روستاییان طرح‌های مقاوم‌سازی را جدی نمی‌گیرند

هادی پناهی|   ارومیه – خبرنگار:

طرح مقاوم‌سازی خانه‌های روستایی آذربایجان غربی از مرز 30 درصد پیشرفت گذشته و قرار است تا سال ۱۴۰۴ گام‌های نهایی را بردارد. آذربایجان غربی بیش از 2 هزار و 700 روستای سکنه‌دار با 258 هزار خانوار دارد که بیشتر خانه‌های این مناطق در مقابل زلزله ایمن نیستند. البته طی نیم‌قرن اخیر زلزله سختی در استان رخ نداده و روستاییان هم به همین دلیل وسواس چندانی برای ایمن‌سازی منازلشان نداشته‌اند. بی‌شک در صورت وقوع زلزله ویرانگر حساسیت‌ها برای مقاوم‌سازی خانه‌های روستایی و حتی برخی شهرهای استان افزایش می‌یابد، اما در حال حاضر در صورت وقوع چنین رخدادی تلفات جانی و مالی زیادی در روستاها رخ خواهد داد. البته بنیاد مسکن آذربایجان غربی طی سال‌های اخیر به عنوان متولی این موضوع اقدام به ایمن‌سازی منازل روستایی کرده و علاج قبل از واقعه را در پیش گرفته است. 

این نهاد با معرفی خانوارهای روستایی به بانک‌ها مبلغی را که امسال 25 میلیون تومان تعیین شده است، برای آنها فراهم می‌کند تا بتوانند به ایمن‌سازی خانه‌های خود بپردازند. هر چند که بی‌رغبتی روستاییان به مقاوم‌سازی به دلیل تسهیلات بانکی کم و افزایش قیمت مصالح ساختمانی، موجب شده این آمار تنها به 30 درصد برسد و برای رسیدن به نقطه مطلوب هنوز فاصله زیادی وجود داشته باشد. 


هفت‌خان دریافت تسهیلات مقاوم‌سازی 

«احمد تقوی» در یکی از روستاهای تکاب زندگی می‌کند و دریافت تسهیلات مقاوم‌سازی مسکن‌های روستایی را عبور از هفت‌خان رستم عنوان می‌کند و می‌گوید: بسیاری از روستاییان توان دریافت این تسهیلات را ندارند، با مراجعه به بانک با سختگیری‌هایی مواجه می‌شویم که انگیزه مقاوم‌سازی را از ما می‌گیرد. معرفی ضامن کارمند حـداقـل بـرای روسـتـاهـای کم‌جمعیت موضوعی غیرممکن به نظر می‌رسد. در روستاهایی که غالب شغل آنها کشاورزی و دامپروری است، فراهم کردن ضامن کاسب و کارمند برای پشتوانه دریافت وام، مسأله‌ای چالش‌برانگیز و مانعی جدی برای دریافت تسهیلات است.

«شاکر حق‌پرست» یکی دیگر از روستاییان تکاب می‌گوید: با توجه به درآمد کم بسیاری از روستاییان مساله مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی فقط با پرداخت تسهیلات ممکن می‌شود. اما همین مقدار هم با توجه به گرانی مصالح ساختمانی و مبلغ کم تسهیلات دردی از سرعت کند مقاوم‌سازی دوا نمی‌کند. سختگیری بانک‌ها هم دیگر کندی اجرای این طرح است. کاهش سختگیری در مسیر دریافت وام و اکتفا به ضامن کاسب، افــزایــش مـیـزان تسهیلات و توجه به مشکلات معیشتی خانواده‌های روستایی در بازپرداخت وام می‌تواند رغبت بیشتری برای خانوارهای روستایی ایجاد کند. 


ایمن‌سازی 12 هزار خانه روستایی

مدیرکل بنیاد مسکن آذربایجان غربی در گفت‌وگو با همشهری درباره کیفیت خانه‌های روستایی استان در برابر زلزله اظهار می‌کند: ایران در یک منطقه زلزله‌خیز قرار گرفته است و بر این اساس هر لحظه احتمال وقوع یک زلزله پیش‌بینی می‌شود، اما در این میان بسیاری از خانه‌ها و به‌ویژه خانه‌های روستایی از استحکام لازم برای مقاومت در مقابل این بلای طبیعی برخوردار نیستند. 

«محمود بدلی» می‌افزاید: بر این اساس نیز از سال‌های گذشته برنامه‌ریزی‌های لازم برای ایمن‌سازی ۲۰۰ هزار واحد خانه روستایی در سال با نظارت بنیاد مسکن و استفاده از تسهیلات بانکی کم‌بهره انجام شده است. 
به گفته بدلی با توجه به آمار فوق، سالانه در آذربایجان غربی باید 12 هزار واحد خانه روستایی ایمن‌سازی شود و از زمان آغاز اجرای این طرح تا امروز 100 هزار نفر به بانک‌ها برای پرداخت تسهیلات معرفی شده‌اند که از این میان با ۸۷ هزار نفر قرارداد بسته شده است. برای  ۷۵ هزار واحد پایان کار گرفته و ۷۷ هزار واحد مقاوم‌سازی شده است. 

وی بیان می‌کند: در سال جاری برای روستاییان، مبلغ ۲۵ میلیون تومان وام با بهره ۵ درصد و مدت زمان بازپرداخت 15 سال تعیین شده است که این مبلغ هر سال بر اساس شرایط تغییر می‌کند. ضمن این‌که بنیاد مسکن به افرادی که در شهرها زندگی می‌کنند اما به دلیل داشتن زمین یا خانه‌ای در روستا تمایل بازگشت داشته باشند هم تسهیلات پرداخت می‌کند. 


عقب‌تر از میانگین کشوری 

بدلی با اشاره به فعالیت‌های انجام‌شده برای مقاوم‌سازی خانه‌های روستایی، می‌گوید: در استان 2 هزار و ۷۰۰ روستای با سکنه با ۲۵۸ هزار واحد مسکونی وجود دارد که ۳۰ درصد مقاوم‌سازی خانه‌های این مناطق انجام شده است و باید تا سال حدود 1404 این آمار به 70 تا 80 درصد برسد.
این مسئول تاکید می‌کند: بیش از 158 هزار واحد مسکونی روستایی در آذربایجان غربی نیازمند مقاوم‌سازی است که 70 درصد واحدهای روستایی را شامل می‌شود.

وی درباره این‌که آذربایجان غربی در مقایسه با میانگین کشوری در چه وضعیتی قرار دارد، اظهار می‌کند: ما نسبت به میانگین کشوری عقب هستیم. البته باید در نظر داشته باشیم که با توجه به زلزله‌های اتفاق‌افتاده در سال‌های گذشته در برخی استان‌های کشور، ستادهای معین تشکیل و خانه‌ها بازسازی و ایمن‌سازی شده‌اند.

البته ما می‌توانیم شرایط بسیار بهتری را نیز تجربه کنیم، اما این موضوعی نیاز به فرهنگسازی دارد. همکاران ما حتی به صورت خانه به خانه نیز به روستاها مراجعه داشته و روستاییان را از مزایای این طرح‌ها آگاه کرده‌اند اما به دلیل آن‌که نزدیک به ۵۰ سال، زلزله یا بحرانی به وقوع نپیوسته، هنوز برخی به اهمیت مقاوم‌سازی خانه‌هایشان پی نبرده‌اند و میزان استقبال روستاییان با نقطه مطلوب فاصله دارد.

مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی با بیان این‌که ایجاد مقاومت لازم برای مقابله با تلفات در حوادثی نظیر زلزله و حفظ زمین‌های زراعی و طبیعی مهم‌ترین هدف اجرای طرح مقاوم‌سازی مسکن روستایی است، تاکید می‌کند:‌ روستانشینان باید همراهی بیشتری در این خصوص داشته باشند، تا در صورت بروز هر گونه رخدادی میزان تلفات و خسارت‌های مالی کاهش یابد. ما زلزله‌های مختلفی در استان‌های کشور شاهد بوده‌ایم که خسارت قابل توجهی به بار آورده‌اند و با توجه به تجارب این‌چنینی ضرورت مقاوم‌سازی واحدهای روستایی بیش از گذشته احساس می‌شود.

این مسئول راهکار کاهش بی‌رغبتی روستاییان برای مقاوم‌سازی خانه‌هایشان را اطلاع‌رسانی می‌داند و می‌گوید: خانوارهای روستایی که قصد ندارند از تسهیلات مقاوم‌سازی استفاده کنند هم می‌توانند برای استفاده از خدمات رایگان مشاوره تخصصی درباره اصول فنی منطقه از این اداره کل کمک بگیرند تا در صورت بروز حوادث طبیعی آمار تلفات کاهش یابد. از نظر بنیاد مسکن هر واحد مسکونی که در ساخت آن مشخصات کامل فنی آیین‌نامه 2800 مقررات ملی ساختمان رعایت نشود، مسکن غیرمقاوم نامیده می‌شود و نیازمند مقاوم‌سازی است. در این زمینه روستاییان می‌توانند آگاهی داشته باشند و در صورت احداث واحدهای جدید استانداردهای لازم را در نظر بگیرند. 

بدلی درباره مشکلات روستاییان در دریافت تسهیلات بانکی هم اظهار می‌کند:‌ هیات دولت برای حمایت از ایمن سازی خانه های روستاییان طرح «سفته زنجیره ای»  به جای ضامن کارمند را مصوب کرده است. بر اساس این طرح 3 نفر از روستاییان ضامن یکدیگر می‌شوند.
وی ادامه می‌دهد: اما برخی بانک‌ها هم هستند که به این مصوبه عمل نمی‌کنند و ضامن کارمند و قوانین دست و پاگیر را در نظر می‌گیرند،‌این امر در عمل کار را برای ایمن سازی خانه های روستایی سخت کرده است و ضرورت دارد  مشکلات این روستاییان برای دریافت تسهیلات رفع شود.


اجرای طرح هادی و بازگشت روستاییان

«محمود بدلی» مدیر کل بنیاد مسکن آذربایجان غربی با اشاره به اجرای طرح هادی در روستاهای آذربایجان غربی می‌گوید: این طرح برای روستاهای بالای ۲۰ خانوار اجرا می‌شود و تاکنون از بین 2 هزار و ۱۸۶ روستای بالای ۲۰ خانوار در ۵۸۶ روستا طرح هادی اجرا شده است. در برخی روستاها که طرح هادی در آنها به پایان رسیده، پایش‌هایی انجام شده است و شاهدیم که در این مناطق یا مهاجرت به شهرها متوقف شده و یا مهاجرت معکوس از شهرها به روستاها رخ داده است که نشان از موفقیت‌آمیز بودن این طرح‌ها دارد.