جای خالی هنردرمانی در جنوب شهر

دکتر آرش رستمی|متخصص روانشناسی بالینی

امروزه با توجه به مشکلات عدیده شهرنشینی و آسیب‌های روانی متعدد از جمله اضطراب، افسردگی، اعتیاد، کودکان‌کار و آسیب‌دیده، نیاز به استفاده از شیوه درمانی همه‌گیر که مردم بتوانند ارتباط خوبی با آن برقرار کنند و امکان دسترسی بهتر، ارزان‌تر و ساده‌تر را داشته باشند، بیشتر از هر زمانی احساس می‌شود. «هنر درمانی» نوعی فعالیت درمانی با استفاده از فرایندهای خلاقانه برای درمان روان‌شناختی و سلامت جسمی بیماران است که جای خالی آن در جنوب تهران احساس می‌شود. در سال‌های اخیر هنرمندان و روان‌شناسان پژوهشی زیادی را در مراکز مختلف مثل مدرسه‌ها، کلینیک‌های سرپایی، مراکز درمانی، خانه‌های سالمندان و بیمارستان‌ها انجام داده‌اند که حاکی از تأثیر شگرف هنردرمانی بر مشکلات روان‌شناختی و آسیب‌های روانی و شناختی افراد داشته است. در این شیوه، هنر درمانگر شرایطی ایجاد می‌کند تا بیمار بتواند ترس‌ها و نگرانی‌های خود را بیان کند و به خودآگاهی مناسبی درمورد خود و زندگی‌اش برسد. در حقیقت، هنر درمانگر کمک می‌کند که فرد به شناخت دنیای درون خود برسد. اتفاق مهمی که در هنر درمانی رخ می‌دهد، این است که فرد دچار مشکل روان‌شناختی لازم نیست با سخن گفتن مشکلات خود را بیان کند؛ به این دلیل که هنر زبان احساس، افکار و هیجانات افراد است، به‌ویژه هنگامی که فرد احساسات خود را انکار می‌کند و حالت دفاعی در پذیرش مشکلات دارد. در این شیوه درمانی سن افراد هم محدودیتی ایجاد نمی‌کند. البته بسیاری از افراد فکر می‌کنند در این شیوه درمانی باید هنرمند، نقاش، موزیسین یا بازیگر باشند، در حالی که به هیچ‌وجه قرار نیست افراد هنرمند شوند یا آموزش‌های هنری ببینند. افراد با خلق آثار خلاقانه و بداهه هنری به کشف احساسات خود، روبه‌رو شدن با تعارضات درون روانی، پرورش خودآگاهی، تقویت مهارت‌های اجتماعی، کاهش اضطراب، افزایش اعتماد به نفس و کنترل رفتارهای منفی کمک می‌کنند. 
دسترسی محدود به مراکز مشاوره و بیمه نبودن خدمات روان‌شناسی از جمله عواملی است که آحاد مردم به‌ویژه ساکنان محله‌های جنوب شهر تهران را برای حل معضلات روان‌شناختی خود دچار مشکل کرده و حتی باعث شده بسیاری از افراد از وجود آن بی‌خبر باشند. همچنین کودکان آسیب‌دیده و کودکان‌کار که بیشتر در مناطق جنوبی شهر دچار آسیب‌های مختلف می‌شوند، می‌توانند از هنر درمانی و فعالیت‌هایی که در این خصوص می‌تواند در مراکز در دسترس مثل خانه‌های سلامت،‌ سراهای محله ارائه شود، بهره‌برده و سلامت روان آنها بهبود یابد. از این‌رو توجه سازمان‌های زیربط مانند شهرداری، وزارت بهداشت و سازمان نظام روان‌شناسی برای ایجاد زیرساخت‌های درمانی، تربیت متخصص و سازماندهی متخصصان این حوزه در مراکز سلامت عمومی قابل اهمیت است.