید و همچنین مخارج و هزینه‌های برداشت، بسته‌بندی و حمل‌و‌نقل نسبت به سال گذشته افزایش یافته و رونق صادرات نیز باعث کمبود بار و گرانی محصول در بازار شده است.
او با اشاره به کاهش 30 تا 50 درصدی قیمت محصولاتی مانند بادمجان، گوجه، خیار، هندوانه و انار تاکید می‌کند: با توقف صادرات در تأمین هندوانه و انار شب یلدا کمبودی نداریم و قیمت هر کیلو هندوانه از 3200 تومان از هفته گذشته اکنون به کمتر از 2200 تومان رسیده است. همچنین قیمت انار بین 3 هزار تا 5 هزار تومان است و 5 درصد انار ممتاز موجود در میدان میوه و تره‌بار اصفهان حدود 7 هزار تومان نرخ‌گذاری شده است. رئیس اتحادیه میادین میوه و تره‌بار اصفهان از ذخیره مناسب مرکبات برای تامین تقاضای شب یلدا خبر می‌دهد و می‌گوید: در حال حاضر قیمت پرتقال تامسون شمال بین 1200 تا 2500 تومان و تامسون جنوب بین 2 هزار تا 4500 تومان است، اما گرانی سیب درختی به دلیل کاهش تولید و نگهداری بخشی از محصول در سردخانه‌ها برای شب عید اجتناب‌ناپذیر است.
گرانی سیب درختی، کیوی و هندوانه
رئیس اتحادیه میدان میوه و تره‌بار استان اصفهان از کاهش ذخیره بعضی از اقلام مانند سیب درختی، کیوی و هندوانه امسال نسبت به سال گذشته خبر می‌دهد و می‌گوید: ذخیره سیب درختی به میزان 60 درصد کاهش یافته و در نتیجه، قیمت هر کیلوگرم این میوه در بازار بین 3 تا 8 هزار تومان است که تا پایان ماه و شب یلدا تغییر می‌کند.
اطرج همچنین قیمت هر کیلو انار در میدان میوه و تره‌بار را 3 تا 7 هزار تومان، پرتقال تامسون شمال کیلویی 1500 تا 3 هزار تومان، پرتقال تامسون جنوب کیلویی 2500 تا 4500 تومان و هندوانه کیلویی 1500 تا 3500 تومان اعلام می‌کند و می‌افزاید: میوه‌های مخصوص شب یلدا مانند نارگیل به دلیل وارداتی بودن و وابسته بودن به دلار، در شب یلدا افزایش قیمت دارند، تاجایی که هم‌اکنون در بازار هر کیلو نارگیل بین 6 هزار تا 16 هزار و 800 تومان و آناناس بین 13 تا 20 هزار تومان فروخته می‌شود.
«مریم کارخیران» که در یکی از میوه‌فروشی‌های مرکز اصفهان در حال خرید هندوانه و انار است، از گرانی قیمت میوه گله می‌کند و می‌گوید: روی سبدهای میوه نوشته انار کیلویی 3500 یا 4500 تومان، ولی وقتی یک کیسه کوچک حدود 2 کیلویی را پر می‌کنم و دست فروشنده می‌دهم، می‌گوید 20 هزار تومان! و در جواب اعتراضم می‌گوید: آن انارهای کوچک و ترش و نامرغوب را کیلویی 4 هزار تومان می‌فروشیم. شما از این سبد میوه برداشتید که 8 هزار تومانی است.
شیرینی شب یلدا در اصفهان 30 درصد گران شد
شیرینی هم که یکی از مخلفات اصلی چله‌نشینی است، در ماه‌های گذشته از موج گرانی بی‌نصیب نمانده، اما دست‌اندرکاران اتحادیه گز و شیرینی بر ثابت ماندن قیمت‌ها تا پایان سال تاکید دارند و امیدوارند تا زمان بهبود شرایط اقتصادی کشور و کاهش نرخ مواد اولیه، مشتریانشان را از دست ندهند.
رئیس اتحادیه گز و شیرینی اصفهان گفت: با وجود افزایش 100 تا 300 درصدی مواد اولیه، قیمت شیرینی شب یلدا در اصفهان تنها 30 درصد نسبت به سال گذشته گران شده است. «حسن شریفی» با اشاره به وضعیت بازار شیرینی در آستانه شب یلدا اظهار کرد: قیمت هر کیلو شیرینی بسته به نوع و کیفیت آن متفاوت است و در حال حاضر، هر کیلو شیرینی دانمارکی بین 16 تا 18 هزار تومان، شیرینی‌‌تر بین 24 تا 28 هزار تومان، کیک بین 28 تا 30 هزار تومان و کیک‌های انار و هندوانه شب یلدا 35 هزار تومان است. وی با بیان این‌که واحدهای فروش شیرینی برای شب یلدا آماده هستند گفت: قدرت خرید مردم از ابتدای امسال کاهش بسیاری داشته است.
بازار نابسامان عرضه و تقاضا
رئیس اتاق اصناف اصفهان درباره افزایش تخلفات در نابسامانی‌های کنونی بازار عرضه و تقاضا به همشهری می‌گوید: تخلف توزیع‌کنندگان کالاهای اساسی کلی نیست، اما اجتناب‌ناپذیر است، یعنی در هر صنفی به صورت موردی تخلفاتی گزارش می‌شود، اما این‌که می‌بینیم برخی محصولات مانند میوه گران می‌شود به دلیل به هم خوردن تعادل در عرضه و تقاضاست. «رسول جهانگیری» کمبود یا تاخیر در تزریق به‌موقع برخی محصولات به بازار را باعث گرانی آنها می‌داند و ادامه می‌دهد: طبیعی است که در برخی مناسبت‌ها مانند شب یلدا یا شب عید، بعضی از کالاها با افزایش ناگهانی تقاضا روبه‌رو می‌شوند و دچار نوسان قیمت می‌شوند. از سوی دیگر، «اسرافیل احمدیه» رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اصفهان، مناسبتی مانند شب یلدا را باعث ایجاد موجی از تقاضا در بازار می‌داند و می‌افزاید: این افزایش تقاضا به صورت طبیعی تکانی به قیمت‌ها وارد می‌کند و مسئولان صنفی و تنظیم بازار تلاش می‌کنند با نظارت‌های بیشتر و بازرسی و برخورد، این نوسانات را مدیریت کنند.
